پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
حسین افشین: ۲۰ همت اوراق توسعه فناوری از ابتدای تیرماه عرضه می‌شود
حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری، با اشاره به برنامه‌های دولت برای رفع چالش‌های سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری، از عرضه اوراق توسعه فناوری از ابتدای تیرماه خبر داد و تأکید کرد که برای نخستین‌بار دارایی‌های نامشهود استارتاپ‌ها به‌عنوان وثیقه بانکی به رسمیت شناخته می‌شوند
حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری، با اشاره به برنامه‌های دولت برای رفع چالش‌های سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری، از عرضه اوراق توسعه فناوری از ابتدای تیرماه خبر داد و تأکید کرد که برای نخستین‌بار دارایی‌های نامشهود استارتاپ‌ها به‌عنوان وثیقه بانکی به رسمیت شناخته می‌شوند.
۶۰ همت مجوز صندوق‌های خطرپذیر با اعتبار مالیاتی صادر شد
حسین افشین از مجموعه برنامه‌هایی برای بهبود شرایط سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری خبر داد. او اعلام کرد که «برای حل مشکل تأمین مالی اکوسیستم نوآوری، برنامه‌ریزی‌های مشخصی انجام شده و بخشی از آن‌ها نیز وارد مرحله اجرا شده‌اند.»
افشین به قانون تأمین مالی اشاره کرد و گفت: «قانون‌های خوبی برای تأمین مالی داریم. یک قانون که کمتر شناخته شده، قانون تأمین مالی است که پتانسیل بسیار بالایی برای حل مشکل سرمایه‌گذاری در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال دارد. تازه آیین‌نامه‌های آن در حال آماده‌شدن است.»
او تأکید کرد که در این قانون، تلاش شده دارایی‌های نامشهود استارتاپ‌ها به‌عنوان وثیقه بانکی به رسمیت شناخته شوند. «وقتی از بانک می‌خواهید تأمین مالی کنید، اول از شما می‌پرسند چه وثیقه‌ای دارید و دوم دارایی‌هایتان چقدر است. اینجا مهم است که دارایی نامشهود ارزیابی شود». به گفته او، ارزیابی این دارایی‌ها توسط کارگزارهای تخصصی انجام می‌شود و تأییدیه رسمی آن به بانک‌ها داده خواهد شد. او اضافه کرد: «این امکان به‌صورت مصوبه‌ای توسط وزیران تصویب شده و معاون اول رئیس‌جمهور نیز آن را ابلاغ کرده است».
در ادامه، افشین از عرضه «اوراق توسعه فناوری» برای متنوع‌سازی منابع مالی در اکوسیستم استارتاپی خبر داد. «مذاکرات مختلفی با نهادها و انجمن‌های درگیر در این اکوسیستم انجام دادیم و در نهایت به اوراق توسعه فناوری رسیدیم. این کار در انتهای سال گذشته نهایی شد و باتوجه‌به شعار امسال و ماده ۱۲ برنامه دولت، این اوراق با هدف توسعه زیرساختی طراحی شده‌اند. ارزش اولیه این اوراق ۲۰ هزار میلیارد تومان است و توافق آن با بانک‌ها نهایی شده. هم مردم و هم بانک‌ها می‌توانند این اوراق را تهیه کنند و اگر استقبال شود، این رقم افزایش پیدا خواهد کرد.» افشین همچنین گفت: «این روش جدید تأمین مالی، سود کمتری از مدل‌های تأمین مالی جمعی دارد؛ ولی دسترس‌پذیرتر است.»
بخش دیگری از صحبت‌های افشین به استفاده از اعتبارهای مالیاتی در شکل‌گیری صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر اختصاص داشت. او گفت: «صندوق نوآوری و شکوفایی سال گذشته ۱۰ هزار میلیارد تومان به سرمایه‌اش اضافه کرد. این عدد تا چند ماه دیگر به ۲۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد و تا پایان سال به ۳۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید. هدف ما این است که در سال ۱۴۰۴ سرمایه این صندوق به ۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش یابد. در حال حاضر صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر فولاد مبارکه از یک همت به سه همت رسیده و هر سال گردش مالی آن وارد اکوسیستم می‌شود. همچنین هلدینگ خلیج‌فارس هم هزار میلیارد تومان درخواست برای راه‌اندازی صندوق داده است.» افشین تأکید کرد: «ما مجوز ایجاد ۶۰ هزار میلیارد تومان صندوق خطرپذیر بااعتبار مالیاتی را دریافت کرده‌ایم.»
