پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
میخواهیم جزو ۱۰ شرکت پرداخت برتر جهان باشیم
گفتوگو با احسان ترکمن، مدیرعامل سپ که به دنبال ارتقای رتبه این شرکت در گزارش سال آینده نیلسون ریپورت است
شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش (سپ)، یکی از شرکتهای مطرح PSP کشور است که در تیرماه سال ۱۳۸۲ فعالیت خود را آغاز کرد و در حال حاضر با ارائه انواع ابزارهای پرداخت حضوری و غیرحضوری، نقش مهمی را در افزایش کیفیت و امنیت صنعت پرداخت ایفا کرده است. سپ در سال ۱۴۰۳ با دستیابی به موفقیتهای چشمگیر در حوزههای گوناگون پرداخت، تلاش کرده است در این بازار، پیشرو باشد. در این گفتوگو احسان ترکمن، مدیرعامل این شرکت، به دستاوردهایشان در زمینه افزایش سهم بازار اینترنتی و توسعه اپلیکیشن ۷۲۴ اشاره میکند.
او همچنین توضیح میدهد که چگونه سپ توانسته است سهم بازار اینترنتی خود را از ۲۲درصد به ۳۵درصد افزایش دهد و مبلغ تراکنشهای اینترنتی را به ۶۰درصد از کل مبلغ کارتخوانها برساند. ترکمن تأکید میکند که یکی از اهداف اصلی سپ در سال ۱۴۰۴، تمرکز بیشتر بر سودآوری است. علاوه بر این، به اهمیت امنیت و زیرساختها در حفظ سهم بازار سپ و نقش کلیدی نیروی انسانی متعهد و متخصص در موفقیت شرکتهای فینتکی اشاره میکند و امیدوار است سپ در گزارش آتی نیلسون ریپورت یکی از ۱۰ شرکت پرداخت برتر دنیا باشد. او از رگولاتورها میخواهد که فضای بیشتری را برای خلاقیت و نوآوری در اختیار شرکتها قرار دهند. در ادامه گزارشی از این گفتوگو را میخوانید.
سهم ۳۵درصدی سپ از بازار پرداختهای اینترنتی کشور
در سال گذشته، سپ تلاش کرده است علاوه بر حفظ روندهای مثبت گذشته، به خلق روندهای تازه سودآور نیز مبادرت بورزد. احسان ترکمن، مدیرعامل سپ، در این باره توضیح میدهد: «با توجه به تغییرات در مدل کارمزدها در تیرماه ۱۴۰۳ و جذابتر شدن کارمزدهای اینترنتی برای صنعت پرداخت، تمرکز ما بر افزایش سهم بازار اینترنت بود. ما توانستیم تا پایان آذرماه حدود ۳۵درصد از سهم بازار پرداختهای اینترنتی کشور را به دست بیاوریم که نسبت به سال گذشته یک رشد ۶۰درصدی داشت و از ۲۲درصد به ۳۵درصد رسید. اکنون مبلغ تراکنشهای اینترنتی ما حدود ۶۰درصد از کل مبلغ کارتخوانهاست که شامل یکمیلیون و ۵۰۰هزار کارتخوان میشود که مالکیت آنها بر عهده شرکت است.»
به دنبال توسعه هرچه بیشتر ۷۲۴ هستیم
ترکمن حفظ و ارتقای روند روبهرشد اپلیکیشنهای موبایلی را یکی از مهمترین اقدامات سپ در سال گذشته عنوان میکند و درباره اپلیکیشن ۷۲۴ این شرکت میگوید: «ما معتقدیم که موبایل یکی از ابزارهای با ضریب نفوذ بالا در بین مردم است. در همین راستا ما اپلیکیشن ۷۲۴ را تقویت و محصولات بیشتری را به آن اضافه کردیم. همچنین، بخشی را بهعنوان «سپیار» اضافه کردیم که یکمیلیون و ۵۰۰ هزار پذیرنده میتوانند از آن استفاده کنند و بسیاری از امکاناتی که قبلاً پذیرندگان مجبور بودند برای دریافتشان با مرکز تماس یا سایت گزارشها ارتباط بگیرند، از طریق «سپیار» فراهم شده است. بهطورکلی قصد داریم این روند توسعه را در سال ۱۴۰۴ نیز ادامه دهیم.»
