پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مهدی آسایشی، رئیس اداره PMO شرکت کارت اعتباری ایران کیش / در سال‌های اخیر، صنعت پرداخت الکترونیک با شتابی فزاینده تحت‌تأثیر رشد فناوری، الزامات سخت‌گیرانه رگولاتورها، و افزایش رقابت قرار گرفته است. شرکت‌های فعال در این حوزه برای ارائه خدمات و محصولات نوآورانه و هم‌راستا با تحولات جهانی، ناگزیرند از رویکردهای ساختاریافته و استانداردشده در مدیریت پروژه‌ها بهره بگیرند؛ چرا که پیچیدگی روزافزون پروژه‌ها و ضرورت تعامل با ذی‌نفعان متعدد، نیاز به انضباط، شفافیت و هماهنگی بیشتر را به وجود آورده است.
استفاده از استانداردها و متدولوژی‌های معتبر جهانی همچون راهنمای PMBOK ارائه‌شده توسط مؤسسه MI، و چارچوب‌های چابک مانند اسکرام و PRINCE2 Agile، نه‌تنها به تعریف فرایندهای شفاف برای برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل پروژه کمک می‌کند، بلکه موجب کاهش دوباره‌کاری، افزایش بهره‌وری منابع، و بهبود تجربه ذی‌نفعان خواهد شد.
در فضای پویای صنعت پرداخت که تغییرات سریع فناوری، نیاز به تحویل سریع محصولات و دریافت بازخورد مستمر از مشتریان را اجتناب‌ناپذیر کرده است، بهره‌گیری از متدهای چابک نقش پررنگ‌تری یافته‌اند. همچنین تجربه جهانی شرکت‌های بزرگی نظیر مسترکارت نشان می‌دهد که ادغام موفق چارچوب‌های سنتی و چابک، می‌تواند به تحقق تحولی بنیادین در مدیریت پروژه‌ها منجر شود.
در این مقاله، به بررسی ضرورت و مزایای به‌کارگیری استانداردهای مدیریت پروژه و متدهای چابک در صنعت پرداخت الکترونیک پرداخته می‌شود و تلاش می‌شود با نگاهی کاربردی، نقشه راهی برای ارتقای بلوغ پروژه‌ای شرکت‌های فعال در این صنعت ارائه شود.
استانداردهای اثبات‌شده برای مواجهه با پیچیدگی
راهنمای PMBOK، ارائه‌شده توسط مؤسسه PMI، یکی از پرکاربردترین استانداردهای جهانی در زمینه مدیریت پروژه است. این استاندارد با تعریف فرایندهای شفاف برای آغاز، برنامه‌ریزی، اجرا، کنترل و پایان پروژه‌ها، به مدیران کمک می‌کند تا منابع، زمان و هزینه را به‌صورت هدفمند مدیریت کرده و ریسک‌ها را کاهش دهند.
در صنعت پرداخت که پروژه‌ها اغلب در تعامل با نهادهای رگولاتور، ذی‌نفعان متنوع و تیم‌های چندوظیفه‌ای اجرا می‌شوند، استفاده از این رویکرد می‌تواند انضباط و انسجام لازم را ایجاد کند.
مزیت‌های چابکی در فضای رقابتی پرداخت
در کنار PMBOK، متدولوژی‌های چابک مانند Agile و فریم‌ورک‌هایی نظیر اسکرام، به‌ویژه در توسعه محصولات نرم‌افزاری و دیجیتال، نقش مؤثری دارند. این رویکردها با تقسیم پروژه به اسپرینت‌های کوتاه، بازخورد مستمر مشتریان و قابلیت انطباق سریع با تغییرات، باعث افزایش سرعت ارائه محصول، بهبود کیفیت و رضایت بیشتر ذی‌نفعان می‌شوند.
در پژوهشی که در صنعت بانکداری صورت گرفت، مشخص شد که بانک‌ها با استفاده از اسکرام، توانسته‌اند زمان عرضه محصولات را کاهش دهند، هماهنگی تیم‌ها را بهبود بخشند و تجربیات مشتری را ارتقاء دهند. این تجارب جهانی می‌تواند برای شرکت‌های پرداخت ایران نیز بسیار مفید باشد.
نقش PRINCE2 در پروژه‌های پرداخت؛ مکمل ساختاری PMBOK
در کنار PMBOK و متدهای چابک، استاندارد PRINCE2 نیز به عنوان چارچوبی ساختارمند و مبتنی بر کنترل، می‌تواند در صنعت پرداخت الکترونیک بسیار مؤثر واقع شود.
