پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تبدیل بانک تجارت به پیشگام حوزه داده و هوش مصنوعی در ایران
گفت‌وگو با علی گلزاده، مدیرعامل داتا، درباره برنامه‌ها و چشم‌انداز دو سال آینده این شرکت
در دنیای امروز، تحول دیجیتال و استفاده از فناوری‌های نوین مانند کلان داده‌ها و هوش مصنوعی به یکی از ارکان اصلی موفقیت در صنایع مختلف تبدیل شده است. صنعت بانکداری نیز از این قاعده مستثنی نیست و با پیشرفتهای اخیر، بانک‌ها در حال استفاده از این فناوری‌ها برای بهبود خدمات خود و افزایش بهره‌وری هستند. شرکت داده و اعتبارسنجی تجارت ایرانیان (داتا) در سال ۱۴۰۲ تأسیس شد تا نیازهای موجود در حوزه مدیریت و حاکمیت داده و هوش مصنوعی را در بانک تجارت و در یک چشم‌انداز بلندمدت‌تر در صنعت بانکی کشور مرتفع کند.
توسعه زیرساخت‌ها، تجزیه‌وتحلیل کلان‌داده‌ها و ارائه خدمات هوش مصنوعی از جمله خدمات در حال توسعه داتاست؛ شرکتی که قصد دارد با تمرکز بر کلان‌داده و هوش مصنوعی، یکی از بازیگران موثر و کلیدی در صنعت بانکی ایران باشد؛ آینده‌ای که علی گلزاده، مدیرعامل داتا، اعتقاد دارد پیوندی مستحکم با هوش مصنوعی و کلان‌داده‌ها خواهد داشت. گلزاده در گفت‌وگو با عصر تراکنش از اقدامات و دستاوردهای داتا در سال ۱۴۰۳ و اهداف و برنامه‌های این شرکت برای سال آینده می‌گوید.
راهبرد داتا برای تحول داده و هوش مصنوعی
داتا با پشتیبانی بانک تجارت و توسعه زیرساخت‌های کلان‌داده و هوش مصنوعی در کشور سعی دارد طی دو سال آینده تبدیل به یکی از سه شرکت برتر حوزه داده و هوش مصنوعی ایران شود. در حال حاضر، صنعت بانکی و مالی کشور در مسیر تحولی اساسی قرار دارد و آن‌گونه که مدیرعامل داتا تاکید می‌کند این شرکت با توسعه سرویس‌ها و خدمات مبتنی بر تحلیل‌های پیشرفته، به دنبال بهره‌وری بیشتر و کاهش هزینه‌های سیستم بانکی است.
حوزه تخصصی داتا، داده و هوش مصنوعی است و با توجه به این امر از سال گذشته چهار بخش اصلی در این شرکت تشکیل شده است. به گفته علی گلزاده، یکی از این بخش‌ها به زیرساخت داده اختصاص یافته که وظیفه تجمیع و یکپارچه‌سازی داده‌ها را بر عهده دارد. او در خصوص بخش‌های دیگر این شرکت هم این‌طور می‌گوید: «بخش دوم به تحلیل داده‌ها و بخش سوم به تولید سامانه‌ها می‌پردازد که البته این سامانه‌ها صرفاً داده‌محور هستند. بخش چهارم نیز در حوزه حاکمیت داده فعال است. در سال ۱۴۰۳، بخش هوش مصنوعی نیز به بخش تحلیل داده شرکت اضافه شد. در هر یک از این بخش‌ها پروژه‌های مختلفی برای بانک تجارت در حال انجام است که می‌توان بعضی از آنها را پروژه‌های لبه تکنولوژی بانکی در ایران دانست.»
توسعه خدمات داده‌محور داتا برای بانک تجارت
در مقایسه با سال گذشته، تحولات چشمگیری در داتا به‌ویژه از نظر توسعه خدمات جدید، حجم پروژه‌ها و منابع انسانی ایجاد شده است. در بخش تحلیل داده، پروژه‌های پیشرفتهای برای بانک تجارت در حال اجراست که تاکنون در این بانک سابقه نداشته‌اند. مدیرعامل داتا در این خصوص این‌طور توضیح می‌دهد: «یکی از پروژه‌های شاخص، پیاده‌سازی سیستم اعتبارسنجی برای اشخاص حقیقی است. در سیستم‌های فعلی ارائه تسهیلات آنلاین، افرادی که پیشینه دریافت تسهیلات ندارند، معمولاً رتبه اعتباری پایینی دریافت می‌کنند و از دریافت تسهیلات محروم می‌شوند. یکی از دغدغه‌های بانک تجارت این بود که افرادی که هنوز تسهیلات ندارند نیز بتوانند از این سیستم بهره‌مند شوند که اکنون با استفاده از داده‌های خود بانک و الگوریتم‌های هوش مصنوعی داتا، این مشکل رفع شده است.»
