پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
دستاوردهای جدید شرکت فام برای بهبود تجربه مشتری با استفاده از هوش مصنوعی
امین شکری، مدیر توسعه بانکی شرکت فام از بهبود تجربه مشتری با استفاده از خدمات توزیع شده متابانک می‌گوید
شرکت تجارت الکترونیک و فناوری اطلاعات ملل (فام) از سال ۱۳۹۵ به عنوان بازوی فناوری اطلاعات مؤسسه ملل در حال فعالیت است. این شرکت سامانه‌های متعددی را در جهت خدمات بانکی تاکنون ارائه کرده است.
ازجمله اقداماتی که این شرکت در آخرین فعالیت‌های خود انجام داده است، به‌روزرسانی و به عبارتی بازطراحی سامانه‌های مؤسسه ملل است. این شرکت قصد دارد تا در بازطراحی که روی سامانه‌ها انجام می‌دهد، خدمات تازه‌ای را به کاربران و مشتریان مؤسسه ملل ارائه دهد. امین شکری، مدیر توسعه بانکی شرکت فام، در گفت‌وگو با راه پرداخت اشاره کرد که در ادامه این مسیر هوش مصنوعی نقشی تعیین‌کننده را ایفا خواهد کرد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
مهم‌ترین دستاورد فام استقلال است
در ابتدا شکری درباره فعالیت‌های بخش تحت مدیریت خود توضیح داد و گفت: «در این بخش سامانه‌ها تمامی مراحل همچون تحلیل، توسعه، آزمون، عملیات و استقرار، پشتیبانی و نگهداری نرم‌افزارها را طی می‌کنند. گفتنی است شرکت فام متولی همه سامانه‌های بانکی از قبیل کربنکینگ، اینترنت بانک، همراه بانک و سوئیچ پرداخت، مدیریت کارت، مدیر کانال و … است و به خدمت‌رسانی مشغول است.»
او در ادامه درباره آخرین دستاوردهای فام توضیح داد. به گفته او استقلال شرکت فام از دیگر شرکت‌های حوزه فناوری بانکی، نوعی دستاورد ویژه برای مجموعه ملل است.
شکری توضیح داد: «مهم‌ترین دستاوردی که مجموعه ملل در حال حاضر به آن دست‌یافته، این است که ما کاملاً مستقل از شرکت‌های دیگر این حوزه در حال فعالیت هستیم. در حقیقت، سامانه‌های بانکی متعلق به مجموعه ملل بوده و هیچ وابستگی به شرکت‌های دیگر فعال در این حوزه نداریم. مجموعه بانکی ما تمامی مراحل تولید، توسعه، عملیات و پشتیبانی را به‌طور مستقل انجام می‌دهد. این مهم‌ترین مزیت و نقطه قوت فعلی مجموعه ما است.»
شکری ادامه داد: «ما کر (core) اختصاصی خود را در اختیارداریم و آن را مدیریت می‌کنیم که در طول این سال‌ها تغییر و توسعه زیادی نسبت به نسخه اولیه داشته و این تفاوت‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص بانکداری خرد و تغییرات گسترده‌ای است که در این حوزه در راستای برآورده کردن نیازهای مؤسسه ملل اعمال کرده‌ایم. به‌عنوان‌مثال، تعدد پارامترهای کنترلی شعب و پوشش دامنه گسترده عقود و تفصیل و تنوع در ویژگی‌های انواع سپرده ازجمله ویژگی‌های سامانه بانکی متمرکز مؤسسه ملل است. به‌طورکلی، تمرکز ما بیشتر روی بانکداری خرد بوده و از این رو، تغییرات سامانه ما گسترده‌تر و پیچیده‌تر از بسیاری از همتایان خود بوده است.»
به گفته او از زمان تحویل سامانه متمرکز بانکی تا به امروز، تمام تغییرات و به‌روزرسانی‌ها بدون دخالت هیچ شرکت خارجی انجام شده است و تمامی فرایندها در داخل مجموعه انجام می‌گیرد.
یکی از نکات قابل‌توجهی که شکری در خصوص به‌روزرسانی سرویس‌های این شرکت عنوان کرد استفاده از هوش مصنوعی در فرایند خدمات‌دهی سرویس‌ها و سامانه‌های این شرکت بود. او در ادامه خاطرنشان شد که سرویس گفتاری هوش مصنوعی در سرویس‌های آینده این شرکت ارائه خواهد شد.
