پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گزارش جیبیت از تأثیر هوش مصنوعی بر صنعت بانکی / تغییر پارادایم‌های سنتی در بانکداری با هوش مصنوعی
با فراگیر شدن استفاده از هوش مصنوعی در صنایع مختلف، بانک‌ها خود را برای رقابت در عرصه‌های جدیدی آماده می‌کنند که حول محور «مشتری‌مداری» و «پاسخ به نیازهای متعدد و متفاوت مشتری» شکل می‌گیرد. به همین منظور، جیبیت در گزارشی به بررسی سازگاری صنعت بانکی و مؤسسات مالی با فناوری‌های نوین در حوزه بانکداری دیجیتال پرداخته و به این سؤال پاسخ داده که آیا بانک‌ها توانسته‌اند با تغییراتی که در این سال‌های اخیر رخ داده همسو شوند، خود را با شرایط جدید وفق دهند و جنبه‌های اثرگذاری آن را دریابند؟
با آنچه در سال 2023 رخ داد، پیش‌بینی می‌شود سال 2024 سرآغاز تحولات بسیار بیشتری در حوزه بانکداری باشد و سرویس‌های شخصی‌سازی بیشتری برای رفاه کاربران و ارتقای تجربه کاربری آنها شکل بگیرد. همگرایی در صنایع (بانکی، پرداخت و…)، دیجیتالی شدن فرآیندها، کاهش تولید کربن، همچنین جدی شدن مباحث مربوط به هویت دیجیتال ازجمله تأثیراتی است که هوش مصنوعی بر صنعت بانکی کشورها می‌گذارد.
تغییرات فناوری‌محور؛ نقطه تحول صنعت بانکداری
صنعت بانکداری در سال‌های اخیر و به‌واسطه تغییر سلیقه کاربرانش تحولات زیادی پیدا کرد؛ فناوری‌های نوین مالی، ارائه سرویس‌های بانکی و البته شخصی‌سازی‌شده، اتخاذ اقدامات امنیتی برای حفظ حریم خصوصی کاربران و افزایش امنیت تراکنش‌ها تنها بخشی از این تغییر و تحولات بوده‌اند.
البته گسترش مفاهیمی همچون بانکداری باز، روش‌های پرداخت جایگزین یا Alternative payment methods همچنین Open Finance باعث شده که سال‌های پیش روی صنعت بانکی بیش از گذشته با نوآوری و تحولات فناوری‌محور عجین شود که بانک‌ها و مؤسسات مالی با شناخت آنچه که در سال‌های پیش رو تحول‌آفرین است، می‌توانند کارایی و اثربخشی عملیاتی خود را افزایش دهند. این امر در نهایت به ساده‌سازی فرآیندها برای کاربران می‌انجامد. ارتقای تجربه کاربری، خودکار کردن عملیات‌ها و همچنین سرعت تطبیق با نیاز مشتریان می‌تواند از مهمترین مزیت‌های بهبود وضعیت در صنعت بانکی باشد. چند تغییر و تحول کلی در سال‌های پیش رو برای صنعت بانکی پیش‌بینی می‌شود که به مهمترین آنها اشاره می‌‌کنیم.
تأثیر بانکداری باز و هوش مصنوعی بر صنعت بانکی
با ترویج مفهوم بانکداری باز و همچنین فراگیر شدن هوش مصنوعی، صنعت بانکی جهان در حال تجربه یک تغییر اساسی است. این دو نیرو به صورت همزمان در حال همگرایی برای بازتعریف مفاهیمی جدید در صنایع مرتبط مانند صنعت مالی، پرداخت و بانکی هستند.
هم‌افزایی بیشتر میان این دو نیرو می‌تواند صنعت بانکداری را به حوزه‌ای کارآمدتر، شخصی‌شده‌تر و از همه مهمتر شفاف‌تر تبدیل کند.
در ادامه به چند مورد از تأثیرات این دو مفهوم و پارادایم در صنعت بانکی اشاره می‌شود.
- ارائه سریع‌تر سرویس‌های مبتنی بر بانکداری باز
با اینکه مفهوم بانکداری باز سابقه چندان زیادی در برخی کشورها و به‌خصوص کشورهای در حال توسعه ندارد، اما توانسته پارادایم‌های مرسوم بانکداری را تغییر دهد و انتظار می‌رود از سال جدید میلادی، بانک‌های بیشتری از آن و سرویس‌هایی که می‌توان به واسطه آن ارائه کرد، استقبال کنند.
با بانکداری باز، شرکت‌های فین‌تک به داده‌های بانکی افراد دسترسی پیدا کرده و از آن به منظور طراحی و توسعه سرویس‌های پیشرفته بانکی استفاده می‌کنند.
با فراگیر شدن استفاده از سرویس‌های مبتنی بر بانکداری باز، موضوعاتی همچون تأمین امنیت این سرویس‌ها و محافظت از داده‌های حساس بانکی افراد، به یکی از اولویت‌های بانک‌ها و مؤسسات مالی تبدیل می‌شود.
- ترویج روش‌های غیرحضوری برای انجام کارهای بانکی
وابستگی بیشتر به تلفن‌های همراه هوشمند، انجام کارهای بانکی و مالی به صورت حضوری را تقریباً منسوخ کرده است. در چنین شرایطی هرچه بانک‌ها بیشتر به روش‌های نوین و آنلاین بانکی سوق یابند و سرویس‌های خود را منطبق بر آن ارائه دهند، کاربران هدف خود را افزایش می‌دهند که در این صورت درآمد آنها نیز بالا می‌رود.
