پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
روزنامه دنیای اقتصاد؛ سونیتا سراب‌پور؛
ارائه کارت ملی هوشمند، تبدیل شناسنامه‌های سنتی به الکترونیکی، ارائه امضای دیجیتال، دیجیتالی شدن و آرشیو اسناد و… از جمله کارهایی است که سازمان ثبت‌احوال برای نوین‌سازی فعالیت‌هایش انجام می‌دهد.
فعالیت‌هایی که اجرای نهایی آن به گفته حمید پارسایی، معاون بخش فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی سازمان ثبت احوال در گرو مطالعات، سرمایه‌گذاری و فراهم‌شدن امکانات لازم است. با پارسایی به بهانه هفته ثبت احوال گفت‌وگویی در خصوص استفاده این سازمان از فناوری اطلاعات انجام داده‌ایم که می‌خوانید.
بهتر است اولین سوال را با مجموعه فعالیت‌های سازمان ثبت احوال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات شروع کنیم. این سازمان تا کنون چه فعالیت‌های برای به کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان خود به کار گرفته است؟
سازمان ثبت احوال کشور طبق قانون اول برنامه توسعه، موظف به ایجاد پایگاه اطلاعات جمعیت کشور در سال ۶۸ شد. بعد از آن تعدادی تجهیزات کامپیوتری بین سال‌های ۶۸ تا ۷۰ تهیه و در سال ۷۱ نصب کردیم. به دنبال این اقدام به کمک مینی کامپیوتر‌هایی که در استان‌ها قرار داده بودیم اقدام به جمع‌آوری اطلاعات کردیم. در نهایت مجموعه این اطلاعات به کامپیو‌تر اصلی در سازمان ثبت احوال منتقل شده است. این پایگاه در سال ۷۳ توسط رییس‌جمهور وقت (هاشمی) افتتاح شد.
ولی با افتتاح بهره‌برداری شروع نشد؟
خیر، این افتتاح مقدماتی بود و پایگاه به صورت جامع و کامل امکان ارائه سرویس به دستگاه‌های مختلف را نداشت. اما در سال ۷۶ قانونی به نام قانون الزام اختصاص شماره ملی و کد پستی به کلی اتباع ایرانی، در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و ما بعد از آن در سال ۸۰ شروع به ارائه کارت ملی به شهروندان کردیم و در سال ۸۲ هم ارتباط دستگاه‌ها با پایگاه سازمان ثبت احوال برای تبادل اطلاعات شروع شد که این ارتباط از زمان شروع به صورت آفلاین بود و به مرور زمان به شکل آنلاین در آمد.
چه دستگاه‌هایی در حال حاضر با شما تبادل اطلاعات دارند؟
در ابتدا دستگاه‌ها پیشرو در زمینه استفاده از فناوری اطلاعات مانند نیروی انتظامی (ناجا)، سازمان بورس، بانک‌ها و… با پایگاه ما ارتباط داشتند، اما در حال حاضر هم بین ۵۰ تا ۶۰ دستگاه به پایگاه اطلاعاتی ما متصل هستند.
آقای ناظمی، مدیرعامل سازمان ثبت احوال در گفت‌وگویی صحبت از نوین‌سازی این سازمان با کمک فناوری اطلاعات کرد. این برنامه‌های نوین‌سازی دقیقا چه برنامه‌هایی است.
تمام زمینه‌هایی که سازمان ماموریت‌هایی در آن داشته است با ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات در حال تغییر است. درچهار واقعه اصلی یعنی ولادت، فوت، ازدواج و طلاق که جزو وظایف کلیدی سازمان است در حال نوین‌سازی به کمک فناوری اطلاعات هستیم. به این مفهوم که با استفاده از نرم‌افزارهای کاربردی آنلاین در این خصوص کار می‌کنیم. به طوری که در حال حاضر ولادت و فوت به صورت لحظه‌ای در پایگاه سازمان ثبت می‌شود. در خصوص ازدواج و طلاق هم با دفا‌تر ازدواج و طلاق و دفا‌تر ثبت اسناد صحبت کرده‌ایم که این دو واقعه هم به صورت لحظه‌ای در پایگاه ما ثبت شود. بحث تغییر نشانی هم به مرور زمان در حال ثبت شدن در پایگاه سازمان ثبت احوال است.