متابانک، نئوبانکی توزیع شده در همه شعب
شکری متابانک را که در واقع نئوبانک مجموعه ملل است به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این شرکت معرفی کرد و افزود: «یکی از مهم‌ترین پروژه‌هایی که در این مدت به انجام رساندیم، راه‌اندازی سامانه نئوبانکی تحت عنوان «متابانک» است. این پروژه نیازمند انجام تغییرات ساختاری و اساسی در تمامی نرم‌افزارهای سرویس‌دهنده، مانند سامانه core، سوئیچ پرداخت، مدیر کارت و مدیر کانال (Channel Manager) و… بوده است.»
او درباره ویژگی‌های متابانک گفت: «ویژگی‌های این سامانه عبارت‌اند از افتتاح حساب غیرحضوری و احراز هویت آنلاین که فرایند آن کاملاً دیجیتالی است. در ابتدا، بانک‌ها این امکان را برای مشتریان خود فراهم کردند، اما ما این فرایند را در بستر نئوبانک به‌طور کامل ارائه دادیم. متابانک در حال حاضر گسترش زیادی یافته و انواع خدمات بانکی را ازجمله صدور کارت، چاپ مجدد، افتتاح حساب، تسهیلات، سپرده‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت و بستن حساب‌ها و بسیاری از خدمات بانکی دیگر ارائه می‌دهد. به‌طورکلی، تمامی خدمات روتینی که بانک‌ها به مشتریان خود ارائه می‌دهند، از طریق این سامانه انجام می‌شود.»
او در ادامه بیان کرد: «یکی از ویژگی‌های مهم متابانک این است که این سامانه به‌صورت توزیع‌شده عمل می‌کند. به این معنی که هر شعبه به‌طور مستقل به سامانه متابانک خود دسترسی دارد. برای مثال، زمانی که یک مشتری درخواست افتتاح حساب می‌دهد، می‌تواند شعبه موردنظر خود را انتخاب کند و از این طریق، امکان انجام خدمات در شعب مختلف وجود دارد.»
او تفاوت اصلی متابانک را توزیع این نئوبانک در همه شعب و ادغام لحظه‌ای آن با سامانه بانکی معرفی کرد و گفت: «درحالی‌که این سیستم‌ها به‌طور مستقل فعالیت می‌کنند، سامانه ما (متابانک) امکان توزیع‌شده بودن را فراهم می‌کند. خدمات مختلفی مانند اعطای تسهیلات نیز به‌طور مستقل توسط شعبه‌ها انجام می‌شود، اما داده‌های مربوط به آنها و تمامی ملاحظات مالی و حسابداری همچنان در دسترس و قابل‌مشاهده به لحظه در سامانه بانکی است. به‌این‌ترتیب، هر شعبه می‌تواند از طریق پنل خود، فرایندهای مربوط به برخی از خدمات مانند افتتاح حساب و سایر خدمات را مدیریت کرده و جزئیات آن را مشاهده کند و درعین‌حال مدیریت متمرکز نیز روی این بستر فراهم است.»
سامانه استعلامی حاکمیتی، محصولی مورداستفاده برای همه کسب‌وکارها
امین شکری، سامانه استعلامات حاکمیتی را به عنوان یکی دیگر از محصولات شرکت فام معرفی کرد و در این خصوص توضیح داد: «این سامانه خدمات متعددی را ارائه می‌دهد که شامل انواع استعلامات هویتی مانند استعلام از ثبت‌احوال، روزنامه رسمی، سامانه شاهکار و سایر استعلامات مرتبط با وضعیت حقوقی و مالی مشتریان است. به عنوان مثال، از طریق این سامانه می‌توان انواع استعلامات هویتی، مالی، قضایی، حقوقی و … را اخذ کرد. تمامی استعلامات مرتبط با خدمات بانکی در هر حوزه‌ای از طریق این سامانه قابل انجام است و این محصول به‌طور مستقل عمل می‌کند و خدمات قابل‌ارائه از سرویس‌دهندگان مرتبط بیرونی را مدیریت می‌کند.»