در پایان، او از توافق با صندوق توسعه ملی برای راه‌اندازی صندوق‌های جدید و تزریق سرمایه به اکوسیستم استارتاپی خبر داد و گفت: «سال گذشته موفق شدیم ۱۰ هزار میلیارد تومان به‌صورت اسمی و ۴ هزار میلیارد تومان به‌صورت واقعی از این ظرفیت استفاده کنیم.»
ابزارهای مالی نوین
پنل ابزارهای مالی نوین با حضور مونا حاجی علی اصغر، فعال بازار سرمایه؛ کیوان محیط مافی، مدیرعامل دیجی‌نکست، سیاوش ملکی‌فر، معاون توسعه و صندوق نوآوری و شکوفایی؛ ژوبین علاقبند، مدیرعامل گروه مدیریت سرمایه لیان کپیتال؛ با گردانندگی سارا شاهرخی، هم‌بنیان‌گذار پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی ایفا و زیما برگزار شد.
مونا حاجی علی‌اصغر، فعال بازار سرمایه، در این پنل اظهار کرد: «در سال‌های اخیر، در بازار سرمایه تلاش‌های زیادی صورت‌گرفته و دستورالعمل‌ها و مقررات جدیدی توسط بورس و فرابورس تدوین و اجرا شده است. بااین‌حال، هنوز نمی‌توان از یک تجربه موفق در حوزه تأمین مالی اقتصاد دیجیتال سخن گفت. باوجود تمام زحماتی که در این مسیر کشیده شده، همچنان اقدامات زیادی باقی‌مانده است که باید انجام شود. یکی از چالش‌های اصلی، شیوه ارزش‌گذاری در بازار سرمایه است که همچنان مبتنی بر دارایی‌های فیزیکی است.»
همچنین، ژوبین علاقبند، مدیرعامل گروه مدیریت سرمایه لیان کپیتال در بحث درباره روندهای جهانی در حوزه تأمین مالی و مقایسه آن با ایران، توضیح داد: «در دنیا ابزارهای متنوع و جدیدی برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر شکل‌گرفته که به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد با ریسک کنترل‌شده‌تری وارد سرمایه‌گذاری شود. مثلاً نوعی از ابزارها به نام باند تبدیل‌شونده وجود دارد که سرمایه‌گذار در ابتدا وام می‌دهد و اگر شرکت به اهداف و مایلستون‌های توافق شده برسد، این وام به سرمایه تبدیل می‌شود. این ابزارها معمولاً با گزینه‌ها و شرایط حقوقی مشخص همراه شد که اجرای آن‌ها را تضمین می‌کند.
این روش‌ها در جهان روزبه‌روز کاربردی‌تر و رایج‌تر می‌شوند و قراردادهای دقیق حقوقی امکان استفاده از آن‌ها را فراهم کرده‌اند. در ایران هم این نوع ابزارها چند نمونه اجرایی داشته‌اند و تجربه شده‌اند، اما هنوز گستردگی و عمق استفاده از آن‌ها نسبت به بازارهای پیشرفته کمتر است و فضای حقوقی و اجرایی نیاز به توسعه دارد. با همه این چالش‌ها، تلاش‌ها ادامه دارد، اما پاسخ کامل و راهکارهای جامع هنوز جای کار زیادی دارد.»
ما در کشور فقط مفهوم سندباکس را داریم نه کاربردش
در پنل نقش بانک‌ها در تأمین مالی پلتفرم‌های مالی که با حضور صادق سپندار، مدیرکل بانکداری خرد و کسب‌وکارهای کوچک بانک ملی؛ سریر سماوی، مدیر فناوری اطلاعات بانک کارآفرین؛ رضا شیرین گوهریان، معاون اعتباری بانک سامان؛ مهدی فاطمیان، مدیرعامل زیبال و با گردانندگی امید ترابی، مدیرعامل نواکپیتال برگزار شد؛ فاطمیان به چالش‌های جدی نوآوری در فضای بانکی و پرداخت کشور اشاره کرد و گفت: «این موضوع در فضای پرداخت کشور فراگیر شده است که یا باید با یک بازیگر تمامیت‌خواه وارد همکاری شوید و سهام ارائه دهید تا بتوانید خدمات مضاعفی دریافت کنید، یا اینکه مجبور می‌شوید وارد قراردادهایی شوید که عملاً توان رقابت آزادانه در آینده را از شما سلب می‌کند. ما در زیبال، به‌خصوص در غیاب برخی از نتایج ملموس، سعی کردیم از مسیرهای دیگر حرکت کنیم. عمده مشتریان ما کسب‌وکارهای خرد هستند، اما در حال حاضر تعداد قابل‌توجهی از کسب‌وکارهای بزرگ نیز از خدمات ما استفاده می‌کنند.»