شما صحبت از پروژه‌های بزرگی در حوزه آی‌تی می‌کنید که سازمان روی آن کار می‌کند. می‌خواهم بدانم که دقیقا این پروژه‌ها قرار است چه زمانی به اجرا دربیایند. برای مثال سال‌ها است که صحبت از کارت ملی الکترونیکی می‌شود، اما خبر از این کارت نیست و کارت ملی بسیاری از شهروندان در حال حاضر فاقد اعتبار است، اما دولت به دلیل اینکه هنوز پروژه الکترونیکی کارت ملی به اتمام نرسیده مهلت اعتبار این کارت‌ها را تمدید می‌کند.
درست است. پروژه‌های بزرگ همیشه مشکلات خاص خودشان را دارند. این گونه پروژه‌ها برای اجرایی شدن نیاز به انجام بررسی، مطالعات، امکانات، بودجه و… دارند. کارت ملی هوشمند هم از همین پروژه‌ها است. هوشمند شدن کارت ملی سال‌هاست که در حوزه‌های دیگری کلید خورده بود، اما نهایتا یکی دو سال است که اجرای آن به ثبت احوال واگذار شده است. در حال حاضر هم وارد مرحله پایلوت می‌شویم تا حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار کارت به شهروندان بدهیم تا در نهایت فاز اصلی واگذاری این کارت هوشمند که مجهز به تراشه است، اجرا شود.
و در نهایت این فاز اصلی برای واگذاری کارت هوشمند ملی به شهروندان قرار است چه زمانی انجام شود؟
اگر خدا بخواهد نیم سال اول سال آینده یعنی فصل دوم استارت کار زده می‌شود. ذکر این نکته هم ضروری است که براساس برنامه پنجم توسعه باید تا پایان برنامه این کارت‌ها واگذار شود.
از یک طرف قرار است شناسنامه‌ها الکترونیکی شوند و از طرف دیگر کارت‌های ملی هوشمند شوند. این امکان وجود نداشت که این دو پروژه در قالب یک طرح به اجرا گذاشته شود و در نهایت هم یک کارت در اختیار شهروندان قرار بگیرد؟
در آینده این کار قطعا صورت خواهد گرفت، اما در حال حاضر به خاطر عقب نیفتادن از برنامه و کامپیوتری و شکیل‌تر شدن کارت ملی و شناسنامه این کار را کردیم. همچنین اینکه بتوانیم نقاط قوت و ضعف کار را از نظر جعل‌پذیری و… در بیاوریم. اما در آینده یک کارت جای این دو سند مهم را خواهد گرفت.
به نظر شما این تصمیم باعث هزینه و صرف بیشتر بودجه نمی‌شود؟
هر چند پاسخ به این سوال مربوط به من نمی‌شود و معاونت اسناد هویتی باید در این خصوص پاسخگو باشند، اما فکر می‌کنم تفاوت زمانی یا بازده زمانی متفاوت شروع این دو پروژه با یکدیگر باعث شده این دو طرح این‌گونه پیش بروند.
در حال حاضر چه تعداد شناسنامه الکترونیکی صادر شده است؟
آمار دقیقی در این زمینه در دست ندارم، اما فکر می‌کنم بین ۲تا ۲ونیم میلیون.
چگونه شناسنامه‌های افراد الکترونیکی می‌شود؟
هر فردی به هر دلیلی به سازمان ثبت احوال مراجعه کند برای مثال تعویض شناسنامه، دریافت المثنی و… بلافاصله شناسنامه‌اش الکترونیکی می‌شود. اما در این زمینه فراخوانی صورت نگرفته است.
علت چیست؟
ثبت احوال تصمیم دارد که در این زمینه فراخوانی نداشته باشد به این دلیل که به دنبال این فراخوان هزینه سنگینی هم به سازمان هم به مردم تحمیل می‌شود همچنین وقت آن‌ها هم گرفته خواهد شد.
به غیر از این چه پروژه‌های بزرگ دیگری در دست بررسی دارید؟
یکی دیگر از کارهای بزرگی که انجام داده‌ایم مربوط می‌شود به آرشیو اسناد سجلی. یعنی اگر در تهران زندگی می‌کنید و محل صدور شناسنامه شما کردستان است باید برای تغییر شناسنامه یا هر کار دیگر به محل صدور شناسنامه مراجعه کنید، اما با آرشیو اسناد، فضایی به وجود می‌آید که با مراجعه به هر دفتری، آن دفتر بتواند همان جا سرویس ارائه کرده و مشکل شما را حل کند ونیاز به سفر به محل صدور نداشته باشد.
