پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
اخیراً مشاجره بین بابک زنجانی و مصطفی قمری‌وفا، روابط عمومی بانک مرکزی در شبکه اجتماعی ایکس سروصدای زیادی کرده است. طی چند توییت در شبکه‌های اجتماعی ادعا و اتهامات زیادی مطرح شد.
مدیر روابط عمومی بانک مرکزی در واکنش به ادعاهای اخیر بابک زنجانی او را «کلاهبردار» و «ابر بدهکار» خطاب کرده است. مصطفی قمری‌وفا با رد هرگونه مجوزی برای فعالیت اقتصادی زنجانی و توصیه او برای انتقال تراکنش‌های بانکی به بلاکچین، تأکید کرده که زنجانی به‌جای ارائه این پیشنهاد، باید ابتدا بدهی خود را به بیت‌المال پرداخت کند.
این ماجرا از کجا شروع شد؟
حملات سایبری به زیرساخت‌های بانکی کشور یکی از اقدامات دشمن در زمان جنگ ۱۲ روزه بود؛ این امر منجر به هک شدن زیرساخت بانک سپه و بانک پاسارگاد شد. زنجانی در حساب شخصی خود در ایکس با اشاره به این موضوع ماجرای هک سامانه‌های بانکی را قصه تکراری دانست و ادعا کرد که در سال ۱۴۰۲ به محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی هشدار داده که نسل سوم بانکداری به پایان رسیده است.
زنجانی مدعی است که اگر کشور می‌خواهد تاب‌آوری و شفافیت مالی داشته باشد باید تراکنش‌های بانکی را به بستر بلاکچین منتقل کند. او از این برنامه به عنوان «نظام حسابداری بانکی» نام برد و اساس آن را ثبت تراکنش‌ها نه روی سرور بلکه بر بستر بلاکچین خواند.
زنجانی در این توییت مدعی شده است که طراحی این شبکه، سرمایه‌گذاری و اجرای فنی آن انجام شده و حتی شورای‌عالی امنیت ملی نیز دستور اجرای آن را به‌صورت کتبی به بانک مرکزی ابلاغ کرده است. با این حال فرزین اراده‌ای برای اجرای این طرح نکرده است.
او با بیان این که امروز تنها با بحران ارز روبه‌رو نیستیم؛ بلکه برای حفاظت از اطلاعات مالی و محاسبات بانکی نیز دچار مشکل هستیم، گفته است: «دیگر نه همتی هست که تقصیرها گردنش بیفتد و نه تفکر منسجمی که از سقوط بعدی پیشگیری کند.»
زنجانی بر این باور است که اگر وزارت اقتصاد برای بانک مرکزی چاره‌ای نیندیشد، هزینه‌های بعدی از آنچه امروز می‌بینیم نیز سنگین‌تر خواهد بود.
قمری‌وفا: بدهی بیت‌المال را پرداخت کن!
مصطفی قمری‌وفا، روابط عمومی بانک مرکزی، در جواب به ادعاهای بابک زنجانی او را کلاهبردار و ابربدهکار نامید و گفت به جای توصیه به مقامات کشور بدهی خود به بیت‌المال را پرداخت کن.
او با انتشار تصویری از توییت قبلی زنجانی که در آن درصد پیشرفت شرکت پروژه‌های دات‌وان را عنوان کرده بود، نوشت: «تو از بانک مرکزی و هیچ نهاد قانونی کشور، مجوز فعالیت اقتصادی نداری؛ کمتر دروغ بگو!»
زنجانی: ابربدهکار نیستم!
البته ماجرا به همین جا ختم نشد؛ زنجانی با انتشار تصویری از توییت قمری‌وفا در حساب شخصی خود و با اشاره به توییت قبلی خود نوشت که توییت مربوط به بانک مرکزی صرفاً یک پیشنهاد فنی و توصیه‌ای راهبردی از حقوق شهروندی خود بوده است.
او پاسخ قمری‌وفا را نابخردانه و بی‌ادبانه خواند و گفت که این امر خود گواهی است بر شیوه مدیریت کلان و عدم تحمل.