به گفته او این سرویس قادر است تا تمامی خدمات استعلامی موردنظر کسب‌وکارها را از تمامی سامانه‌های استعلامی ارائه کند.
شکری در خصوص شکل‌گیری سامانه استعلامی حاکمیتی و چالش‌های احتمالی رگولاتوری برای ایجاد این سامانه نیز توضیح داد: «فرایند شکل‌گیری سامانه استعلامات حاکمیتی به این صورت بود که ابتدا از استعلامات هویتی شروع کردیم و ارتباطاتی با بیرون از سازمان برقرار کردیم. هدف این بود که به جای پیاده‌سازی سرویس‌ها به‌صورت جداگانه و تک‌تک که هزینه و بار کاری زیادی داشت، آنها را در قالب یک سامانه متمرکز ارائه دهیم. در ابتدا، تمامی این استعلام‌ها به‌صورت جداگانه نیاز به نسخه‌گذاری داشتند. به عنوان مثال، برای یک سرویس ساده مانند استعلام نظام‌وظیفه، لازم بود که کل سامانه بانکی نسخه‌گذاری شود. این مسئله باعث بالا رفتن هزینه‌ها می‌شد؛ بنابراین، تلاش کردیم تا تمامی این استعلامات را در قالب یک سامانه متمرکز طراحی کنیم.»
به گفته شکری سامانه استعلام حاکمیتی شرکت فام فرایند ساخت حدود سه‌ساله‌ای را طی کرده است ولی تولید نسخه اولیه آن حدود یک سال زمان برده است.
شکری خاطرنشان کرد طراحی این سامانه با توجه به طراحی خاصی که دارد می‌تواند بسیاری از مشکلات مرتبط با نسخه‌گذاری و پیاده‌سازی را در سامانه‌های بانکی کاهش دهد سامانه‌ها به‌راحتی می‌توانند به سرویس‌های مختلف دسترسی داشته باشند.
رگولاتور به چالش‌های فنی اولویت نمی‌دهد
یکی از نکاتی که در حوزه نئوبانک وجود دارد، رگولاتوری متفاوت آنها در خارج و داخل ایران است. بر اساس گفته‌های شکری متابانک کاملاً بر اساس رگولاتوری داخلی طراحی شده است و این برای شرکت فام دستاورد مهمی است. البته شایان‌ذکر است که تفاوت‌های مشخصی بین قواعد و قانون‌گذاری در داخل و خارج از ایران در خصوص بستر نئوبانک وجود دارد.
در ادامه این گفت‌وگو امین شکری به شرح مشکلاتی پرداخت که از سمت رگولاتوری برای این حوزه به وجود می‌آید. به اعتقاد شکری دو عامل عمده از سمت رگولاتوری وجود دارد که باعث ایرادات فراوانی در حوزه فناوری‌های مالی می‌شود.
این دو مشکل شامل تعدد قانون‌گذاری و قانون‌گذاران و عدم رعایت دید فنی در زمان قانون‌گذاری است. به گفته او این دو مورد باعث افزایش قابل‌توجه هزینه مالی و نیروی انسانی و زمانی در توسعه فناوری مالی و بانکی می‌شود.
شکری برای رفع این مشکلات پیشنهاد داد: «به نظر من، تشکیل کار گروهی که نمایندگان خبره از بانک‌ها و همچنین شرکت‌های توسعه‌دهنده سامانه‌های بانکی در آن حضور داشته باشند، می‌تواند در رفع مشکلات و بهبود فرایندهای اجرایی مفید باشد. این کارگروه‌ها باید بعد از تعیین مصوبات کسب‌وکاری، نظرات فنی خود را نیز ارائه دهند تا پیاده‌سازی ضوابط به‌صورت اصولی انجام گیرد.»