اولویتمان، بهبود تجربه مشتری است
سپ در بازار دستگاههای کارتخوان نیز حرفهای زیادی برای گفتن داشته و این مسئله در سال ۱۴۰۳ نیز تداوم داشته است. او درباره دستاوردهایشان در این زمینه میگوید: «ما در حوزه کارتخوان تلاش کردیم که اول بازار باشیم و این موقعیت را حفظ کنیم. سهم بازار ما در حوزه مبلغ و تعداد تراکنش، حدود ۲۱درصد است. بیشتر تمرکز ما در سال ۱۴۰۳، روی پرداختهای اینترنتی بود، اما همچنان به توسعه کارتخوانها نیز ادامه میدهیم. در تمام کارهایی که انجام دادیم، بهبود تجربه مشتری را در اولویت قرار دادیم و تلاش کردیم که کار مشتریان را بسیار آسان، سریع و امن کنیم.»
همواره جزو سه شرکت پرداخت برتر کشور بودهایم
اعداد و ارقام صورتهای مالی سپ و گزارشهای اقتصادی شاپرک نشان میدهد که این شرکت در سال ۱۴۰۳ عملکرد خوبی داشته است. او بیان میکند: «سهم بازار مبلغی و تعدادی ما از تراکنشها حدود ۲۲درصد است. در بخش پرداختهای اینترنتی نیز سهم بازار ما ۳۵درصد است. ما در هر سه حوزه موبایل، اینترنت و دستگاه کارتخوان جزو سه شرکت اول هستیم. در حوزه پرداختهای موبایلی، به دلیل اینکه USSD درآمدی ندارد، ما خیلی روی آن سرمایهگذاری نکردیم، بااینحال رتبههای دوم یا سوم را در حوزه پرداختهای موبایلی داشتهایم. حدود ۲۰۰۰ نفر نیروی انسانی داریم و در ۱۲۰ نقطه کشور سرویس ارائه میکنیم و با ۱۹ بانک بزرگ کشور قرارداد و تفاهمنامه همکاری داریم.»
هماکنون یازدهمین شرکت پرداخت برتر دنیا هستیم
گزارش اقتصادی شاپرک یکی از اسنادی است که بسیاری از کارشناسان برای ارزیابی عملکرد دستاندرکاران صنعت پرداخت به آن رجوع میکنند و آن را قابلاستناد میدانند. ترکمن درباره آخرین وضعیتشان در این گزارش اظهار میکند: «در گزارش اقتصادی شاپرک در دیماه ۱۴۰۳، رتبه اول در تعداد و مبلغ تراکنشها در کل ابزارها را داشتیم و بهعنوان میزبان اصلی تراکنشهای پرداخت در کشور شناخته شدیم. این در حالی است که همیشه در این گزارش جزو برترینها بودهایم.»
