پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
وندینگماشینها یا ماشین‌های فروش خودکار یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های قرن اخیر در حوزه خرده‌فروشی شناخته می‌شوند. این دستگاه‌ها با فراهم کردن امکان فروش محصولات و خدمات، بدون نیاز به تعامل انسانی مستقیم، نه‌تنها فرایند خرید را برای مشتریان ساده و سریع کرده‌اند، بلکه نقش مهمی در کاهش هزینه‌های عملیاتی و لجستیکی و بهینه‌سازی منابع انسانی دارند. یکی از بزرگ‌ترین مزایای این فناوری، حذف نیروی انسانی در مکان‌های فروش است که باعث کاهش هزینه‌های کار و مدیریت منابع انسانی می‌شود. در صنایعی که وابستگی شدیدی به نیروی انسانی دارند، استخدام و مدیریت نیروی کار هزینه‌های قابل توجهی ایجاد می‌کند. وندینگماشینها با حذف این نیاز، به کسب‌وکارها اجازه می‌دهند هزینه‌های عملیاتی خود را کاهش دهند و فرایندهای فروش را بهینه‌سازی کنند.
وندینگماشینها نقش مهمی در صرفه‌جویی‌های مختلف اقتصادی ایفا می‌کنند. برای مثال، این ماشین‌ها نیاز به استخدام کارکنان فروش را کاهش می‌دهند و در نتیجه هزینه‌های نیروی کار کاهش چشمگیری می‌یابد. در کنار این، ماشین‌های خودکار به بهینه‌سازی فرایندهای لجستیکی کمک می‌کنند. با استفاده از فناوریهای نوین مانند اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی (AI) ماشین‌ها به‌طور خودکار موجودی محصولات را بررسی کرده و اطلاعات لازم را برای پر کردن مجدد محصولات به اپراتورها ارسال می‌کنند. این کار باعث کاهش هزینه‌های لجستیکی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود، زیرا نیاز به رفت‌وآمد مکرر برای چک کردن موجودی به حداقل می‌رسد.
به‌علاوه، این ماشین‌ها به دلیل مصرف بهینه انرژی در مقایسه با مغازه‌ها و فروشگاه‌های فیزیکی، تأثیر بسزایی در کاهش هزینه‌های انرژی دارند. به‌طور متوسط، وندینگماشینها به نسبت فروشگاه‌های سنتی انرژی کمتری مصرف می‌کنند زیرا به سیستم‌های تهویه، روشنایی یا کارکنان زیادی نیاز ندارند. این دستگاه‌ها معمولاً فقط برای مدت کوتاهی که مشتریان به آنها نزدیک می‌شوند، فعال می‌شوند و در زمان‌های دیگر در حالت صرفه‌جویی انرژی قرار می‌گیرند.
رشد جهانی صنعت وندینگماشینها
در سال 2023 اندازه بازار جهانی وندینگ‌ماشین حدود 19.80 میلیارد دلار بود و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2032 به حدود 37.95 میلیارد دلار برسد، با نرخ رشد سالانه مرکب 7.5 درصد. این رشد به دلیل تقاضای رو به افزایش برای محصولات و خدمات خودکار، به‌ویژه در مکان‌های عمومی و پرتردد مانند ایستگاه‌های مترو، فرودگاه‌ها و مراکز خرید است. از نظر توزیع منطقه‌ای، آمریکای شمالی با داشتن 45 درصد از سهم بازار جهانی در سال 2022، بزرگ‌ترین بازار وندینگ‌ماشین‌هاست. این منطقه به دلیل زیرساخت‌های قوی، استفاده گسترده از پرداخت‌های بدون تماس و فرهنگ تغذیه سریع و آسان در مکان‌های عمومی، سهم عمده‌ای از درآمد را به خود اختصاص داده است. آسیا-پاسیفیک، نیز به‌سرعت در حال رشد است و پیش‌بینی می‌شود این منطقه در سال‌های آتی بالاترین میزان رشد را در بازار وندینگماشینها داشته باشد، به‌ویژه به دلیل افزایش شهرنشینی و سبک زندگی شلوغ مصرف‌کنندگان در کشورهایی مانند چین، هند و ژاپن. در بخش‌های مختلف بازار، ماشین‌های وندینگ نوشیدنی‌ها با 42 درصد از سهم بازار جهانی در سال 2022، بیشترین سهم را داشتند. با این حال، ماشین‌های فروش غذا نیز در حال رشد سریع‌اند و انتظار می‌رود با نرخ رشد 7.9 درصد بین سال‌های 2023 و 2032 به یکی از بخش‌های اصلی بازار تبدیل شوند.