این پروژه در حال حاضر در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
۱۵ درصد اسناد اسکن و الکترونیکی شده‌اند یعنی در حدود ۱۵ سند در پایگاه داده قرار داده شده و به صورت پایلوت در یکی از ادارات ما در شهرری قرار گرفته که در نهایت هم به تمام ادارات تعمیم داده می‌شود.
میزان بودجه‌ای که این سازمان برای بخش فناوری اطلاعات خود در نظر می‌گیرد، چقدر است؟
در بخش آی‌تی یک بودجه‌ای از بخش طرح تکفا که چند سال پیش به وجود آمده بود دریافت کردیم. که در این پروژه اعتباری در حدود یک و نیم میلیارد تومان داریم که این مقدار قبلا، بین ۲ تا ۳ میلیارد تومان بود. البته پروژه‌هایی که در حال حاضر شروع کرده‌ایم اعتبارات بودجه جدایی دارند.
تکفا مگر منحل نشده است؟
اعتبارات بخش فناوری برای سازمان ما از طریق این طرح وجود دارد.
جدا از پروژه‌های آی‌تی که روی آن کار می‌کنید تا چه اندازه این سازمان در کارهای روزمره خود از تجهیزات کامپیوتری و تکنولوژی‌های روز بهره می‌برد؟
بیش از ۴۰ فرآیند تخصصی در سازمان ثبت احوال وجود دارد مثل صدور شناسنامه، صدور گواهی فوت، صدور ولادت، گواهی تجرد و سایر سرویس‌های دیگر. از چند سال پیش ارائه این سرویس‌ها را در سازمان مکانیزه کرده‌ایم. مثلا فرآیند صدور سند ولادت، فوت و… به صورت آنلاین صورت می‌گیرد. وظیفه ما این است که ۴۰ فرآیند اصلی سازمان را با کمک آی‌تی روی پایگاه سازمان یکپارچه و متمرکز کنیم.
این سازمان چه سرویس‌هایی را به صورت آنلاین و مستقیم به کاربران ارائه می‌دهد؟
این‌گونه سرویس‌های مستقیم و آنلاین را سازمان از طریق سایت خودwww. sabteahval. ir به شهروندان ارائه می‌کند.
ولی کاربران هنوز نیاز به حضور فیزیکی به سازمان شما را دارند؟
در قانون برنامه پنجم توسعه آمده است که تا پایان این برنامه ۷۰ درصد کارهای مورد نیاز مردم باید الکترونیکی انجام شود. با توجه به این قانون ما در حال پیشروی هستیم و تنها بخشی از کارهای سازمان الکترونیکی شده‌اند.
چرا اینقدر این روند کند پیش می‌رود برای مثال یکسری از خواسته‌های مردم که بسیار هم ضروری است مانند دریافت شناسنامه گم شده، کارت ملی و… هنوز حتی به صورت الکترونیکی نیست و کاربر مجبور است که به دفا‌تر پیشخوان دولت یا ادارات مربوط به شما مراجعه کند. چرا این دست از درخواست‌های ضروری شهروندان هنوز الکترونیکی نشده است؟
در این خصوص یک مشکلی وجود دارد بعضی از خدماتی که سازمان به مردم می‌دهد را باید خود فرد درخواست کند یا دریافت کند که این شرایط به لحاظ حقوقی مهم است. مثلا کسی در سایت اعلام به گم شدن شناسنامه و درخواست شناسنامه المثنی می‌کند، سازمان ثبت از کجا بفهمد که این فرد واقعا همان فردی است که شناسنامه‌اش گمشده است یا نه؟ برای این کار نیاز به حضور فیزیکی است. اما برای اینکه همین مراحل تند‌تر و به کمک فناوری اطلاعات صورت بگیرد و جای هیچ جعل و کلاهبرداری هم وجود نداشته باشد نیاز به امضای دیجیتالی است.
پس ارائه امضای دیجیتال هم یکی دیگر از پروژه‌های سازمان است؟
بله، وقتی کارت هوشمند را به شهروندان ارائه کنیم یک امضای دیجیتال فرد روی آن قرار دارد که با استفاده از این امضا فرد خودش را درفضای مجازی معرفی می‌کند.
واین امضای دیجیتال قرار است چه زمانی به شهروندان ارائه شود؟
این پروژه هم وابسته به کارت ملی هوشمند است یعنی برای ارائه این کار ما باید اثر انگشت و اطلاعات مهم افراد را جمع‌آوری کنیم و در نهایت روی این کارت هوشمند امضای دیجیتالی افراد را قرار دهیم.