شرکت سپ در گزارشهای جهانی نیز توانسته است جایگاه خوبی به دست آورد و فاصلهای تا قرار گرفتنش در فهرست ۱۰ شرکت پرداخت برتر دنیا باقی نمانده است. او در این باره میگوید: «در گزارش نیلسون ریپورت سال ۱۴۰۲، ما رتبه یازدهم را به دست آورده بودیم و تقریباً در پنج سال گذشته، در این گزارش، هر سال یک یا دو رتبه ارتقا پیدا کردهایم. پنج سال پیش رتبه شانزدهم را داشتیم و اکنون در جایگاه یازدهم ایستادهایم و امیدوارم که بتوانیم در سال آینده جزو ۱۰ شرکت پرداخت برتر دنیا باشیم. شرکت ما هماکنون حدود یکمیلیارد تراکنش را بهصورت ماهانه پردازش میکند که سالانه به ۱۲میلیارد تراکنش هم میرسد که تعداد قابلتوجهی است. کارکردن در صنعت پرداخت ایران کار آسانی نیست، باید سرویسهای شرکت بهصورت ۲۴ساعته و بدون وقفه عملیاتی باشد تا انجام تراکنشها در کسری از ثانیه صورت پذیرد؛ همچنین به تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری بهروز دنیا نیاز دارد که تأمین آنها به دلیل مشکل تحریم و نقدینگی دشوار است.»
دلایل موفقیت سپ از زمان شکلگیریاش تاکنون
سپ از زمان شکلگیری تاکنون موفقیتهای زیادی داشته و نامش بر سر زبانها بوده و کوشیده است با تمرکز مستمر روی ارائه خدمات باکیفیت، مشتریانش را راضی نگه دارد؛ رضایتی که در گرو داشتن نیروهای انسانی متخصص و متعهد است.
او در این باره توضیح میدهد: «تمام افرادی که در سپ اشتغال دارند، متعلق به خود شرکت هستند و ما نیرویی نداریم که از بیرون مجموعه برایمان کار کند. در طول این سالها شعار ما این بوده است که خدمات باید با بالاترین کیفیت ارائه شود؛ به همین دلیل تلاش کردهایم رضایت سرمایههای انسانی سپ را جلب کنیم، چرا که وقتی نیروی ما رضایت شغلی داشته باشد، این رضایت را به پذیرندهها و مردم نیز منتقل میکند. علاوه بر این، تلاش کردهایم در بحث مدیران ارشد و ترکیب اعضای هیئتمدیره ثبات داشته باشیم.
مدیران ارشد و اعضای هیئتمدیره ما بیش از ۱۰ سال سابقه کار در شرکت سپ دارند و نقش بسزایی را در پیشبرد اهداف سازمان ایفا میکنند. ما در سپ از سرمایههای انسانی متعهد و وفاداری برخوردار هستیم که خدماتی باکیفیت و ارزنده ارائه میدهند. علاوه بر این، تمام تلاش ما بر آن است که هر خدمتی را در هماهنگی کامل با گروه مالی سامان ارائه کنیم؛ هدف ما ارائه یک بسته جامع از خدمات مالی به کسبوکارها و تکمیل این زنجیره ارزش است تا مشتریان با اطمینان خاطر از خدمات ما بهرهمند شوند و همکاری مستمر و انحصاری با ما را ترجیح دهند.»
بهروزنشدن کارمزدها، شرکتهای پرداخت را زیانده خواهد کرد
با وجود اصلاح نظام کارمزد در سال ۱۴۰۲، هنوز هم شرکتهای پرداخت متفقالقول روی این مسئله پافشاری میکنند که چنین اصلاحی باید در مقیاسی گستردهتر انجام میشد و از اینکه کارمزدها دوباره به حال خود رها شدهاند، گله میکنند. ترکمن با تأکید بر این مسئله میگوید: «همانطور که مستحضرید مسئله اصلاح نظام کارمزد بعد از ۹ سال اتفاق افتاد. چنین اصلاحی برای شبکه پرداخت، لازم اما ناکافی بود. آن زمان که تعرفه کارمزدها اصلاح شد، درآمدهای ما از دستگاههای کارتخوان کمتر از ۵درصد افزایش پیدا کرد، اما روی افزایش درآمدهای اینترنتی تأثیر بیشتری گذاشت. برای همین است که ما تمام تمرکزمان را بر افزایش ارائه خدمات در این بستر گذاشتیم و تلاش کردیم تا سهم اینترنتمان را افزایش دهیم. رگولاتور قول داده است که این کارمزد را در سال ۱۴۰۳ تا حداکثر مقداری که امکان دارد، افزایش دهد.