وندینگماشینها از لحاظ تنوع محصولات ارائه‌شده بسیار گسترده‌اند. این دستگاه‌ها در حوزه‌های مختلف ازجمله نوشیدنی‌های سرد و گرم، تنقلات، غذاهای آماده، محصولات بهداشتی و حتی محصولات لوکس و تکنولوژیکی استفاده می‌شوند. کافی‌ماشین‌ها که نوشیدنی‌های گرم مانند قهوه و چای ارائه می‌دهند، یکی از محبوب‌ترین انواع وندینگماشینها هستند که در سراسر جهان کاربرد دارند.
دیگر ماشین‌های وندینگ، محصولاتی مانند تنقلات، کیک و بیسکویت، غذای سرد و گرم، محصولات آرایشی و بهداشتی و حتی پیتزا و سیب‌زمینی سرخ‌کرده ارائه می‌دهند.
صرفه‌جویی در مصرف انرژی
علاوه‌بر صرفه‌جویی‌های اقتصادی و نیروی کار، وندینگماشینها در مصرف انرژی نیز بسیار کارآمدند.
این دستگاه‌ها معمولاً از فناوریهای صرفه‌جویی انرژی استفاده می‌کنند تا در زمان‌های غیرفعال به حداقل انرژی نیاز داشته باشند. به‌علاوه، با کاهش رفت‌وآمدهای مکرر برای پر کردن مجدد دستگاه‌ها و مدیریت موجودی، استفاده از این ماشین‌ها می‌تواند منجر به کاهش مصرف سوخت و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شود. در برخی کشورها، تولیدکنندگان وندینگماشینها از فناوریهای نوین برای بازیافت محصولات استفاده می‌کنند که باعث کاهش ضایعات و حفظ منابع طبیعی می‌شود.
فناوریهای مدرنی مانند اینترنت اشیا و هوش مصنوعی باعث شده‌اند وندینگماشینها به دستگاه‌های هوشمندتری تبدیل شوند. این فناوری‌ها به دستگاه‌ها اجازه می‌دهند به‌طور خودکار موجودی محصولات را پایش کنند، میزان فروش را گزارش دهند و حتی دستگاه‌ها را از راه دور مدیریت کنند. این امکانات به کاهش هزینه‌های عملیاتی و بهبود کارایی کسب‌وکارهای فعال در این حوزه کمک کرده است. همچنین، این فناوری‌ها امکان شخصی‌سازی تجربه خرید را فراهم می‌کنند، به‌‌نحوی که مشتریان می‌توانند با استفاده از گوشی‌های هوشمند، سفارش‌های خود را از قبل ثبت کرده و محصولات لازم را دریافت کنند.
سیستم‌های پرداخت دیجیتال یکی دیگر از عوامل مهم در کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی وندینگماشینها هستند. استفاده از فناوریهای پرداخت بدون تماس (NFC)، کیف پول‌های دیجیتال و حتی فیس‌پیمنت (پرداخت از طریق تشخیص چهره)، به مشتریان امکان می‌دهد که به‌سرعت و به‌راحتی پرداخت‌های خود را انجام دهند و نیاز به پول نقد را حذف کنند. این کار باعث کاهش هزینه‌های مرتبط با مدیریت پول نقد و کاهش مشکلات امنیتی مرتبط با آن می‌شود.
