پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در طول چند سال اخیر، دستگاه‌های خودپرداز به طرز ناباورانه‌ای در دل زندگی روزمره مردم جا پیدا کردند و به مقدار قابل توجهی از حجم صف‌های داخل شعب بانک‌ها کم کردند. هر چند که در ابتدا تفاوت فقط در انتقال صف‌های درون بانک به جلوی این دستگاه‌ها بود اما با گسترش تدریجی شبکه دستگاه‌های خودپرداز شبکه بانکی کشور و رسیدن به بیش از 30 هزار دستگاه، صف‌های جلوی خودپردازها هم به مرور کمتر شد؛ البته که گسترش و پیشرفت همزمان صنعت پرداخت الکترونیک نیز در این بین بی‌اثر نبوده است.
حالا تقریبا سال‌هاست که مردم برای انجام اموری مانند انتقال وجه، برداشت وجه نقد، دریافت مانده حساب، پرداخت اقساط تسهیلات، پرداخت قبوض، دریافت گردش حساب و خدماتی از این دست به جای شعب بانک‌ها، به دستگاه‌های خودپرداز مراجعه می‌کنند؛ در واقع دلیل استقبال گسترده مردم از دستگاه‌های خودپرداز، عدم وجود محدودیت‌هایی است که هنگام استفاده از شعب با آن‌ها مواجه بودند. از مزایای دستگاه‌های خودپرداز نسبت به شعب می‌توان به 24 ساعته بودن زمانِ سرویس‌دهی آن‌ها، کوتاه‌تر بودنِ صفِ افرادِ منتظر، گسترده‌تر بودن شبکه دستگاه‌های خودپرداز و مواردی از این دست اشاره کرد.
خودپردازها با وجود تمام مزایایی که نسبت به شعب دارند، ولی شعب بانکی همچنان با وجود هزینه‌بر بودنشان به کار خود ادامه می‌دهند. چون خودپردازها به یک نقطه بن‌بست رسیده‌اند؛ نقطه‌ای که ضعف آن‌ها در برابر شعب بانک بود و آن عدمِ توانایی خودپردازها به ارائه خدماتی بود که نیاز به تعامل دو طرف، هم مشتری و هم بانک وجود داشت، از جمله سرویس‌هایی مثل افتتاح انواع حساب بانکی، دریافت چک‌های بین بانکی، دریافت یا وصول چک‌های بانکی، دریافت تسهیلات یا حتی آگاهی یافتن از شرایط لازم برای دریافت یک تسهیلات خاص، دریافت مشاوره برای سرمایه‌گذاری یا مسائلی از این نوع. مجموعی از این‌ها باعث شد همچنان مراجعه به شعب بانک‌ها سر جایش باقی بماند و مشتریان بانک‌ها برای انجام اموری از این دست به شعب مراجعه می‌کنند. احتمالا به خودتان می‌گویید خب، غیر از این هم نمی‌شود! برای انجام این‌ها باید به شعبه مراجعه کرد دیگر.
اما راستش را که بخواهید دیگر حق با شما نیست! همانطور که روزی اولین دستگاه خودپرداز به ایران وارد شد و دوره جدیدی را در صنعت بانکداری کشور ایجاد کرد، حالا با ورود اولین دستگاه VTM به ایران باید به زودی منتظر دوره جدید دیگری به صنعت بانکداری کشور باشیم.
.
VTM چیست؟
VTM یا همان Virtual Teller Machine را اگر بخواهیم به زبان خیلی ساده تعریف کنیم می‌توانیم آن‌ها را نسل بعدی دستگاه‌های خودپرداز بدانیم. هر چند که این شاید تعریف درستی نباشد اما راستش نزدیک‌ترین محصولی که مردم می‌توانند VTM را شبیه به آن بدانند همان ATM یا دستگاه‌های خودپرداز خودمان است با این تفاوت که دستگاه‌های VTM دیگر خیلی از محدودیت‌هایی که دستگاه‌های خودپرداز با آن مواجه بودند را ندارند؛ به عبارت دیگر، VTM را می‌توان یک باجه تقریبا کامل بانکی دانست که حتی در ساعات غیر اداری هم یک کارشناس بانکی به شکل ویدئویی برای انجام امور تعاملی، با مشتری ارتباط برقرار می‌کند.
