پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آیا بالاخره سامانه سپاس راه می‌افتد؟
بحث کیف پول زمانی دوباره داغ شد که مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی در یکی از مصاحبه‌های خود در مورد کارمزد گفت دوست داشتم کیف پول قبل از اجرایی شدن کارمزدها شکل می‌گرفت. کیف پول الکترونیکی بیش از سه سال است که بارها اخبار متفاوتی از آن منتشر می‌شود و بارها آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی نیز برایش تدوین شده اما هنوز شکل اجرایی به خود نگرفته است. برخی آن را به دلیل نهایی نشدن شبکه سپاس می‌دانند و برخی دیگر تعویق در به تصویب رساندن آیین‌نامه را دلیل اجرایی نشدن آن. هر چه هست با وجود سر و صدای زیاد و تعداد بالای متقاضی مصرف هنوز این سرویس راه‌اندازی نشده است.
در خصوص اقدامات انجام‌شده توسط جیرینگ به عنوان اولین مجری طرح کیف پول الکترونیکی با علیرضا طلوع، مدیرعامل این شرکت گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
سال پیش وقتی با شما صحبت می‌کردم به کارمزدها اشاره کردید، گفتید تا تمامی بخش‌های بازار پرداخت الکترونیکی کارمزد پرداخت نکنند، کیف پول الکترونیکی شکل نخواهد گرفت و بانک مرکزی و بانک‌ها باید تکلیف خود را با کارمزد مشخص کنند. حال به نظر می‌رسد با الزامی که بانک مرکزی مبنی بر دریافت کارمزد از پذیرنده‌ها تعیین کرده است، یک گام به جلو برداشته‌اید. در چنین شرایطی به نظر شما کیف پول الکترونیکی شکل خواهد گرفت؟
اخیرا بازار کیف پول الکترونیکی داغ شده است. همان‌طور که می‌دانید ما سه سال است در این حوزه فعالیت خود را شروع کرده‌ایم. هر چند طی سال‌های اخیر برای ارائه سرویس وارد حوزه‌های دیگر هم شده‌ایم اما ورودمان به آن حوزه‌ها بیشتر به دلیل تکمیل سرویس‌هایمان بوده است. اما حالا که می‌بینیم صحبت‌هایی که چند سال پیش کرده‌ایم کم‌کم نمود پیدا می‌کند، خوشحال می‌شویم. همان‌طور که می‌دانید در برخی حوزه‌ها نمی‌توان از کارت بانکی استفاده کرد. ما قبلا هم گفته‌ایم کارت بانکی قاعدتا بخشی از بازار را پوشش می‌دهد و آن بخش از بازار هم مشتریان ما به شمار نمی‌آیند و نیاز مشتریان ما آنجا برآورده نمی‌شود.
از طریق کیف پول نیاز بخش دیگری از بازار برطرف می‌شود. این دو تکمیل‌کننده همدیگر هستند، حال ممکن است در مواردی هم‌پوشانی هم داشته باشند. آن هم معمولا برای مبالغ تقریبا کم است. معمولا سقف استفاده از کیف پول مبلغ محدودی است. همان‌طور که برای کارت بانکی نیز سقفی وجود دارد، سقف کیف پول محدودتر است و برای پرداخت‌های خرد استفاده می‌شود.
همین الان نیز از کیف پول استفاده می‌شود. در شاپرک آمارهای ما درج می‌شود؛ که چه تعداد از مشترکان شارژ هزارتومانی یا دوهزارتومانی خریداری می‌کنند. اگر این افراد روی شبکه بانکی باشند بار اضافی برای شبکه بانکی است، این افراد باید از کیف پول برای این‌گونه پرداخت‌ها استفاده کنند. خیلی مواقع مردم در حوزه‌های دیگر و خریدهای روزمره‌ای که انجام می‌دهند، حاضر نیستند از کارت بانکی‌شان برای پرداخت‌های کم استفاده کنند، کیف پول می‌تواند پاسخگوی نیاز این بخش بازار باشد.
.