PRINCE2 که مخفف Projects IN Controlled Environments است، با تأکید بر مدیریت مرحله‌ای، تمرکز بر توجیه اقتصادی مستمر و تعریف دقیق نقش‌ها، به‌ویژه در پروژه‌هایی با پیچیدگی بالا یا نیاز به انطباق با الزامات رگولاتوری، یک ابزار ارزشمند است.
در صنعت پرداخت که تعامل با نهادهای حاکمیتی، بازیگران متنوع اکوسیستم و ذی‌نفعان متعدد از جمله مشتریان، فروشندگان، PSPها و بانک‌ها ضروری است، استفاده از PRINCE2 می‌تواند:
- ریسک‌های حقوقی و عملیاتی را کاهش دهد؛
- پاسخ‌گویی مدیریتی را تقویت کند؛
- تضمین کند که پروژه فقط در صورت حفظ ارزش تجاری ادامه یابد؛
- و شفافیت تصمیم‌گیری را برای تمامی ذی‌نفعان افزایش دهد.
از آنجا که PRINCE2 با رویکرد Agile نیز قابل تلفیق است (PRINCE2 Agile)، شرکت‌های پرداخت، می‌توانند از قدرت ساختارمند این چارچوب در کنار چابکی Scrum و Agile برای دستیابی به چابکی سازمانی استفاده کنند.
تجربه‌های موفق جهانی
مسترکارت با اجرای پروژه «Project Possible» و بهره‌گیری از پلتفرم Unlocked، توانست بهره‌وری کارکنان را افزایش دهد و در یک سال، بیش از ۵۵ میلیون دلار بهره‌وری آزاد کند. این تحول چابک به مسترکارت امکان داد تا سریع‌تر به تغییرات بازار واکنش نشان دهد و محصولات جدید را با سرعت بیشتری عرضه کند.
دفتر ویزا در مونیخ نیز با تمرکز بر بهینه‌سازی تراکنش‌های حضوری، تحول چابکی را آغاز کرد که منجر به افزایش شفافیت، بهبود همکاری تیمی و ارتقاء کارایی عملیاتی شد.
توجه به ذی‌نفعان، زمان و هزینه
یکی از مهم‌ترین مزایای بهره‌گیری از استانداردهای مدیریت پروژه، شفاف‌سازی روابط با ذی‌نفعان داخلی و خارجی پروژه است. تعریف نقش‌ها، کانال‌های ارتباطی و مکانیزم‌های تصمیم‌گیری در چارچوب PMBOK یا مدل‌های چابک، موجب افزایش هماهنگی و کاهش تضادها می‌شود.
همچنین، به‌کارگیری تکنیک‌های تخمین، اولویت‌بندی و کنترل محدوده پروژه‌ها، به شرکت‌های پرداخت کمک می‌کند تا زمان و هزینه اجرای پروژه‌ها را بهتر مدیریت کرده و از دوباره‌کاری‌ها و اتلاف منابع جلوگیری کنند.
چالش‌ها و راهکارهای بومی‌سازی
در کشور ما، پروژه‌های پرداخت الکترونیک با چالش‌هایی نظیر مقاومت در برابر تغییرات، کمبود دانش و تخصص در برخی از روش‌های مدیریت پروژه و الزامات پیچیده نظارتی روبه‌رو هستند.
با این حال، تجربه ثابت کرده است که سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از متدهای چابک، به‌ویژه در تیم‌های کوچک و پروژه‌های نرم‌افزاری، به‌خوبی با این چالش‌ها مقابله کنند.
نقش فناوری‌های نوین در صنعت پرداخت
یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند به تسریع فرایندهای پرداخت و بهبود پروژه‌ها کمک کند، استفاده از فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی، بلاکچین و یادگیری ماشین است. این فناوری‌ها به شرکت‌های پرداخت کمک می‌کنند تا ضمن بهینه‌سازی فرایندها، تجربه کاربری بهتری برای مشتریان خود ایجاد کنند.
مثلاً استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای شناسایی تقلب‌های مالی و بهبود امنیت تراکنش‌ها می‌تواند باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش اعتماد مشتریان شود.
ترکیب ساختار و انعطاف
در فضای پیچیده و پرشتاب صنعت پرداخت الکترونیک، اتکا به روش‌های سنتی و غیراستاندارد، دیگر پاسخ‌گوی نیازهای روز نیست.
ترکیب ساختار علمی و انضباط PMBOK با انعطاف‌پذیری و مشتری‌محوری متدهای چابک، می‌تواند راهبردی مؤثر برای موفقیت پروژه‌ها در این صنعت باشد.
تجربه شرکت‌های موفق در حرکت به‌سوی این مسیر، نشان می‌دهد که با آموزش، فرهنگ‌سازی و حمایت مدیریتی، می‌توان بهره‌وری و کیفیت پروژه‌ها را به‌طور چشمگیری افزایش داد.