پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مهتاب یادداشت، قائم‌مقام دایاچین / در اقتصادهایی مانند ایران که با تورم مزمن دست‌وپنجه نرم می‌کنند ارزش پول ملی به‌طور مستمر کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی، بیمه‌های عمر سنتی با کاهش شدید قدرت خرید مواجه می‌شوند[۱] و طبیعتاً چند دهه بعد ارزش واقعی بسیار کمتری خواهد داشت. کاهش ارزش واقعی سرمایه بیمه‌گذاران سبب می‌شود تا اعتماد عمومی به کارکرد بیمه‌های عمر به‌عنوان پشتوانه مالی بلندمدت تضعیف شود. در نتیجه، ضریب نفوذ بیمه‌های زندگی در ایران نسبت به میانگین جهانی بسیار پایین آمده است.
بیمه‌های عمر یا زندگی، ماهیتاً قراردادهایی بلندمدت هستند که طی آن بیمه‌گذار سال‌ها حق‌بیمه می‌پردازد تا در آینده مبلغی به عنوان سرمایه یا مستمری دریافت کند. در اقتصادی با تورم بالا، این مدل با چند چالش اساسی روبه‌رو می‌شود. نخست، کاهش مداوم ارزش پول ملی باعث می‌شود مبالغ تعهدشده در بیمه‌نامه‌های عمر در زمان سررسید، قدرت خرید بسیار کمتری نسبت به زمان عقد قرارداد داشته باشند. برای نمونه، اگر فردی امروز بیمه عمری با سرمایه نهایی یک میلیارد ریال بخرد، با فرض تورم سالانه ۴۰ درصد، ارزش واقعی این مبلغ در ده سال آینده به مراتب کمتر از ارزش فعلی خواهد بود.
دوم شرکت‌های بیمه در سرمایه‌گذاری کارآمد ذخایر خود مشکل دارند، زیرا بسیاری از گزینه‌های سنتی (اوراق دولتی، سپرده‌های بانکی و غیره) حتی به اندازه تورم هم رشد نمی‌کنند. این امر می‌تواند توان بیمه‌گر در ایفای تعهدات آتی را تضعیف کند و تلاش برای جبران آن از طریق افزایش حق‌بیمه یا کاهش مزایا نیز جذابیت بیمه عمر را کاهش می‌دهد.
سوم، استقبال عمومی از بیمه‌های عمر بسیار پایین است، زیرا بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند پس‌انداز خود را صرف خرید دارایی‌های واقعی مانند طلا، ارز یا زمین کنند که به زعم آنان در برابر تورم ایمن‌تر است. این رویگردانی از بیمه، مأموریت اصلی بیمه‌های عمر – یعنی مدیریت ریسک آتی خانواده‌ها – را با اخلال مواجه ساخته است.
توکنیزاسیون دارایی‌های واقعی، راهکاری برای حفظ ارزش
توکنیزاسیون فرایندی است که طی آن یک دارایی فیزیکی یا مالی به واحدهای دیجیتال (توکن) تقسیم می‌شود که هر کدام نماینده بخشی از ارزش آن دارایی هستند. زمانی که می‌گوییم بیمه عمر با پشتوانه دارایی واقعی، منظور این است که تعهدات بیمه‌گر (مثلاً مبلغ سرمایه نهایی یا مستمری‌ها) بر اساس دارایی‌هایی مانند طلا، ملک یا کالاهای معین محاسبه و تضمین شود. به بیان ساده، سرمایه نهایی بیمه‌نامه به جای مبلغ ریالی ثابت، به صورت مقدار مشخصی توکنِ دارای پشتوانه (برای مثال طلا یا ملک) تعیین می‌شود که ارزش آن همگام با قیمت دارایی پایه تغییر می‌کند. در نتیجه اگر قیمت آن دارایی (مثلاً طلا یا زمین) همپای تورم رشد کند، ارزش بیمه‌نامه نیز حفظ می‌شود و ذی‌نفعان در آینده قدرت خرید واقعی خود را از دست نخواهند داد.