ما همیشه به این مسئله اشاره کردهایم که بسیاری از ناترازیهای امروز کشور به دلیل عدم افزایش تعرفهها رخ دادهاند. برای مثال ناترازی امروز کشور در حوزه برق و گاز به دلیل همین یارانههاست که به دلیل افزایش هزینهها و عدم افزایش درآمدها، سرمایهگذاری جدید صرفه اقتصادی نداشته و پولی هم برای توسعه باقی نمانده است که صرف توسعه زیرساختها شود و فقط کفاف هزینههای جاری را داده است؛ این عدم افزایش درآمدها در حوزه پرداخت نیز وجود دارد. اگر تعرفه کارمزدها اصلاح نشود، حاشیه سود شرکتها بسیار کم خواهد شد. ۵۰ درصد از شرکتهای پرداخت کشور بورسی هستند. صورتهای مالیشان مشخص است. حاشیه سودها همه زیر ۱۰درصد است. اگر این روند اصلاح نشود، این شرکتها در سالهای آینده زیانده خواهند شد.»
کمبود نقدینگی؛ بزرگترین چالش صنعت پرداخت کشور
شرکتهای فینتک، بهخاطر نیازها و چالشهای فناورانهای که دارند، سرمایه بیشتری هم نیاز دارند و این در حالی است که درآمد کافی برای تأمین آنها را ندارند. او با اشاره به این مسئله بیان میکند: «ما درآمد و نقدینگی لازم و کافی را برای توسعه و بهبود زیرساختها و فناوریهای مورد نیازمان نداریم. زمینه فعالیت ما در لبه فناوری قرار گرفته و این مسئله هزینهساز و مستلزم سرمایهگذاری است.
روزانه ۳۵میلیون تراکنش و ماهانه یکمیلیارد تراکنش پردازش میکنیم و این میزان پردازش، سختافزار و نرمافزار بهروز میخواهد. با سرورها و زیرساختهای چهار یا پنج سال قبل نمیتوان در بعد فناوری پیشرفت کرد و به نقدینگی نیاز است تا بتوانیم با استفاده از آن، شبکههایمان را نوسازی کنیم. برخی از دستگاهها قدیمی شدهاند و پروتکلهای امنیتی لازم را ندارند و این به این معناست که باید کنار گذاشته شوند. ما از رگولاتور میخواهیم که با بهروز کردن تعرفه کارمزدها و موافقت با افزایش سرمایه، راه توسعه و سرمایهگذاری را باز کند تا بتوانیم در این وضعیت تورمی، صنعت را توسعه دهیم.»
۱۴۰۳؛ سالی سخت، اما دوستداشتنی
آنطور که از صحبتهای مدیرعامل سپ برمیآید، این شرکت در سال ۱۴۰۳ به بخش قابلتوجهی از اهدافش دست یافته و گام بلندی را برای توسعه هرچه بیشتر خود برداشته است. او در این باره اظهار میکند: «ما در سال ۱۴۰۳ به ۹۷درصد از برنامههای عملیاتی مورد تصویب هیئتمدیره رسیدیم؛ هم از نظر تعداد تراکنش، هم از نظر مبلغ تراکنش. در مورد پروژههایمان نیز با موفقیتی ۶۰ تا ۷۰درصدی روبهرو بودیم. عدم حصول موفقیت بیشتر در برخی پروژهها نیز دلایل خودش را داشته است؛ یکی از این دلایل به مسئله جذب و نگهداشت نیروی انسانی برمیگردد. نیروی انسانی متعهد و متخصص مخصوصاً در حوزه فناوری اطلاعات سخت پیدا میشود.