اگر کمی فنی‌تر بخواهیم صحبت کنیم VTMبا یک راه‌حل نوآورانه به‌عنوان کانال جدیدی برای ارائه خدمات بانکی شناخته‌شده است و یکپارچگی مطلوبی از فناوری‌های ارتباطی و ابزارهای مالی ایجاد کرده است. با یکپارچه‌سازی امکان ارتباط ویدئویی اچ‌دی، مراقبت ویدئویی، پایانه‌های خودکار مالی، امضای دستی رمز شده، شناسایی با کارت و ارتباط ویدئویی رودررو بسیاری از خدمات عرضه‌شده در شکل سنتی بانک‌ها می‌تواند توسط VTM عرضه شود. علاوه بر این دستگاه امکان ارتباط عمیق‌تری با مشتری را فراهم می‌کند و بیش از ۷۰ درصد خدماتی که در شعبه عرضه می‌شود را می‌تواند ارائه کند. پس این یعنی هنوز شعبه به قدرت خودش باقی است اما ابزارهای بانکداری یک قدم جلوتر رفته‌اند.
.
داستان اولین VTM ایران
اواسط دی‌ماه بود که اولین دستگاه VTM در ایران توسط شرکت توسن تکنو و بانک شهر در پارک آب‌وآتش رونمایی شد (+). این دستگاه که در حال حاضر اولین و تنها نمونه موجود در ایران است، در حال حاضر در کیوسک بانکی بانک شهر در پارک آب‌وآتش در حال ارائه خدمات به شهروندان است. کیوسک بانکی بانک شهر، مجموعه‌ای از ابزارهای بانکداری الکترونیک، از جمله VTM، دستگاه خودپرداز، دستگاه خوددریافت و دستگاه صدور کارت هدیه غیرحضوری است.
محمد مظاهری مدیرعامل شرکت توسن تکنو دراین‌باره لزوم ورود نسل جدید ابزارهای بانکداری می‌گوید: «متاسفانه تا به امروز خدمات خارج از شعبه بانک‌ها در ایران به خدمات پرداخت منحصر شده است و سال‌هاست که صنعت بانکداری الکترونیک و پرداخت ایران در یک نقطه متوقف شده و هیچ تغییر شگرفی در آن رخ نداده است. ورود VTM به چرخه نظام بانکی کشور را می‌توان نقطه عطفی در بانکداری الکترونیک کشور دانست، درست همانطور که در سال‌های گذشته ورود دستگاه‌های کارت‌خوان و دستگاه‌های خودپرداز هر کدام نقطه عطفی در این صنعت بوده‌اند. درواقع با ورود VTM و با خروج برخی خدماتِ مبتنی بر حساب از شعبه نسل جدید بانکداری الکترونیک ایجاد می‌شود.»
این کارشناس صنعت بانکداری و پرداخت کشور همچنین بر لزوم خروج برخی تراکنش‌های غیر کارتی از شعبه تاکید کرد و گفت: «در بانکداری الکترونیک خدمات خارج از شعبه ما در سطح پرداخت الکترونیک متوقف شده است. باید بتوانیم تراکنش‌های پیچیده و غیر کارتی را از داخل شعب خارج کنیم و به سمت خدمات نیمه‌حضوری در شعب ۷*۲۴ ببریم. در شعب VTM چون ارتباط تعاملی با بانک برقرار می‌شود، می‌توان خدمات مبتنی بر شماره‌حساب ارائه کرد. یکی از خواسته‌های اقتصاد کلان و بانک مرکزی رفتن بانک‌ها به سمت مگا شعبه و کاهش قیمت تمام‌شده در عین حفظ سهم بازار است. همانطور که خودپرداز و کارت‌خوان نقاط عطفی بوده‌اند VTM هم نقطه عطفی برای بانکداری الکترونیک خواهد بود.»
.