زنجانی با بیان این که برای قضاوت عملکرد یک سیستم اقتصادی، نیاز به کنکاش نیست، نوشت: «دلار ۹۰ هزار تومانی و ناتوانتی در حفظ زیرساخت‌های دیجیتال بانکی، ناترازی بانک‌ها و هک سیستم بانکی، خود به روشنی سخن می‌گوید.»
او مدعی شده است که در تمام سال‌های فعالیت خود نه وامی از بانک گرفته که ابربدهکار شود و نه بدهی مالیاتی یا بیمه‌ای داشته است و پرداخت حقوق، بیمه و مالیات پرسنل خود را همواره به صورت منظم و کامل انجام می‌داده است.
زنجانی درباره پرونده قضایی خود نیز توضیحاتی ارائه داده است: «۶ ماه پیش از سررسید تفاهم‌نامه و تنها با تغییر دولت، بازداشت شدم. اتهام؟ پولی که به دلیل تحریم‌ها مسدود شده بود و خارج از کنترل من قرار داشت.»
او در ادامه این ادعا نوشته است: «اگر چنین چیزی گناه است، آیا آقای فرزین نباید سه بار مجازت شود؟» زنجانی مدعی شده است که در دوره مدیریت فرزین ده‌ها جاسوس مبادله شدند تا پول ایشان در کره آزاد شود. یک میلیارد دلار خسارت از محل تبدیل ارز به کشور وارد شد و ۶ میلیارد دلار به قطر منتقل و سپس مسدود شد که این انتقال با تایید فرزین انجام شده بود. زنجانی با اشاره به این ۶ میلیارد دلار نوشت: «معادل سه برابر رقمی که در پرونده من مطرح بود.»
او مدعی است که «تعریف و رابطه» تنها تفاوت میان فرزین و او بوده است. به گفته زنجانی من نه مافیایی داشتن و نه حمایت سیاسی. تسلیم سیستم قضایی شدم و سال‌ها در انفرادی ماندم و از جیبم خسارت دادم.
زنجانی با اشاره به وضعیت اقتصادی امروز عنوان کرد که نابودی کسب‌وکار مردم با تعریف اشتباه ظاهراً اشکالی ندارد. او ادعا کرده که تمام شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ دات‌وان ثبت شده، قانونی و شفاف هستند. زنجانی سکوت در برابر مدیریت بحران‌زده اقتصادی امروز را نگران‌کننده خواند.
نگاهی بر سوابق بابک زنجانی
قرار مجرمیت بابک زنجانی دی ماه سال ۱۳۹۳ صادر شد که بر اساس کیفرخواست صادره اتهامات او شامل افساد فی‌الارض از طریق اخلال در نظام اقتصادی با رهبری شبکه سازمان یافته، استفاده از سند مجعول، پولشویی کلان و عمده با علم به مؤثر بودن و ضربه زدن به نظام اقتصادی کشور، کلاهبرداری گسترده از چند بانک و وزارت نفت، جعل ۲۴ فقره اسناد بانکی و پولشویی به مبلغ یک میلیارد و ۹۶۷ میلیون و ۵۰۰ هزار یورو و نشر اکاذیب، می‌شد.
رسیدگی به پرونده و اتهامات زنجانی، از مهرماه ۱۳۹۴ در دادگاه انقلاب اسلامی تهران به ریاست قاضی صلواتی آغاز شد و بعد از برگزاری ۲۶ جلسه، در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۴ به پایان رسید. اسفندماه ۱۳۹۴ حکم زنجانی مبنی بر محکومیت او به اعدام، رد مال به شاکی (شرکت ملی نفت ایران) و جزای نقدی معادل یک چهارم مبلغ پولشویی، صادر شد.
در آذرماه ۱۳۹۵ حکم اعدام بابک زنجانی از سوی دیوان‌عالی کشور تأیید شد، البته با این قید که اگر محکوم‌علیه، کلیه اموال را مسترد کند و خسارات را جبران کند، می‌تواند از ارفاقات قانونی قانون مجازات اسلامی بهره‌مند شود.
محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه ۳۰ بهمن‌ماه ۱۴۰۲ در نشست شورای‌عالی قوه قضائیه اعلام کرد که در نتیجه تلاش‌های بخش‌های ذی‌ربط، اموال بابک زنجانی در خارج از کشور شناسایی و به تهران منتقل شده است.
