حذف امضای خیس، همراهی قوه قضائیه را می‌طلبد

یکی از موضوعاتی که لندتک‌ها در سال‌های اخیر با آن درگیر بوده‌اند توثیق وام بود که برخی با چک و برخی با سفته الکترونیکی حل کرده‌اند. احسان جعفرخانی، مدیر حقوقی کیپا مهم‌ترین ابزارهای تضمینی مناسب، گواهی‌های کسر از حقوق صادره از سازمان‌های دولتی، چک و سفته معرفی می‌کند و معتقد است الکترونیکی شدن این فرایند همکاری قوه‌قضائیه را می‌طلبد تا دیگر خبری از امضای خیس و کاغذبازی نباشد. راه پرداخت با مدیر حقوقی پلتفرم کیپا که یکی از حامیان رویداد بزرگ لندتک ایران است، گفت‌وگو کرده تا چالش‌های حقوقی بر سر راه توسعه صنعت لندتک را بیشتر بشناسیم.

ببینید: حامیان رویداد بزرگ لندتک ایران چه شرکت‌هایی هستند؟

توثیق وام در همین سال‌های فعالیت لندتک‌ها در ایران به یکی از دغدغه‌های این صنعت تبدیل شده؛ از طرفی کسب‌وکارهای لندتک برای اطمینان از بازگشت ناچار به گرفتن وثیقه هستند و از طرفی کاغذبازی بر سر چک، سفته و کسر از حقوق فرایند را برای کاربران سخت می‌کند. چه زمانی می‌توانیم به پایان امضای خیس در لندتک برسیم؟

معتقد است یکی از مهم‌ترین بسترهای ضروری برای اعطای اعتبار به مشتریان، وجود ساختار توثیق مناسب است؛ به این معنا که یک شرکت لندتک برای مدیریت نرخ نکول و پایین نگه داشتن آن باید بتواند تضمین‌های مناسب از مشتریان اخذ کند تا مبتنی بر آن برای اعطای اعتبار اقدام کند. اکنون مهم‌ترین ابزارهای تضمینی مناسب، گواهی‌های کسر از حقوق صادره از سازمان‌های دولتی، چک و سفته است.

خوشبختانه در سال‌های اخیر در ایجاد و صدور سفته‌ الکترونیکی اتفاقات مثبت زیادی افتاده و بانک‌های مختلف کشور، مستقیم یا به‌‌واسطه برخی شرکت‌های فعال، برای صدور آن اقدام می‌کنند و به‌مرور پیشرفت‌هایی در این فرایند حاصل شد تا جایی که انجام برخی قابلیت‌ها مثل ابطال و تسویه سفته و عندالمطالبه بودن آن به‌صورت الکترونیکی فراهم شده و امیدواریم هر روز بهبود یابد.

بخوانید: لندتک و مفهوم ارائه وام با رمزارز در جهان

به تعبیر دیگر درباره سفته الکترونیکی می‌توان گفت کل فرایند صدور سفته و انتقال و ابطال آن الکترونیکی و بالفعل بدون امضای خیس انجام می‌شود. با این حال نباید فراموش کنیم که سفته الکترونیکی در شرکت‌های لندتک برای تضمین استفاده می‌شود و به همین دلیل فقط صدور الکترونیکی آن راهگشا نخواهد بود، بلکه اقدامات پسینی نیز باید الکترونیکی انجام شود. برای مثال مطابق ماده ۲۹۲ قانون تجارت و رویه‌ قضایی کشور، درباره سفته زمانی می‌توان از مزایای سند تجاری بودن (اخذ تأمین خواسته بدون سپردن تأمین و اقدام علیه ظهرنویسان) آن استفاده کرد که نسبت به آن واخواست شده باشد؛ حال آنکه کل فرایند واخواست سفته‌های الکترونیکی همانند سفته‌های کاغذی و با پر کردن فرم‌های کاغذی است.

به این ترتیب اگر یک شرکت لندتکی بخواهد تعدادی سفته الکترونیکی را واخواست کند، باید برای هر سفته سه فرم واخواست و دو فیش دستی بانکی (هزینه‌های واخواست) را پر کند و تمام مدارک را به دایره واخواست ارائه دهد. این کار عملاً کل فرایند الکترونیکی بودن سفته را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و سفته الکترونیکی را تبدیل به یک تضمین نامناسب می‌کند؛ به همین دلیل ضروری است این فرایندها و استعلام سفته‌های الکترونیکی را دادگاه‌‌ها به شکل سیستمی و API با همکاری قوه قضائیه انجام دهند.

درباره چک نیز باید بدانیم که چک‌های صیادی چون مستقیماً قابلیت طرح درخواست صدور اجرائیه در دادگاه‌ها را دارند برای شرکت‌های لندتکی می‌توانند تضمینی مناسب و کارا به شمار بروند، اما متأسفانه تاکنون چک‌های الکترونیکی اجرایی نشده‌اند و سازوکار آن هنوز مشخص نشده است.