بازطراحی اینترنت بانک و همراه بانک
شکری در ادامه به شرح دیگر دستاورهای جدید فام پرداخت. همان‌طور که پیش‌ازاین هم اشاره شد، بازطراحی معماری سامانه‌های بانکی، به عنوان دستاورد این شرکت معرفی می‌شود و گفت: «یکی از دستاوردهای مهم ما تولید مجدد سامانه اینترنت بانک است. این سامانه با استفاده از تکنولوژی روز و در نظر گرفتن مسائل امنیتی و فنی جدید بازنویسی شده است. اکنون در مرحله تست‌های امنیتی قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود که این سامانه تا بهار سال آتی عملیاتی شود. همچنین، همراه بانک جدید نیز در حال بازنویسی است و تا تابستان سال آینده آماده بهره‌برداری خواهد بود. این پروژه‌ها شامل تغییرات عمده‌ای در زیرساخت و طراحی سرویس‌ها است و به‌ویژه امکانات جدیدی همچون تسریع فرایندهای کاری و اضافه شدن قابلیت‌های جدید به اپلیکیشن‌ها، مانند تشخیص‌های هوش مصنوعی و تعاملات گفتار محور، به آنها افزوده خواهد شد. این قابلیت‌ها به مشتریان این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به حضور فیزیکی، تراکنش‌ها و سایر خدمات را به طرز لذت بخشی انجام دهند.»
معماری مقیاس‌پذیر و منعطف، افزایش سرعت و تنوع در ارائه خدمات بانکی
شکری درباره معماری استفاده‌شده در نرم‌افزارهای سامانه متمرکز بانکی تولید شرکت فام گفت: «در پایان، باید اشاره کنم که با توجه به معماری نرم‌افزاری که در سامانه بانکی ما استفاده می‌شود، تغییرات و به‌روزرسانی‌ها به‌سرعت قابل پیاده‌سازی هستند. این معماری انعطاف‌پذیر، امکان ارائه خدمات جدید بانک مرکزی را در کمترین زمان ممکن فراهم می‌کند و باعث می‌شود که سیستم‌ها سریع‌تر به نیازهای جدید پاسخ دهند.»
شکری ادامه داد: «ما اخیراً مسئولیت مدیریت برخی از سامانه‌های مبتنی بر کارت را نیز بر عهده گرفته‌ایم، درحالی‌که در بیشتر موارد، این مسئولیت‌ها به شرکت‌های حوزه فناوری بیرون از بانک واگذار می‌شود. به عنوان مثال، نرم‌افزارهایی که روی دستگاه‌های خودپردازهای نقد و غیر نقد، پین‌پدها و دیگر تجهیزات بانکی نصب شده‌اند، حالا توسط ما توسعه و مدیریت می‌شوند؛ در گذشته، این مسئولیت‌ها به شرکت‌های دیگر سپرده شده بود. بااین‌حال، اکنون دست ما باز است و می‌توانیم تغییرات لازم را اعمال کنیم. به عنوان مثال، به‌زودی قابلیت جدیدی به سامانه‌ها اضافه خواهیم کرد که به مشتریان این امکان را می‌دهد تا از دستگاه‌های خودپرداز برای افتتاح حساب یا احراز هویت استفاده کنند. این قابلیت‌ها در گذشته توسط شرکت‌های واسط ارائه نمی‌شد، اما اکنون خودمان این خدمات را به مشتریان ارائه می‌دهیم.»
در بازنویسی سرویس‌ها به فکر کاربران بوده‌ایم
یکی از مشکلاتی که می‌تواند در بازنویسی سرویس‌ها رخ دهد، مشکل مهاجرت از سامانه قدیمی به سامانه‌های جدید است. شکری درباره اقدامات پیشگیرانه فام دراین‌باره توضیح داد: «در خصوص مهاجرت از سامانه‌های قدیمی به سامانه‌های جدید، پروتکل این فرایند معمولاً چالش‌برانگیز است. مقاومت برخی از کاربران به تغییر و عدم آگاهی کافی از ویژگی‌های جدید سامانه‌ها می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. من در گذشته تجربه‌های جذابی در مدیریت پروژه مهاجرت سامانه‌ها را داشته‌ام و می‌دانم که این فرایند زمان‌بر و پیچیده است. به همین دلیل، یکی از اولویت‌های ما این است که مشتریان هیچ‌گونه اطلاعاتی را از دست ندهند.»
او در پایان بیان کرد: «از این رو، هدف ما این است که پروتکل مهاجرتی به‌گونه‌ای طراحی شود که هیچ‌گونه اختلالی در داده‌ها و روند کاری کاربران و مشتریان ایجاد نشود و هیچ عدم ارائه یا اختلال در سرویس‌دهی وجود نداشته باشد.»