او ادامه داد: «فضای بازار به‌گونه‌ای در حال تغییر است که لایه پرداخت و حتی خدمات بانکی به‌طورکلی در حال برون‌سپاری به پلتفرم‌های بزرگ‌تر است. ما در یکی از همکاری‌ها، باهدف تسهیل جریان مالی، مبلغی را که قرار بود طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت به‌حساب پذیرنده واریز شود، زودتر تأمین مالی می‌کردیم. اما در ادامه و با بزرگ‌تر شدن مقیاس کار، با واکنش بسیار سخت‌گیرانه‌ای از سوی بانک مرکزی مواجه شدیم. چند نامه محرمانه و صریح برای ما ارسال شد که در آن هشدار داده شده بود در صورت ادامه ارائه این خدمات، مجوز پرداخت‌یار ما باطل خواهد شد.»
فاطمیان تصریح کرد: «این نوع برخوردها نشان می‌دهد که امکان نوآوری در فضای بانکی و پرداخت کشور می‌تواند به‌سادگی و با یک نامه از بین برود. نامه‌هایی که گاه چنان محتوای سنگینی دارند که می‌توانند هست‌ونیست یک کسب‌وکار را به خطر بیندازند. بسیاری از بانک‌ها و فین‌تک‌ها با این چالش روبه‌رو هستند و در مواردی دیده‌ام که حتی مدیران عامل بانک‌ها هم مستقیماً نامه‌های نظارتی محرمانه‌ای دریافت می‌کنند که آن‌ها را مجبور به توقف یک خدمت نوآورانه به فین‌تک‌ها می‌کند.»
او با انتقاد از این فضای بسته، گفت: «ما در کشور مفهوم «سَندباکس» را داریم، اما متأسفانه تنها اسم آن آمده و هنوز رسم و کاربرد واقعی‌اش جا نیفتاده است. در کشورهای دیگر، سندباکس به معنای واقعی، بستری برای آزمودن نوآوری‌ها با ریسک قابل‌پذیرش است؛ یعنی به کسب‌وکارها اجازه می‌دهند در یک بازه زمانی مشخص و تحت شرایط کنترل‌شده، ایده‌هایشان را اجرا کنند و پس از آن به ارزیابی ریسک و تنظیم‌گری بپردازند.»
فاطمیان ادامه داد: «در ایران اما نگاه به تکنولوژی‌های جدید معمولاً همراه با ترس و مداخله فوری است. از رمزارز گرفته تا فناوری‌های نو در حوزه طلا یا پرداخت، به‌محض رشد و مقیاس‌پذیری، برخوردها شروع می‌شود. ما اگر می‌خواهیم در مسیر نوآوری گام برداریم، باید واقعاً سندباکس را به رسمیت بشناسیم و اجازه دهیم کسب‌وکارها در فضای واقعی و با آزادی نسبی، کار کنند و رشد پیدا کنند. متأسفانه برخوردهای فعلی مانع اصلی مسیر نوآوری در صنعت مالی کشور شده‌اند.»
شرکت‌های کوچک اصلاً توان ورود به مسیر پیچیده بورس را ندارند
آخرین پنل از رویداد تأمین مالی پلتفرم‌های آنلاین به نام نقش بازار سرمایه در تأمین مالی زیست‌بوم دانش‌بنیان با حضور حسام جعفری، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره یکتانت؛ سعید محمدی، مدیرعامل گروه دیجی‌کالا؛ مصطفی اکرمی، مدیرعامل میلی گلد؛ محمود گودرزی، مدیرعامل بورس تهران با گردانندگی علیرضا دلیری، عضو هیئت‌مدیره سرمایه‌گذاری‌های ماندگار برگزار شد
در ابتدای پنل، محمد گودرزی، مدیرعامل بورس تهران با اشاره به تلاش‌های سه‌ساله برای نزدیک‌تر کردن بازار سرمایه به شرکت‌های حوزه دیجیتال، اظهار کرد: «ما از ابتدا سعی کردیم پیوندی میان بازار سرمایه و اکوسیستم دیجیتال کشور ایجاد کنیم. اکنون با پذیرش دیجی‌کالا در بورس تهران، گام بزرگی برداشته شده و تنها مسئله باقی‌مانده، قیمت‌گذاری نهایی سهام است. هفته گذشته یک شرکت فعال در حوزه هوش مصنوعی پذیرش شد. این نشانه‌ای است از آغاز حرکت چرخه ورود شرکت‌های نوآور به بورس. اما واقعیت این است که تا زمانی که دیجی‌کالا وارد بورس نشود، این مسیر شتاب نمی‌گیرد. معتقدیم تا زمانی که شرکت‌های بزرگی مانند دیجی‌کالا، دیوار و اسنپ وارد بورس نشوند، مسیر تأمین مالی برای سایر استارتاپ‌ها نیز هموار نخواهد شد. ورود این شرکت‌ها می‌تواند مهم‌ترین اتفاق بازار سرمایه در سال ۱۴۰۴ باشد.»