علاوه بر این، صنایع بانکی و پرداخت کشور در سال گذشته بیشترین حملات سایبری را داشته که با وجود تابآوری خوب صنایع در این حوزه، منجر به اتفاق یا بحرانی نشده است. این مسئله نشان میدهد که باید در حوزه امنیت سرمایهگذاری کرد و هر روز و هر لحظه به فکر بهروز کردن سیستمهای امنیتی بود. حاشیه سود پایین در صورت بهروز نشدن درآمد تعرفه کارمزدها، کاهش شدید حاشیه سود، تأمین نقدینگی و نیروی انسانی متخصص، مقابله با حملات سایبری و نیاز به خرید تجهیزات و لایسنسهای فنی و امنیتی مهمترین چالشهایی هستند که به نظر من در سال ۱۴۰۴ گریبان صنعت پرداخت کشور را میگیرد.»
او معتقد است که چالشهایشان در سال ۱۴۰۳، کمبود نیروی انسانی متخصص و تأمین نقدینگی بوده است و برای اینکه در سال آینده در بخش پروژهها عملکرد بهتری داشته باشند، باید این چالشها را رفع کنند و میگوید: «در مورد پروژهها، هر سال تقریباً ۱۰ تا ۱۵ پروژه را بهعنوان پروژههای اصلی شرکت انتخاب میکنیم. هر یک از این پروژهها، مدیر پروژه، منشور پروژه و جدول زمانبندی خاص خود را دارد تا پروژهها بهموقع به اتمام برسند. این پروژهها تأثیر بسزایی بر درآمد شرکت و سهم بازار ما دارند و سال گذشته حدود ۶۰ تا ۷۰درصد از آنها اجرایی شده است.
پروژههایی که باقی ماندهاند، چالشهایی دارند که امیدوارم بتوانیم آنها را در شش ماه اول از سال مالی ۱۴۰۴ به ثمر برسانیم. یکی از مهمترین دستاوردهای ما در سال ۱۴۰۳ این بود که در طول سال توانستیم رتبه اول در مبلغ و تعداد تراکنش را در تمام درگاهها به خودمان اختصاص دهیم و سهم بازار تراکنشهای اینترنتیمان را هم حدود ۶۰درصد افزایش دادیم. برای تداوم موفقیتمان در صنعت باید به فکر ارائه محصولات جدید و ایجاد مزیت رقابتی باشیم که امیدوارم در سال ۱۴۰۴ محقق شود. رویهمرفته، سال ۱۴۰۳ سالی سخت و پرچالش، اما دوستداشتنی بود.»
در سال ۱۴۰۳ استفاده از رولهای کاغذی را کاهش دادهایم
یکی از مسائل مهم شرکتهای PSP مسئله حذف کامل رسیدهای کاغذی و کاهش رولهاست. ترکمن معتقد است که سپ در این زمینه عملکرد قابلدفاعی داشته است و توانسته از حجم کاغذ مورداستفاده در شرکت بکاهد. او دراینباره اظهار میکند: «صورتهای مالی ما نشان میدهد که تا جایی که ممکن بوده است، رسیدهای تراکنشها را تا جایی که برای جدا کردنشان به دستگاه چاپگر آسیبی نخورد، کوچکتر کردهایم. ما به مشتریان خود ریز تراکنشها را بهصورت آنلاین نمایش میدهیم تا در صورت امکان، رسید دریافت نکنند. اگر شرکتهای پرداخت دیگر نیز همراهی کنند، به نقطهای میرسیم که دیگر در صنعت بهصورت خودکار رسیدی چاپ نشود، مگر اینکه فردی روی گرفتن رسید فیزیکی اصرار داشته باشد. این رولها را شرکتهای پرداخت بهصورت رایگان به پذیرندهها میدهند و برای حذفشان به کمک آنها نیز نیاز داریم. باید به پذیرندهها توضیح داده شود که برای تهیه این رولها چه میزان ارز از کشور خارج میشود؛ میزانی معادل یک همت در سال. این سرمایه میتواند صرف توسعه ناوگان صنعت شود و خیلی بهینهتر مورداستفاده قرار بگیرد تا اینکه وارد سطل زباله شود و استفادهای هم نداشته باشد.
