پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تحول انگاره (Paradigm Shift) واژه‌ای است که نخستین بار توسط توماس کوهن، فیزیکدان آمریکایی، در کتاب تأثیرگذار او با نام انقلاب علمی ابداع شد. این واژه توصیف‌گر تغییر در فرضیات بنیادی حاکم بر دانش زمانه است. تحول انگاره غالباً به تغییر اساسی‌ای در تفکر و الگوهای ذهنی اطلاق می‌گردد که درنهایت روش اندیشیدن و انجام امور را متحول می‌کند. پارادایم (انگاره) طرز فکری است که از بچگی با آن بزرگ شده‌ایم و در ذهن ما نقش بسته و محدودیت‌هایی را برای ما به وجود آورده است. قدرت پارادایم قدیم، چشم ما را به پارادایم جدید کور کرده است. برای حرکت از یک موج به موج دیگر نیاز به تغییر نگرش یا همان پارادایم شیفت داریم. پارادایم شیفت باعث می‌شود چشم‌های ما باز شود و دنیا را بهتر و قشنگ‌تر ببینیم.
با این مقدمه، به نظر می‌رسد تعدادی از فرضیات بنیادی حاکم بر فضای بانکداری و پرداخت کشور تغییر یافته و می‌طلبد نگرشمان را به برخی از واقعیت‌های این حوزه تغییر دهیم. اجازه بدهید چند مثالی را با هم مرور کنیم.
.
کسب‌وکار خودپردازها
ظهور خودپردازها در کشور با هدف کاهش ازدحام شعب و کاهش قیمت تمام شده ارائه خدمات به مشتریان بود و این اقدام در شرایطی آغاز گردید که پرداخت‌های کارتی، کاربرد محدودی در کشور داشت و بانک‌های خصوصی هم حضوری جدی در بازار نداشتند، لذا کارمزد برداشت نقد از خودپرداز در مقابل هزینه مراجعه مشتری به باجه و دریافت پول مقایسه می‌شد و طبیعتاً حذف کارمزدهای برداشت نقد در خودپردازها امری طبیعی به نظر می‌رسید؛ اما امروزه شرایط چگونه است؟ بخش عمده‌ای از پرداخت‌ها به‌صورت کارتی انجام می‌پذیرد، هزینه عملیاتی شعب برای بانک‌ها بسیار گزاف است، تعداد مراجعین به شعب محدود شده است، هزینه پرستاری و پول رسانی به خودپردازها قابل‌توجه است تا آنجا که در برخی از بانک‌ها بیش از ۵۰ درصد خودپردازهایشان زیان ده محسوب می‌شوند. آیا با تغییرات اساسی در فرضیات اولیه، ضروری نیست تا تحولی در نگرش خود به حوزه کسب‌وکار و ضوابط خودپردازهای کشور داشته باشیم؟
.
رویکرد توسعه شتاب
شبکه تبادل اطلاعات بین‌بانکی (شتاب) از سال ۱۳۸۱ با هدف یکپارچه کردن و به هم پیوست سامانه‌های کارت تمامی بانک‌های کشور آغاز به کار کرد. در حال حاضر مرکز «شتاب» به‌عنوان سوئیچ ملی کارت بانکی در کشور ایفای نقش نموده و تمام بانک‌های کشور در آن عضویت دارند. عملیات تحت پوشش شتاب دامنه وسیعی از تبادلات، از قبیل برداشت وجه نقد، خرید الکترونیکی، انتقال وجه، پرداخت قبوض و مانده گیری را در برمی‌گیرد. با توجه به ظرفیت‌های تجاری و فنی شتاب، آیا وقت آن نرسیده که شتاب را از یک سوییچ تجمیع کننده به یک شمای پرداخت کارتی (Card Payment Scheme) تبدیل شود؟ شمای پرداخت کارتی‌ای که دربرگیرنده تمام ضوابط و زیرساخت‌های حقوقی، فنی و اجرایی حوزه‌های صدور، پذیرش، استفاده و تسویه با رویکردی ریسک محور باشد. قطعاً با تغییر نگاه در اداره و مدیریت شتاب، نه‌تنها برخی از مشکلات جزئی کنونی برطرف می‌گردد بلکه امکان حضور شتاب خارج از مرزهای کشور نیز می‌تواند فراهم گردد، دور از انتظار نیست که شمای پرداخت کارتی شتاب بتواند رقیبی برای شمای‌های پرداخت کارتی معروف فعال در منطقه نظیر JCB، CUP، MASTER و VISA باشد، چراکه ظرفیت‌های اقتصادی ایران و تجار ایرانی فعال در منطقه می‌تواند زمینه‌ساز این حضور پرشتاب باشد.
.
حتماً شما هم تعدادی از تحول انگاره‌ها را در صنعت پرداخت و بانکداری ایران می‌شناسید و هر روزه برای تحقق انگاره‌های جدید خود تلاش می-کنید، امیدوارم با به اشتراک گذاشتن انگاره‌های جدید و تلاش برای به ثمر نشستن آن‌ها، چشم‌انداز روشنی را برای صنعت پرداخت و بانکداری کشور رقم بزنیم.
محمدجواد صمدی راد مدیرعامل فناوری شهر (وابسته به بانک شهر)