مدل‌تان کامل شده است؟ اینکه با بانک‌ها به چه شکل به توافق برسید، پول کجا نگهداری شود و…؟
بر اساس آیین‌نامه بانک مرکزی عمل خواهد شد. بانک مرکزی تصمیم می‌گیرد مدل گردش پولی به چه صورت باشد، ما منتظریم این آیین‌نامه سریع‌تر ابلاغ شود تا خودمان را با آن تطابق دهیم.
فکر می‌کنم پیش‌نویس آماده شده و به شرکت‌های فعال در این حوزه نیز برای نظر سنجی ارسال شده است؟
پیش‌نویس تقریبا بالای ۹۰ درصد از نیازهای ما را برآورده می‌کند. بانک مرکزی هم دغدغه‌هایی دارد که قاعدتا باید آنها را رعایت کنیم. همان‌طور که تاکنون احترام گذاشته‌ایم، طبیعتا پس از این هم احترام خواهیم گذاشت و رعایت می‌کنیم.
.
در مذاکرات‌تان با بانک مرکزی برای اجرایی کردن این طرح چه دغدغه‌هایی وجود دارد؟
یکی از بحث‌ها موضوع زیرساخت‌های فنی بود و بر اساس تست‌های انجام‌شده، ارتباط برقرار شده و قاعدتا به لحاظ فنی مشکلی وجود ندارد. بعد از آن بحث آیین‌نامه‌ها و صدور مجوز مطرح می‌شود که پروسه آن در بانک مرکزی است و طبق روال معمول باید طی شود.
اما همیشه نزدیک نمایشگاه تلکام یا بعد از آن، موضوع کیف پول الکترونیکی داغ می‌شود و خبرهایی مبنی بر صدور مجوز برای آن انتشار می‌یابد.
بله، به قول شما هر سال در نمایشگاه مردم وعده‌ای را می‌شنوند و جالب اینجاست که موضوع کیف پول در ایام نمایشگاه به دلایل مختلف پررنگ می‌شود. مثلا امسال بحث کارمزدها موجب شد موضوع کیف پول مطرح شود، سال قبل شورای پول و اعتبار دستورالعمل را ابلاغ کرد و یک سال هم شاپرک باعثش شد. همه اینها دست به دست هم می‌داد که همزمانی با نمایشگاه تلکام اتفاق بیفتد. اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده و انتظار می‌رود اقدامات عملی‌تری انجام شود.
حتی اخیرا هم آقای حکیمی در مصاحبه‌ای گفتند: «ای کاش کیف پول الکترونیکی راه افتاده بود» اما من نمی‌دانم متولی این «ای کاش» چه کسی است و چه کسی باید این کار را سریع‌تر انجام دهد؟ در بعد سرمایه‌گذاری تمام سرمایه‌گذاری‌های لازم را در این زمینه انجام دادیم و اگر لازم باشد سرمایه‌گذاری بیشتری هم خواهیم کرد.
.
البته هنوز سپاس راه‌اندازی نشده است و به نظر می‌رسد تا زمانی که سپاس راه‌اندازی نشده امکان ارائه خدمات روی کیف پول نیز میسر نخواهد شد؟
از لحاظ فنی فکر می‌کنم مشکل خاصی در بانک مرکزی نباشد و تا آنجایی که من اطلاع دارم بیشتر آیین‌نامه‌ها هم در این خصوص تدوین شده و به نظرم می‌توان وارد مرحله اجرایی شد. چون هر چه دیرتر وارد این بحث شویم، کشور ضرر می‌کند. یک نمونه‌اش شروع همکاری ما با PSPهاست که به تازگی آغاز شده و در حال حاضر حدود ۴۰ درصد از تراکنش‌ها از طریق موبایل انجام می‌شود. این نشان می‌دهد موبایل ابزار قدرتمندی است و موجب برآورده شدن بخشی از نیازهای مردم می‌شود. PSPها بدون اینکه تعداد کارتخوان‌هایشان را افزایش دهند، تعداد تراکنش‌هایشان افزایش پیدا کرده است.
.
اکنون PSPها حاضر به همکاری هستند؟ نمی‌گویند ما خودمان می‌خواهیم این سرویس را راه‌اندازی کنیم؟
ما الان با ۹ PSP کار می‌کنیم و هیچ مشکلی هم ندارند. در این اکوسیستمی که ایجاد شده همه نفع می‌برند. در حال حاضر تراکنش‌های PSPها بدون سرمایه‌گذاری در حوزه سخت‌افزاری افزایش پیدا کرده، چون منبع درآمدی این شرکت‌ها از طریق تراکنش است.