درحالی‌که اغلب پروژه‌های داده‌محور در صنعت بانکداری به تجمیع داده‌ها و ایجاد گزارش‌ها و داشبوردها محدود می‌شود، داتا گام‌های موثری در جهت استخراج تحلیل‌های عمیق‌تر از داده‌های موجود برداشته است. گلزاده در این رابطه می‌گوید: «به عنوان نمونه، در پروژه‌ای برای بانک تجارت، با دقت ۸۰درصدی موفق به شناسایی مشتریان مستعد نصب همراه‌بانک شدیم که تأثیر قابل‌توجهی در کاهش هزینه‌های بازاریابی داشت.»
داتا همچنین در حال توسعه سامانه «وصول مطالبات» است که در فازهای آتی، با تلفیق تحلیل داده‌ها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی، به‌عنوان یک راهکار هوشمند جامع ارائه خواهد شد. از دیگر دستاوردهای شاخص داتا در سال گذشته، راه‌اندازی سامانه پیش‌بینی و مدیریت ریسک مبتنی بر هوش مصنوعی است که موفق به کسب رتبه دوم در بخش «تازه‌های بانکی و هوشمندسازی» جشنواره نوربخش شد.
AI Challenger؛ مسیر تحول هوشمند بانک تجارت
شرکت داتا به‌عنوان بازوی هوش مصنوعی بانک تجارت، برنامه AI Challenger را با هدف دخیل‌کردن بیشتر هوش مصنوعی در مجموعه خدمات این بانک، ۲۸ بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در همایش «نقشه راه هوش مصنوعی بانک تجارت» رونمایی کرد. این برنامه که در چهار مرحله طراحی شده بود، قصد دارد به‌عنوان یک راهبرد بلندمدت، حضور بانک تجارت در زمینه هوش مصنوعی را تسریع کند. علی گلزاده، درباره چیستی و ماهیت این برنامه می‌گوید: « AI Challenger فقط یک برنامه آموزشی یا مسابقه نیست، بلکه یک گام بلند برای نهادینه‌کردن تفکر داده‌محور و توسعه فناوری هوش مصنوعی در سیستم بانکی کشور است. ما در بانک تجارت بر این باوریم که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های پیشرفته هوش مصنوعی، می‌توانیم خدمات بانکی را هوشمندتر، کارآمدتر و مشتری‌محورتر کنیم. از این رو، این برنامه، علاوه بر فراهم کردن بستری برای رشد استعدادهای داخلی، یک اکوسیستم پویا ایجاد می‌کند که می‌تواند نوآوری و تحول را در صنعت بانکی کشور شتاب ببخشد.»
گلزاده با اشاره به اینکه مخاطبان این برنامه، خانواده بزرگ بانک تجارت است، توضیح می‌دهد: «تیم‌ها و افراد شرکت‌کننده در AI Challenger، مسیر را از مرحله شناسایی فرصت‌های هوش مصنوعی در بانک تجارت آغاز کرده و پس از طی دوره‌های آموزشی و تعاملی، به سمت توسعه راهکارهای هوشمند حرکت می‌کنند. شرکت‌کنندگان برگزیده در طول این مسیر، پس از گذر از مراحل اولیه، در یک بوت‌کمپ ۴۸ ساعته حاضر شده و از مشاوره متخصصین هوش مصنوعی داتا بهره‌مند خواهند شد. در نهایت، برگزیدگان هر تیم امکان بهره‌مندی از مزایای متنوع را خواهند داشت که در ماه‌های پیش رو جزئیات بیشتر آن منتشر خواهد شد.»
به دنبال افزایش بهره‌وری در بانک هستیم
هدف داتا برای سال آینده تمرکز بر سیستم‌هایی با کارایی و بهره‌وری بالا برای بخش‌های مختلف بانکی با هدف کاهش هزینه‌هاست. بر اساس گفته‌های گلزاده، از جمله اهداف داتا برای سال ۱۴۰۴ توسعه سیستم‌هایی با استفاده از هوش مصنوعی برای بخش‌های مختلف بانک تجارت است. او در این خصوص توضیح می‌دهد: «یکی از چالش‌های بانک‌ها حجم بالای بخش‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی است که از منابع مختلف، ابلاغ می‌شود. کارشناسان معمولاً باید وقت زیادی صرف پیداکردن تغییرات آخرین دستورالعمل کنند تا بتوانند براساس آنها تصمیم‌گیری کنند. با استفاده از یک دستیار هوشمند، می‌توان هزینه نیروی انسانی را کمتر کرد. از سوی دیگر امکان به‌روزرسانی این سیستم هوشمند به طور مداوم با جدیدترین اطلاعات نیز فراهم است.»