با این توضیحات، از نظر اینجانب اگر از یک‌ سو همکاری بنیادینی بین قوه قضائیه، وزارت اقتصاد و بانک‌ها شکل بگیرد، می‌توان به‌سادگی کل فرایند سفته را الکترونیکی کرد و درباره چک نیز اگر قصد جدی این اقدام وجود داشته باشد کار بسیار ساده‌تر خواهد بود و به این ترتیب امضای خیس و استفاده از اوراق کاغذی منتفی خواهد شد.

در دوره‌ای قرار داریم که بحث اعتبارسنجی اهمیت فراوانی پیدا کرده و حتی پلتفرم‌ها به داده‌هایی برای اعتبارسنجی شخصی افراد رسیده‌اند. آیا امروز موضوع اعتبارسنجی را می‌توان تنها سمت شرکت اعتبارسنجی دید؟

با توجه به اینکه صنعت فین‌تک به‌طور کلی و لندتک به‌طور خاص در گذشته در کشور ما جایگاهی نداشته، اعتبارسنجی فقط در اختیار بانک مرکزی و بانک‌ها و شرکت‌های مرتبط با این دو بوده، زیرا تنها استفاده‌کننده این نوع اطلاعات بانک‌ها بوده‌اند؛ بنابراین در اعتبارسنجی‌ها فقط تسهیلات معوقه فرد از بانک‌ها و چک‌های برگشتی بررسی می‌شد. امروز با توجه به پیشرفت روزافزون کسب‌وکارهای اعتباری و اقساطی،‌ اعتبارسنجی از اهمیتی چندبرابر برخوردار شده و علاوه‌بر اینکه بانک‌ها و شرکت‌های اعتبارسنجی به‌تنهایی نمی‌توانند پاسخگوی این نیاز باشند، فاکتورهای موجود در آن اعتبارسنجی‌ها نیز کافی نیست و به همین دلیل شرکت‌های اعتبارسنجی به‌تازگی به این سمت رفته‌اند که داده‌های مربوط به محکومیت دادگاه‌ها و داده‌های مالیاتی و دولتی را نیز در فاکتورهای اعتبارسنجی قرار دهند.

از سوی دیگر نباید این موضوع را از نظر دور داشت که در کسب‌وکارهای آنلاین بسیاری از مشتریان، جوانان و نوجوانانی هستند که پیش از این چکی صادر نکرده و تسهیلات بانکی نیز دریافت نکرده‌اند که این افراد در حالت پیش‌فرض در اعتبارسنجی‌ها رتبه‌ پایینی می‌گیرند. با این توضیحات، شرکت‌های لندتکی نیز که داده‌های زیادی از مشتریانشان دارند می‌توانند یک نگاه راهبردی به اعتبارسنجی داشته باشند و با تشکیل شرکت‌هایی تخصصی با جزئیات دقیق‌تر و بهتری برای اعتبارسنجی افراد اقدام کنند؛ بنابراین اعتبارسنجی نباید محدود به برخی شرکت‌ها و بانک‌های خاص این حوزه باشد.

آیا لندتک‌ها می‌توانند یک لیست سیاه در بین خود برای همکاری و همراهی جهت خارج کردن افراد از ارائه تسهیلات داشته باشند؟

پاسخ سؤال نخست مثبت است؛ به این معنا که اگر شرکت‌های لندتکی بتوانند اعتبارسنجی دقیقی داشته باشند با به اشتراک گذاشتن این داده‌ها می‌توانند برای مدیریت نکول خود اقدام کنند و تا جایی که من اطلاع دارم، تا زمانی که حریم خصوصی افراد مخدوش نشود، منع قانونی در این‌باره ندارند.

رویدادی مانند لندتک چه کمکی به مسیر رگولاتوری لندتک‌ها خواهد کرد؟

رویداد لندتک و رویدادهای مشابه از سویی می‌توانند این نوع کسب‌وکارها را به بهترین شکل به نهادهای حاکمیتی بشناسانند تا آنها رویکرد درستی درباره این کسب‌و‌کارها داشته باشند و متوجه شوند که این کسب‌وکارها می‌توانند قدرت خرید افراد جامعه و تقاضا را افزایش دهند. با افزایش تقاضا، اگر بسترهای مناسب تولید وجود داشته باشد، افزایش تولید که یکی از اهداف اقتصادی کشور است محقق خواهد شد. دولت و نهادهای حاکمیتی باید تلاش کنند هرچه بیشتر موانع را حذف کنند، نه‌اینکه مدام با بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های مختلف مانعی بر سر راه این کسب‌وکارها ایجاد کنند.

بخوانید: راهنمای جامع حضور در رویداد بزرگ لندتک ایران

از سوی دیگر این نوع رویدادها می‌توانند با بیان تجربیات شرکت‌های مختلف، کمک کنند تا این کسب‌وکارها به بلوغ واقعی برسند و با هم‌فکری و خرد جمعی، برخی از مشکلات موجود برطرف شود. همچنین با حضور بانک‌ها، فروشگاه‌ها و سایر بازیگران در این نوع رویدادها می‌توان امید داشت که سایر ظرفیت‌ها نیز به صحنه بیایند و با درک ظرفیت‌های ‌بسیار زیاد چنین کسب‌وکارهایی، همکاری جدی و روش‌مندی با شرکت‌های این حوزه شکل بگیرد.