- افزایش بینش‌های شهودی در مسائل مالی
تغییرات سریع اجتماعی و افزایش ارتباط هوشمند میان افراد از یک‌سو و ورود فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی از سوی دیگر باعث شد کاربردهای بانکداری باز برای افراد و سازمان‌ها فراتر از ارائه پیشنهادهای مالی، عرضه ابزارهای پیشرفته بانکی و حتی تشخیص تقلب باشد. با ورود هوش مصنوعی به صنعت بانکی می‌توان امیدوار بود در آینده‌ای نه‌چندان دور، بینش‌های شهودی و عملی در خصوص برنامه‌ریزی‌های مالی، انتخاب بهترین گزینه‌های پرداخت و… به کاربران در دستور کار قرار گیرد و توسعه یابد.
- ترویج مفهوم بانکداری سبز
بانکداری سبز یا Green Banking از مهمترین مواردی است که پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی توجه بیشتری به آن صورت گیرد؛ اگرچه نباید از این نکته غافل شد که این مفهوم در ادبیات بانکداری کشورها رایج است و در شرایطی که بیشتر بانک‌ها کاربران‌شان را به استفاده از موبایل‌بانک یا اینترنت‌بانک برای انجام کارهای بانکی ترغیب می‌کنند، شاهد نوعی از بانکداری سبز هستیم. انتظار این است که ملاحظات زیست‌محیطی در فرآیندهای تصمیم‌گیری بانک‌ها بیشتر باشد که در نهایت به کاهش مخاطرات زیست‌محیطی بینجامد.
- امتیازدهی اعتباری و ارزیابی ریسک
هوش مصنوعی می‌تواند مدل‌های امتیازدهی به متقاضیان وام و اعتبار را تغییر دهد و آن را به سمت دقیق‌تر شدن سوق دهد. در واقع هوش مصنوعی با کنار هم قرار دادن عواملی همچون داده‌های بانکی، فعالیت‌های پیشین بانکی فرد، بهترین گزینه‌های ممکن برای وام و اعتبار را در اختیار افراد قرار می‌دهد. این کار می‌تواند ریسک اعطای وام و اعتبار به افرادی که سابقه دریافت وام ندارند را نیز تخمین بزند و در برخی موارد آنها را کاهش دهد.
- افزایش رقابت در حوزه‌هایی همچون تأمین مالی خرد، واسطه‌گری و BaaS
از آنجا که در سال‌های اخیر نیاز و سلیقه مشتری تغییر کرده و شکل جدیدی به خود گرفته، بانک‌ها با ادغام فناوری‌های نوین و تکنولوژی روز، قادر خواهند بود مسیر نوینی برای تحول‌آفرینی در صنعت بانکی ایجاد کنند.
تحول در حوزه‌های تأمین مالی خرد و واسطه‌گری یکی از مهمترین کارکردهای به‌کارگیری هوش مصنوعی است که می‌تواند علاوه بر افزایش رقابت در این حوزه، زمینه‌ای برای توسعه سرویس‌های بانکی حول محور BaaS باشد.
استراتژی بانک‌ها را هوش مصنوعی تعیین می‌کند؟
بانکداری باز و زمینه‌ای که در ایجاد و دسترسی آسان به داده‌های ساختاریافته بانکی ایجاد کرد، باعث شد الگوریتم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی از آن برای تحلیل رفتار مصرف‌کننده بهره ببرند. این تحلیل رفتار در نهایت تصمیم‌گیری در خصوص ارائه خدمات و سرویس‌های شخصی‌سازی‌شده به مشتری یا کاربر را نیز تسهیل می‌کند. الگوریتم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی با تحلیل تاریخچه تراکنش‌های فرد از طریق APIهای باز بانکی، پیشنهاداتی در خصوص سرمایه‌گذاری، اعتباردهی، اعطای تسهیلات و حتی ارائه برنامه ویژه بازنشستگی به کاربران شبکه بانکی می‌دهد.
هوش مصنوعی علاوه بر ارائه سرویس‌های شخصی‌سازی‌شده، می‌تواند نقش بسیار مؤثری نیز در شناسایی تراکنش‌های مشکوک و غیرمعمول داشته باشد و آنها را به‌عنوان نگرانی امنیتی قلمداد کرده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، شناسایی کند.
در واقع هوش مصنوعی نفعی دوجانبه برای بانک‌ها و مشتریان‌شان دارد؛ هم می‌تواند پیشرفته‌ترین سرویس‌ها و نوع شخصی‌سازی‌شده‌شان را به افراد پیشنهاد دهد و هم امنیت در حین استفاده از این سرویس‌ها را ارتقا بخشد.
تأیید هویت فرد پیش یا در حین استفاده از خدمات بانکی و انجام بسیاری از کارهای بانکی روزمره مانند استعلام موجودی حساب، انتقال وجه و حتی خرید اینترنتی آسان و مطمئن از دیگر مواردی است که می‌تواند تأثیر هوش مصنوعی بر مناسبات بانکی را مشخص کرده و کار را برای کاربران تسهیل کند.