این هزینه میتواند صرف افزایش حقوق نیروی انسانی شود که از درآمدش به دلیل تورم شدید، بهحق ناراضی است. شاید از دیدگاه شرکت، هزینه قابلتوجهی برای پرداخت حقوق و دستمزد در نظر گرفته میشود، اما از نگاه فردی، ممکن است دریافتی کارکنان پاسخگوی تمامی نیازهای معیشتی آنها نباشد. درحالیکه میتوانیم هزینه صرفهجویی در تولید کاغذ را به نیروی انسانی یا زیرساخت اختصاص دهیم یا به شبکه تزریق کنیم که به همه تعلق دارد. فکر میکنم اگر فرهنگسازی کنیم، واقعاً پذیرنده و حتی دارنده کارت، راضی به اسراف کاغذ و خروج ارز از کشور نباشند، چون نتیجه تراکنش بهصورت پیامک هم به پذیرنده و هم به دارنده کارت اعلام میشود. ممکن است برخی از مردم مخصوصاً نسلهای قدیمی روی گرفتن رسید تراکنشهایشان اصرار داشته باشند، اما نسل جدید پذیرای تغییر در این زمینه است. من میبینم که در برخی فروشگاهها، رسیدها بهصورت خودکار از صبح تا شب چاپ شده، اما اصلاً از دستگاه حتی جدا نشده است.»
از توسعه مقوله امنیت در سپ غافل نبودهایم
امنیت یکی از آن مؤلفههایی است که برای شرکتهای پرداخت اهمیت زیادی دارد. ترکمن معتقد است که هیچوقت در سپ از موضوعات مربوط به مسئله امنیت غافل نشدهاند و در این باره میگوید: «واقعیت این است که ما در کنار اینکه خیلی هزینه و سرمایهگذاری کردیم که رتبه اول بازار باشیم، همواره در تلاش بودهایم که در تأمین امنیت تمام سرورها و زیرساختها نیز رتبه یک را داشته باشیم؛ چنانکه در همایشی که شرکت شاپرک با عنوان CASH24 در مهرماه سال ۱۴۰۳ برگزار کرد، از شرکت ما بهعنوان بهترین شرکت در حوزه امنیت تقدیر شد؛ ولی مستحضرید که در حوزه امنیت واقعاً هر چقدر هم که کار کنید، کافی نیست و مجبورید هر روز توسعه و بهبود داشته باشید تا بتوانید در دنیای واقعی از حملات سایبری جلوگیری کنید. در این چند سالی که در سپ فعالیت داشتهایم، همیشه امنیت و زیرساخت اولویت اول ما بوده است.
همواره به همکارانم گفتهام که شاید یک یا ۲ درصد از سهم بازار را بتوانیم با سرمایهگذاری بیشتر به دست آوریم، اما مهمتر از آن این است که بتوانیم همین سهم بازار ۲۱درصدی را حفظ کنیم. به همین دلیل، دیتاسنتر بسیار مجهز و بهروزی را تدارک دیدیم و روند تجهیز و کارهای اولیه راهاندازی آن را انجام دادیم. در این راستا در تلاشیم از خردادماه سال آینده انتقال آن را آغاز کنیم و تا قبل از آبانماه به سرانجام برسانیم. به دلیل اینکه حجم عمده تراکنشهای ما معمولاً از آبانماه به بعد رخ میدهد، در بازه ششماهه خرداد تا آبان، فرصت داریم این انتقال را که بهصورت زنده انجام میشود به پایان برسانیم. سایت پشتیبانیمان هم راهاندازی شده است و تمام تلاشمان را میکنیم که ابتدا همین ۲۲درصد سهم بازار باکیفیت حفظ شود و سپس به توسعه فکر کنیم».