ولی خود PSPها هم طبق آیین‌نامه می‌توانند کیف پول الکترونیکی ارائه کنند.
ببینید به لحاظ قانونگذاری باید مدلی تدوین شود تا برای توسعه صرفه اقتصادی داشته باشد. بلایی که سر بسیاری از مدل‌ها آمد همین بود، تعدادی شرکت کوچک، بدون توان سرمایه‌گذاری مناسب وارد بازار شدند و نتیجه فعالیت آنها به هم خوردن بازار و شکل نگرفتن آن بیزینس به صورت کامل و درست بود. مثلا در حوزه اپراتورها سه اپراتور با توان مناسب سرمایه‌گذاری فعال هستند و هر جا نیاز باشد سرمایه‌گذاری می‌کنند. به عنوان مثال روی اعداد بالای هزار میلیارد راحت سرمایه‌گذاری می‌کنند اما هیچ شرکت کوچکی نمی‌تواند این‌گونه سرمایه‌گذاری کند. ما هم در آن حوزه هستیم.
ما می‌گوییم تنها بازیگر بازار نیستیم ولی اصلی‌ترین بازیگریم؛ رقبایی هم در آینده با روش‌های مختلف خواهیم داشت اما انتظار می‌رود تجربه PSPها در نظر گرفته شود. در آن زمان هر کس می‌‌‌آمد به او مجوز می‌دادند و الان مانده‌اند چگونه آنها را ساماندهی کنند. این تجربه‌ها دیگر نباید تکرار شود و باید از آنها درس بگیریم. می‌گوییم آن موقع که PSP آمد این نگرش وجود نداشت ولی الان بازار به بلوغ مناسبی رسیده است و می‌داند مدل‌های توسعه را چطور طراحی کند که قیمت تمام‌شده کاهش یابد و کاربر نهایی سود ببرد.
در خصوص موبایل ما به عنوان یک ابزار هستیم. ممکن است روی روش دیگری مانند استفاده از کارت برای کیف پول الکترونیکی شرکت دیگر یا شخص دیگری تمرکز کند و آن نیز به بازار اضافه شود ولی اینکه چگونه و به چه کسانی مجوز دهند یا تعداد فعالان این حوزه چقدر باشد جزو سیاست‌های بانک مرکزی است؛ به نظر من باید تعداد مجوزها محدود باشد تا بازار شکل بگیرد.
اگر به موضوع کارمزد برگردم به خاطر می‌آورم در آخرین گفت‌وگویی که با شما انجام دادم، گفتید سرویس‌های شما نیز بر اساس کارمزد خواهد بود.
هیچ جای دنیا سرویس رایگان نمی‌دهند. اگر سرویس رایگان می‌دهید باید منبع درآمدی از جای دیگر داشته باشید که مدل‌های مختلفی برای آن وجود دارد. ولی در بحث کیف پول چون قیمت تمام‌شده ما نسبت به شبکه بانکی بسیار پایین‌تر است برایمان صرفه اقتصادی دارد که گزینه‌های رایگانی برای مشتری‌هایمان قرار دهیم. حال می‌توانیم از جاهای دیگری منابع درآمدی هم برای خود فراهم کنیم. اما سعی‌مان این است که سرویس در سمت مشتری رایگان باشد یا مشتری هزینه خیلی کمی بپردازد.
.
یعنی کارمزد بر اساس میزان خرید تعیین شود؟
یکی از نکاتی که هنوز در سپاس مبهم مانده همین بحث کارمزدهاست. هنوز مشخص نیست، باید سریع‌تر مشخص شود تا نظام کارمزدی از ابتدا درست شکل بگیرد. مساله‌ای که هم‌اکنون PSPها با آن مواجه هستند، نادرست بودن نظام کارمزدها از آغاز فعالیت شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات بانکی است. در هیچ جایی ندیده‌ام که دستگاه کارتخوان را رایگان بدهند؛ حتی پول دستگاه و کاغذ را هم می‌گیرند.
منبع: پیوست