سعید محمدی، مدیرعامل گروه دیجی کالا در ادامه پنل بیان کرد: «واقعیت این است که چالش ورود شرکت‌های فناوری محور و اقتصاد دیجیتال به بورس، یک مسئله ساختاری و بنیادین است. ساختار سنتی بازار سرمایه ما، همچنان با منطق شرکت‌های فناور هم‌راستا نیست. در کسب‌وکارهای سنتی، ارزش‌گذاری و تحلیل بر اساس داده‌های گذشته‌نگر مانند صورت‌های مالی، نسبت‌های مالی و نقدینگی انجام می‌شود. اما در شرکت‌های فناوری محور، این داده‌ها کافی نیستند. ما باید به شاخص‌های آینده‌نگر مثل نرخ حفظ کاربر، رشد کاربران، نسبت هزینه جذب مشتری به ارزش طول عمر مشتری (CAC/LTV) و سلامت شبکه کاربران توجه کنیم.»
او به تجربه یکی از کمیته‌های پذیرش اشاره کرد و گفت: «در یک جلسه طولانی، متوجه شدیم بسیاری از سؤالاتی که برای پذیرش یک شرکت فناور مطرح می‌شود، در سرمایه‌گذاری‌های واقعی در این حوزه اصلاً اولویت ندارد. ما بیشتر به کیفیت محصول، خدمات درحال‌توسعه و ظرفیت آینده پلتفرم‌ها نگاه می‌کنیم، نه صرفاً صورت‌های مالی سال‌های گذشته. ساختار پذیرش در بورس نیاز به اصلاح دارد تا بتواند با منطق و مدل کسب‌وکار شرکت‌های تکنولوژی محور سازگار شود. در غیر این صورت، شرکت‌های پیشرو اقتصاد دیجیتال همچنان در ورود به بازار سرمایه بامانع مواجه خواهند بود.»
همچنین، مصطفی اکرمی، مدیرعامل میلی گلد با اشاره به تجربیات شخصی خود در حوزه جذب سرمایه برای شرکت‌های کوچک‌تر گفت: «در ۱۵ سال گذشته، در شکل‌های مختلفی با فرایند تأمین مالی درگیر بوده‌ام؛ از جذب سرمایه شخصی که شکست خورد، تا تلاش برای جذب سرمایه خارجی در دوران بازتر فضای سیاسی، و بعدتر استفاده از منابع محدود دولتی یا مشارکت با بانک‌ها. اما تقریباً در همه این مسیرها با چالش‌های جدی مواجه بودیم؛ چه به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی، چه ساختارهای حقوقی پیچیده یا حتی تضییع مالکیت در قراردادهای بانکی. در مورد بازار سرمایه هم مسئله اصلی برای شرکت‌های کوچک این است که اصلاً توان ورود به این مسیر پیچیده را ندارند. وقتی محمدی می‌گوید برای یک پذیرش در بورس، نه ساعت در کمیته بوده‌اند، باید توجه کرد که این فقط نوک کوه یخ است؛ ساعت‌ها کار آماده‌سازی، تیم حقوقی، مالی و ارائه حرفه‌ای پشت آن است که بسیاری از شرکت‌های کوچک اصلاً چنین منابعی ندارند.»
او تأکید کرد که باید سازوکارهایی برای ساده‌سازی و قابل‌دسترس شدن تأمین مالی برای کسب‌وکارهای کوچک‌تر طراحی شود و گفت: «ما تجربه کار روی پروژه‌های رگولاتوری و شفاف‌سازی را داریم، اما مسیر فعلی واقعاً پرچالش، زمان‌بر و فرساینده است. بدون اصلاح ابزارهای نظارتی و تأمین مالی، بسیاری از شرکت‌های ارزش‌آفرین حتی به مرحله رشد هم نمی‌رسند.»