بازیگران و مهرههای اصلی زنجیره صنعت وندینگ‌ماشین
صنعت وندینگ‌ماشین از زنجیره‌ای پیچیده از بازیگران مختلف تشکیل شده که هر یک نقشی کلیدی در عملکرد و موفقیت این صنعت ایفا می‌کند. از تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان ماشین‌ها گرفته تا نمایندگان فروش، اپراتورها، تأمین‌کنندگان محصولات و سیستم‌های پرداخت، همه این اجزا با یکدیگر همکاری می‌کنند تا تجربه‌ای بدون نقص برای مشتریان فراهم شود. در این بخش به بررسی اجزای اصلی زنجیره صنعت وندینگ‌ماشین و معرفی مهرههای مختلف این صنعت می‌پردازیم.
-تولیدکنندگان وندینگماشینها
-نمایندگان فروش و توزیع‌کنندگان
-خریداران و اپراتورها
-صاحبان و مدیران مکان‌های مناسب
-تأمین‌کنندگان محصولات داخل وندینگماشینها
-تیم‌های حمل‌ونقل، تعمیر و نگهداری
-شرکت‌های نرم‌افزاری مدیریت وندینگماشینها
-بانک و بیمه برای خدمات خریدوفروش اقساطی و خدمات بیمه
-شرکت‌های تبلیغاتی برای استفاده از ظرفیت‌های تبلیغی روی دیواره وندینگ‌ماشین و محصولات.
انواع وندینگماشینها
وندینگماشینها براساس نوع محصولاتی که ارائه می‌دهند به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. برخی از مهم‌ترین انواع وندینگماشینها عبارت‌اند از:
-وندینگ‌ماشین‌های نوشیدنی‌های سرد: ارائه انواع نوشیدنی‌های خنک مانند آب، نوشابه، آبمیوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا.
-وندینگ‌ماشین‌های تنقلات و کیک و بیسکویت: ارائه تنقلات بسته‌بندی‌شده مانند چیپس، شکلات، کیک و بیسکویت.
-وندینگ‌ماشین‌های غذای سرد و اسنک: عرضه مواد غذایی سرد و آماده مصرف مانند ساندویچ‌ها و سالادها.
-وندینگ‌ماشین‌های غذای گرم: دستگاه‌هایی که غذاهای گرم و تازه ارائه می‌دهند.
-کافی‌ماشین‌ها: ارائه انواع نوشیدنی‌های گرم مانند قهوه، کاپوچینو و چای.
– قفسه‌های هوشمند (Smart Shelves): قفسه‌هایی که به‌صورت خودکار محصولات را ردیابی و به‌روزرسانی می‌کنند.
-وندینگ‌ماشین‌های آرایشی و بهداشتی: ارائه محصولات آرایشی، بهداشتی و مراقبتی.
-وندینگ‌ماشین‌های سیب‌زمینی سرخ‌کرده و پیتزا: ماشین‌هایی که قادر به تهیه و ارائه میان‌وعده‌های گرم و تازه‌اند.
اهمیت صنعت پرداخت در توسعه وندینگماشینها
صنعت وندینگ‌ماشین یکی از صنایعی است که با استفاده از فناوریهای نوین پرداخت می‌تواند نقش مهمی در بهینه‌سازی و افزایش کارایی تجارت الکترونیک و خودکارسازی فروش ایفا کند.