اتفاقات اقتصادی و سیاسی روی میزان موفقیت کسبوکارها تأثیر بسزایی میگذارند و ممکن است روندهای گوناگونی را ایجاد کنند. ترکمن درباره روندها یا اتفاقهای احتمالی که ممکن است در سال ۱۴۰۴ بیفتد، اینطور توضیح میدهد: «در سال ۱۴۰۴ تورم بیشتر خواهد شد. در نتیجه تعداد تراکنشها کمتر و مبلغ تراکنشها بیشتر میشود و ما هم باید روی مبلغ تراکنش تمرکز کنیم. این کاهش در تعداد علاوه بر تورم، ریشه در سیاستهای مالیاتستانی و کاهش قدرت خرید مردم هم دارد. برای اولینبار است که تعداد تراکنشها رو به کاهش است. علاوه بر این، در سال ۱۴۰۴ ممکن است در صنعت پرداخت با حملات سایبری بیشتری روبهرو شویم که برای آن آماده هستیم.»
خلق نوآوری و بهبود زندگی مردم لذتبخش است
ترکمن معتقد است فقط زمانی میتواند نسبت به شرایط سپ اظهار رضایت کامل داشته باشد که این شرکت با نوآوریهای خود، گرهای از مشکلات مردم باز کرده باشد. او میگوید: «لبخند رضایت ما زمانی بر لبهایمان مینشیند که بتوانیم یک مزیت رقابتی و محصولی نوآورانه ارائه کنیم که مردم با استفاده از آن، سهولت، امنیت و سرعت را تجربه کنند. ما همیشه از رگولاتور خواستهایم که نظارتها را روی شرکتهای پرداخت و مجموعههایی که زیرمجموعه بانک مرکزی و بورس هستند، اعمال کنند؛ اما اجازه دهد که شرکتها نوآوری داشته باشند. قطعاً هر خلاقیت و نوآوری با برخی ایرادات مواجه خواهد بود. در مواجهه با این ایرادات دو رویکرد کلی وجود دارد؛ اول اینکه اجازه دهیم محصول رونمایی شود و کارش را انجام دهد و سپس رگولاتور ایرادات را بیان کند و به شرکت برای رفع آنها زمان بدهد.
در این روش مزیت رقابتی و ارائه بهموقع محصول به بازار رعایت میشود. صدالبته همواره خطقرمزهایی هم وجود دارند که هیچکس نمیتواند از آنها عبور کند، اما وقتی ابهامی وجود داشته باشد، باید به ما زمان بدهند تا آنها را برطرف کنیم. باید فضا طوری باشد که اگر نوآوری یا خلاقیتی مدنظرمان است یا ایدهای در ذهنمان داریم، ابتدا آن را اجرا و سپس برای رگولاتور مطرح کنیم. توقع ما از رگولاتور این است که اجازه دهد ابتدا ایده خود را اجرا کنیم و بعد برای رفع ایراداتش زمانبندی بدهیم، زیرا در حالتی که امکان اجرای ایده از شرکتها سلب و منوط به گذراندن بوروکراسی اداری برای اخذ مجوز شود، دیگر نوآوری و مزیت رقابتی وجود نخواهد داشت و اقتضائات بازار رعایت نمیشود. ایراداتی را که ممکن است در کمتر از یک ماه رفع شود حتماً حل میکنیم و ایراداتی را که حداقل شش ماه زمان نیاز دارند طبق زمانبندی برطرف میکنیم. واقعاً خلق نوآوری و مزیت رقابتی که مردم از آن لذت ببرند و منجر به بهبود زندگی مشتریان شود، بسیار لذتبخش است. این مسئله زمانی رخ میدهد که زمین بازی جدید شرکتها، به رسمیت شناخته شود و به آنها فضا و میدان کافی داده شود تا از پس این کار برآیند.»