مزایای کلیدی این رویکرد عبارت‌اند از:
- محافظت از سرمایه در برابر تورم: چون پشتوانه توکن‌ها دارایی‌هایی است که با افت ارزش پول ملی گران‌تر می‌شوند (مانند طلا یا زمین)، سود یا سرمایه بیمه‌نامه نیز متناسب با تورم افزایش می‌یابد و ارزش واقعی خود را حفظ می‌کند. این مکانیزم عملکردی شبیه شاخص‌گذاری بیمه به نرخ تورم دارد، با این تفاوت که از طریق بازار دارایی‌های واقعی پیاده‌سازی می‌شود.
- شفافیت و اعتمادسازی: بلاکچین امکان ردیابی و تأیید عمومی پشتوانه فیزیکی توکن‌ها را فراهم می‌کند. برای مثال اگر پشتوانه بیمه طلا باشد، طلای امانی در خزانه به‌طور دوره‌ای حسابرسی می‌شود و میزان توکن‌های منتشرشده دقیقاً مطابق موجودی طلا است و به‌این ترتیب بیمه‌گذار مطمئن است که شرکت بیمه به‌اندازه کافی دارایی واقعی برای ایفای تعهدات خود در اختیار دارد و احتمال نکول کاهش می‌یابد.
- نقدشوندگی و قابلیت انتقال: توکن‌های دیجیتال به‌سادگی در پلتفرم‌های معاملاتی قابل خریدوفروش‌اند. بیمه‌گذار یا ذی‌نفع در صورت نیاز می‌تواند پیش از سررسید، توکن‌های خود را در بازار ثانویه بفروشد و به وجه نقد یا دارایی دیگری تبدیل کند. همچنین از این توکن‌های پشتوانه‌دار می‌توان به عنوان وثیقه جهت دریافت وام استفاده کرد، چرا که دارایی پایه آنها مشخص و دارای ارزش شفاف در بازار است.
برای نمونه استارتاپ Infineo در ایالات متحده، که به‌صورت تخصصی روی توکنیزاسیون بیمه‌های عمر فعالیت می‌کند، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۲۵ میلیون دلار بیمه‌نامه عمر موجود را بر بستر بلاکچین توکنیزه کرد[۲] تا ذی‌نفعان را در زمان مقتضی از وجود بیمه‌نامه‌ها مطلع کند و هم امکان معامله یا وثیقه‌گذاری این بیمه‌ها در بازار ثانویه فراهم کند.
بهره‌گیریاز بلاکچین و توکنیزاسیون دارایی‌های واقعی می‌تواند افق تازه‌ای پیش روی صنعت بیمه عمر در اقتصادهای تورمی بگشاید. با این رویکرد، بیمه عمر نه تنها نقش سنتی پوشش ریسک و تأمین آتیه را ایفا می‌کند، بلکه به ابزاری برای سرمایه‌گذاری مقاوم در برابر تورم تبدیل می‌شود. البته اجرای چنین طرح‌هایی مستلزم آماده‌سازی بستر حقوقی و فنی مناسب است تا فرآیند توکنیزاسیون و نحوه نگهداری دارایی‌های پشتوانه شفاف و قابل نظارت باشد.
در ایران نیز زمینه‌های این تحول با وجود بازیگرانی نظیر شرکت دایاچین -که طی سال‌های اخیر تجربه‌ی ارزشمندی در توسعه زیرساخت‌های بلاکچینی و انتشار توکن با پشتوانه الماس طبیعی دارند- میسر است. شاید در آینده‌ای نزدیک شاهد عرضه‌ی بیمه‌های عمر با پشتوانه‌ی طلا، ملک یا سایر دارایی‌های واقعی در کشور باشیم که به اعتمادسازی دوباره‌ی جامعه نسبت به این بیمه‌‌ی سرمایه‌ای مهم کمک کند.
منبع
دایاچین