1. نقش کلیدی صنعت پرداخت در بهبود عملکرد وندینگماشینها
وندینگماشینها به دلیل ماهیت خود، به‌شدت وابسته به سیستم‌های پرداخت کارآمد و هوشمندند. بدون راهکارهای پرداخت سریع، امن و کاربرپسند، امکان بهره‌برداری کامل از این ماشین‌ها وجود ندارد. صنعت پرداخت می‌تواند با ارائه راه‌حل‌های نوین پرداخت، تجربه خرید از وندینگماشینها را بهبود بخشد و فرایند فروش را برای کسب‌وکارها و اپراتورها تسهیل کند. در واقع، بدون سیستم‌های پرداخت به‌روز، کارایی وندینگماشینها محدود خواهد بود و رشد این صنعت نیز با موانع جدی مواجه می‌شود. به همین دلیل، یکی از فرصتهای بی‌نظیر اصلی در صنعت پرداخت این است که به‌طور ویژه روی طراحی سیستم‌های هوشمند پرداخت تمرکز کنند که با نیازهای وندینگماشینها سازگار باشد. این سیستم‌ها باید به شکلی طراحی شوند که نه‌تنها به کاربران امکان پرداخت سریع و آسان بدهند، بلکه با فناوریهای نوین مدیریت مانند اینترنت اشیا و پرداخت‌های بدون تماس نیز سازگار باشند.
2. توسعه سیستم‌های هوشمند برای مدیریت پرداخت و تعامل با وندینگماشینها
یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌ها برای شرکت‌های فعال در حوزه پرداخت، طراحی پلتفرم‌های هوشمند مدیریت پرداخت برای وندینگ‌ماشین‌هاست. این پلتفرم‌ها باید به کسب‌وکارها و اپراتورهای وندینگماشینها امکان دهند که به‌صورت لحظه‌ای اطلاعات مربوط به فروش، موجودی، تعمیرات و نیازهای مشتریان را مدیریت کنند. سیستم‌های هوشمند پرداخت می‌توانند با جمع‌آوری و تحلیل داده‌های فروش از ماشین‌های وندینگ، به اپراتورها کمک کنند تا روندهای خرید را بهتر درک کرده و به بهینه‌سازی موجودی و قیمت‌گذاری محصولات بپردازند.
از سوی دیگر، فناوریهای پرداخت دیجیتال مانند کیف پول‌های دیجیتال و کیوآرکد می‌توانند به کاربران امکان دهند بدون نیاز به پول نقد یا کارت فیزیکی، از وندینگماشینها خرید کنند. این سیستم‌ها باید با اپلیکیشن‌های موبایلی و سایر فناوریهای روز پرداخت سازگار باشند تا تجربه کاربری بهتری ایجاد شود. برای مثال، سیستم‌های فیس‌پیمنت که در برخی کشورهای پیشرفته استفاده می‌شود، می‌تواند تجربه‌ای سریع و بدون نیاز به ابزار فیزیکی را برای مشتریان فراهم کند.
3. چرا وندینگ‌ماشین‌های چینی نتوانسته‌اند در بازار ایران موفق شوند؟
با وجود موفقیت خودروهای چینی در ایران، وندینگ‌ماشین‌های چینی نتوانسته‌اند به همان اندازه در این بازار موفق باشند. یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع، ناهماهنگی پروتکل‌های نرم‌افزاری و سیستم‌های پرداخت این ماشین‌ها با زیرساخت‌های پرداخت و بانکی در ایران است. خودروها به دلیل سازگاری با استانداردهای بین‌المللی به‌راحتی در بازارهای مختلف جا می‌افتند، اما وندینگماشینها نیازمند هماهنگی دقیق با زیرساخت‌های پرداخت داخلی و نرم‌افزارهای بومی‌اند.
این ناکارآمدی در تطبیق با سیستم‌های پرداخت داخلی، فرصت مناسبی برای شرکت‌های پرداخت ایرانی فراهم می‌کند تا با توسعه راهکارهای بومی پرداخت، این بازار را به‌طور کامل پوشش دهند. در این راستا، شرکت‌های پرداخت باید به دنبال توسعه سیستم‌هایی باشند که نه‌تنها با زیرساخت‌های داخلی ایران سازگار باشند، بلکه قابلیت اتصال به فناوریهای بین‌المللی را نیز داشته باشند تا در آینده امکان گسترش بازار و ورود به سایر کشورها را فراهم کنند.