چرا باید به سمت VTM رفت؟
جمشید جوادی‌پور معاون توسعه محصول شرکت توسن تکنو درباره رویکرد جدید بانک‌ها و نیاز به ابزارهای نوآورانه گفت: «بانک‌های ما از خدمات مبتنی بر تسهیلات به سمت خدمات مبتنی بر کارمزد حرکت می‌کنند که در این راستا دو اتفاق می‌افتد. اگر این تسهیلات در رأس کار قرار نگیرد و به سمت کارمزد برویم باید سرویس‌هایی ارائه شود که در قبل آن‌ها بتوان کارمزد گرفت. این اتفاق می‌تواند از افزایش تعداد شعب جلوگیری کند و کاهش شعب فیزیکی موجب می‌شود لازم است شعب ۷*۲۴ یا تجهیزات الکترونیکی خاص مثل VTM وارد شبکه شود. با این روش به‌جای شعب زیاد می‌توان کیوسک نصب کرد.»
.
کیوسک‌ها چگونه باعث کاهش هزینه بانک‌ها می‌شوند؟
جوادی‌پور علاوه بر ۲۴ ساعته بودن زمان سرویس‌دهی کیوسک‌ها به‌عنوان یک مزیت، کاهش هزینه‌ها تا نصف را هم یک مزیت بزرگ دیگر می‌داند و می‌گوید: «هزینه راه‌اندازی هر ۵ کیوسک، تقریبا چیزی معادل راه‌اندازی یک شعبه بانکی است. هرچند کیوسک‌ها نیاز به پشتیبانی از سوی شعبه دارند اما هزینه تعمیر و نگهداری هر شعبه ده برابر یک کیوسک است. با این اتفاق نرخ تمام‌شده خدمات هم کاهش می‌یابد فضای یک شعبه هم بیش از ۱۰ تا ۱۵ برابر است. تعداد پرسنل شعب ۴۰ تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. زمان سرویس‌دهی هم از ۸ ساعت به ۲۴ ساعت رسیده است، یعنی ۳ برابر شده است. درمجموع بانک‌هایی که امکان استفاده از این کیوسک‌ها را دارند می‌توانند با گسترش این کیوسک‌ها به سمت ایجاد بانک مجازی بروند؛ یعنی بانک‌هایی با تعداد شعب محدود و دفتر محدود برای سرویس‌دهی به مشتری. بیش از ۹۰% خدمات درون شعبه‌ای در این کیوسک‌ها انجام می‌پذیرد. بانک مرکزی هم باید مسیر قانونی را برای استفاده بیشتر از این کیوسک‌ها فراهم کند.»
.
آیا مردم استقبال می‌کنند؟
در نهایت سؤال مهمی که دست اندرکاران این نوآوری با آن رو به رو هستند این است که آیا مردم از نسل جدید ابزارهای صنعت بانکداری الکترونیک استقبال می‌کنند؟ معاون توسعه محصول شرکت توسن تکنو در خصوص استقبال مردم در استفاده از دستگاه‌های VTM می‌گوید: «با توجه به اینکه مردم ما تجربه استفاده از کارت‌های بانکی، دستگاه‌های کارت‌خوان و دستگاه‌های خودپرداز را در سطح گسترده دارند، درنتیجه استقبال از این کیوسک‌ها خیلی دور از انتظار نیست. اما باید به این نکته توجه داشت که هر چه سرویس‌ها کاربرپسندتر (User Friendly) باشند، موفق‌تر عمل می‌کند. این را هم اضافه کنم که یکی از نکاتی که درباره استفاده از VTM وجود دارد این است که چون در این پروژه ارتباط از راه دور وجود دارد و فردی به‌صورت تعاملی (Interactive) همیشه از سوی بانک حضور دارد، حس اعتماد را برای کاربر بیشتر می‌کند و حتی می‌توان به‌جز تحویل‌دار بانک، نمایندگانی از بیمه یا سازمان‌های مشابه هم حضور داشته باشند و کاربر بتواند از چند کارشناس در حوزه‌های مختلف همزمان راهنمایی یا مشاوره بگیرد.»