رئیس‌کل بانک مرکزی نیز روز اول اسفندماه این خبر را تأیید کرد: «اموال بازگردانده شده بابک زنجانی که به‌صورت دارایی‌های ارزی است، تماماً به خزانه بانک مرکزی منتقل شده است؛ بنابراین بدهی زنجانی به مبلغ یک میلیارد و ۹۶۷ میلیون و ۵۰۰ هزار یورو تسویه شد و این اموال به عنوان پشتوانه پولی کشور به خزانه بانک مرکزی بازگشت.»
در مجموع ارزش دارایی‌های وارد شده بابک زنجانی به کشور با احتساب اموال قبلی مصادره شده، از کل مبلغ بدهی او و خسارات وارده بیشتر بود. بدین ترتیب حکم اعدام او نقض و تبدیل به ۲۰ سال حبس شد.
باوجود محکومیت ۲۰ ساله بابک زنجانی، اوایل زمستان ۱۴۰۳ او بار دیگر در تیتر خبرها جا خوش کرد و خبر ورود او به حوزه بانکداری با تأسیس «بیت‌بانک» خبرساز شد. قوه قضاییه ابتدا آزادی او را تکذیب کرد؛ اما اوایل امسال اعلام شد که بابک زنجانی در مرخصی است.
فرزین ۳۰ اردیبهشت ماه در حاشیه مراسم انتشار اوراق صکوک مرابحه ارزی فولاد مبارکه و در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت نیکل‌های متعلق به بابک زنجانی گفت: «در حال حاضر این نیکل‌ها در گمرک نیستند و در خزانه بانک مرکزی نگهداری می‌شوند. توافق بر این بوده است که ایشان شخصاً اقدام به فروش این نیکل‌ها کرده و طلب بانک مرکزی را پرداخت کنند و این توافق همچنان به قوت خود باقی است. بانک مرکزی در خصوص ارزش این نیکل‌ها ورودی نداشته و از ایشان خواسته‌ایم که پس از فروش، طلب ما را پرداخت کند. هر مبلغی که از ایشان دریافت شود، به قاضی پرونده اطلاع داده خواهد شد. در خصوص رمزارز شخصی ایشان، تاکنون هیچ‌گونه دریافت یا پذیرشی از سوی بانک مرکزی صورت نگرفته است.»
رویکرد سایبری بانک مرکزی در برابر ابربدهکار
درحالی که بانک مرکزی در پاسخ به یکی از ابربدهکاران بانکی ایران که باوجود داشتن محکومیت حبس، آزادانه فعالیت اقتصادی می‌کند، به انتشار چند توییت تند بسنده می‌کند اما وقتی پای کسب‌وکارها به میان می‌آید سریعا دست به عمل می‌زند. برای مثال بانک مرکزی اخیرا نیز درگاه‌های پرداخت پلتفرم‌های خریدوفروش آنلاین طلای آب‌شده را مسدود کرده و حتی پس از بازگشایی بورس و آتش‌بس نیز حاضر به بازگشایی آنها نیست.
بررسی‌های راه پرداخت نشان می‌دهد که بانک مرکزی بازگشایی درگاه‌های این کسب‌وکارها را منوط به پذیرش شرایط ویژه‌ای دانسته است. باوجود این که این شرایط هنوز به صورت عمومی اعلام نشده‌اند اما الگوی آن شباهت بسیاری به ماجراهایی دارد که بانک مرکزی سال گذشته بر سر صرافی‌های رمزارزی آورد. پاییز و زمستان سال ۱۴۰۳ بانک مرکزی چندین بار درگاه‌های پرداخت صرافی‌های رمزارزی را مسدود کرد و تنها پس از اعمال شرایط خاص درگاه‌های آنها را بازگشایی کرد.
به عبارت دیگر بانک مرکزی عبایی از سرکوب و محدودسازی فعالیت اکوسیستم‌های نوپایی مانند صرافی‌های رمزارزی و پلتفرم‌های آنلاین خریدوفروش طلای آب‌شده ندارد اما وقتی بحث یک به قول خودشان «ابربدهکار» به میان می‌آید تنها به انتشار چند توییت تند در شبکه اجتماعی فیلترشده‌ای مانند ایکس بسنده می‌کنند.