4. تخفیف‌ها و روش‌های تشویقی برای بهبود تجربه مشتریان
یکی دیگر از حوزه‌هایی که صنعت پرداخت می‌تواند به بهبود آن کمک کند، ارائه تخفیف‌ها و برنامه‌های وفاداری از طریق وندینگ‌ماشین‌هاست. بسیاری از اپراتورها با استفاده از کیف پول‌های دیجیتال و اپلیکیشن‌های موبایلی می‌توانند به مشتریان خود تخفیف‌های ویژه و پاداش‌های وفاداری ارائه دهند. برای مثال، مشتریان می‌توانند با استفاده از ژتون‌ها و کدهای تخفیف و خرید که به‌عنوان پاداش برای خریدهای مکرر اعطا می‌شود، محصولاتی از ماشین‌های وندینگ خریداری کنند. همچنین، استفاده از کارت‌های اعتباری مخصوص وندینگماشینها می‌تواند به‌عنوان یک ابزار تشویقی برای مشتریان عمل کند.
این کارت‌ها به مشتریان امکان می‌دهند که از قبل مبلغی را در حساب خود ذخیره کرده و در خریدهای بعدی از آن استفاده کنند. ارائه تخفیف‌های مبتنی بر امتیازات نیز یکی دیگر از روش‌هایی است که می‌تواند به تشویق مشتریان برای خریدهای بیشتر کمک کند.
فرصت بی‌نظیر برای شرکت‌های فعال در صنعت پرداخت
برای بهره‌برداری کامل از فرصتهای موجود در صنعت وندینگماشینها، شرکت‌های پرداخت باید به توسعه سیستم‌های پرداخت هوشمند توجه کنند که با نیازهای این صنعت هماهنگ باشد. به‌علاوه، همکاری نزدیک با تولیدکنندگان و اپراتورهای وندینگماشینها برای ارائه راه‌حل‌های سفارشی پرداخت می‌تواند به بهبود تجربه مشتریان و افزایش فروش کمک کند. شرکت‌های پرداخت باید به دنبال ایجاد پلتفرم‌های همه‌کاره مدیریت پرداخت و فروش باشند که به اپراتورها امکان نظارت و بهینه‌سازی فرایندهای فروش را بدهند.
همچنین، طراحی سیستم‌های تشویقی و وفاداری که به‌طور مستقیم از طریق وندینگماشینها قابل استفاده باشد، می‌تواند به جذب مشتریان بیشتر کمک کند. با توسعه سیستم‌های نوین مانند پرداخت‌های موبایلی، فیس‌پیمنت و BNPL (الان بخر، بعداً پرداخت کن)، شرکت‌های پرداخت می‌توانند نقش کلیدی در رشد و پیشرفت صنعت وندینگماشینها داشته باشند.
زنجیره صنعت ماشین‌های فروش خودکار فرصتی مغتنم و اقیانوس آبی مساعدی برای صنعت پرداخت کشور است. همچنین صنعت پرداخت می‌تواند نقش بسیار مهمی در بهینه‌سازی و توسعه صنعت وندینگ‌ماشین داشته باشد. با طراحی سیستم‌های هوشمند و نوین پرداخت، شرکت‌های پرداخت می‌توانند تجربه خرید از وندینگماشینها را بهبود دهند و به بهینه‌سازی فرایندهای فروش کمک کنند. با توجه به نیازهای خاص بازار ایران و مشکلات مربوط به تطبیق پروتکل‌های چینی با زیرساخت‌های داخلی، شرکت‌های پرداخت ایرانی فرصت دارند که با توسعه راهکارهای بومی پرداخت، نقش مؤثری در رشد این صنعت ایفا کنند.