توسعه زیرساخت کلان‌داده بانک تجارت
گلزاده در شماره هشتادونهم ماهنامه عصر تراکنش از فعالیت داتا در حوزه زیرساخت کلان‌داده خبر داده بود. او در خصوص این پروژه توضیح می‌دهد: «فاز اول پروژه در مراحل پایانی خود قرار دارد و ما انتظار داریم که تکمیل پروژه تا یک سال آینده به طول انجامد. با تامین نیازهای سخت‌افزاری، پیشرفتهای چشمگیری در پروژه حاصل خواهد شد و نتایج نهایی تا اسفندماه سال آینده به دست خواهد آمد.» او ادامه می‌دهد: «در این پروژه، ما به دنبال تجمیع داده‌های کلیدی از سیستم‌ها و سامانه‌های مختلف بانک تجارت هستیم تا زیرساختی قدرتمند برای تحلیل داده‌ها و استفاده از هوش مصنوعی فراهم کنیم. این زیرساخت باید بتواند داده‌های حجیم و پیچیده را با سرعت بالا پردازش کرده و پاسخ‌های دقیق ارائه دهد.»
نقش داتا در تحولات کلان بانک تجارت
در دنیای مدرن، داده‌ها به‌عنوان سرمایه‌ای حیاتی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک در سازمان‌های بزرگ شناخته می‌شوند. بانک تجارت نیز به عنوان یکی از بازیگران بزرگ نظام بانکی ایران، به دنبال بهینه‌سازی فرآیندهای تصمیم‌گیری خود از طریق استفاده هوشمندانه از داده‌هاست. گلزاده، در این راستا، به نقش کلیدی داتا در تحولات بانک اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «اگرچه از زمان شروع به کار شرکت ما که چیزی حدود یک سال و نیم است تغییرات عظیمی در مقیاس کلان در بانک تجارت دیده نشده است، اما در نحوه مدیریت داده‌ها و فرآیندهای تصمیم‌گیری تغییرات خوبی به وقوع پیوسته است. این تغییرات زمینه‌ساز ساختاری جدید در بانک هستند که امیدواریم در سال آینده تاثیرات بسیار مثبتی بر سطح کلان بانک داشته باشند.»
چالش منابع انسانی در تقاطع بانکداری، هوش مصنوعی و داده
یکی از چالش‌های اصلی این روزهای کسب‌وکارها کمبود نیروی انسانی متخصص و ماهر است؛ داتا نیز از این قاعده مستثنی نیست. گلزاده دراین‌باره می‌گوید: «در شرکت‌های فناوری اطلاعات، یکی از چالش‌های همیشگی، کمبود نیروی انسانی متخصص است. این امر در داتا به دلیل تخصصی بودن حوزه کاری پررنگ‌تر است؛ زیرا در حوزه تحلیل داده و هوش مصنوعی، تعداد کمی از افراد در کنار تجربه فنی، با صنعت بانکداری آشنایی دارند. نیروهای انسانی معمولاً تحصیلات آکادمیک در زمینه‌های مربوط دارند؛ اما در زمان ورود به صنعت بانکی، متوجه چالش‌های واقعی می‌شوند.»
مهاجرت نیروی انسانی متخصص و ماهر تبدیل به یکی از چالش‌های اساسی کسب‌وکارها در هر اکوسیستمی شده است. درحال‌حاضر در کنار جذب نیروی انسانی متخصص، نگهداشت آنها از مسائلی است که شرکت‌ها باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند. مدیرعامل داتا ضمن اشاره به این موضوع توضیح می‌دهد: «در شرکت ما به دلیل کار با اطلاعات محرمانه، امکان کار ریموت یا از راه دور ممکن نیست و نیروی انسانی باید به صورت فیزیکی در شرکت حضور داشته باشد تا به داده‌ها دسترسی داشته باشد و آموزش‌های مورد نیاز را دریافت کند. بااین‌حال توجه ویژه‌ای روی مسائل مربوط به نگهداشت نیروی انسانی متخصص و ماهر خود داریم. از این رو سعی کردیم فرهنگ سازمانی متفاوتی ایجاد کنیم که داتا بیشتر از اینکه شبیه شرکت‌های کلاسیک بانکی باشد با برند کارفرمایی مرتبط با هوش مصنوعی و داده شناخته شود و برای نیروهای فنی و متخصص این فضا جذابیت داشته باشد.»
تیم شرکت داتا در پایان سال ۱۴۰۲ حدود ۲۰ نفر بوده اما درحال‌حاضر به ۷۰ نفر رسیده است. گلزاده علت نقل‌مکان به محل جدید شرکت را نیز رشد تیم داتا عنوان کرده و می‌گوید: «با افزایش تعداد اعضای تیم به فضای بیشتری نیاز داشتیم. پیش‌بینی می‌کنیم که تا پایان سال آینده تعداد نیروی انسانی فعال در داتا به ۱۲۰ نفر برسد، زیرا پروژه‌های بزرگی در پیش داریم و تعداد تیم براساس این نیاز افزایش خواهد داشت. این رشد نشان‌دهنده افزایش نیاز به نیروی انسانی متخصص در زمینه‌های مختلف به‌ویژه تحلیل داده و هوش مصنوعی در صنعت بانکداری ایران است.»
منبع
ماهنامه عصر تراکنش
