پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مدیرعامل قسطا درباره لزوم آموزش و فرهنگ‌سازی در استفاده از خدمات لندتک‌ها توضیح داد / توسعه لندتک‌ها بدون سواد مالی آسیب‌زاست
وام برای خانواده‌های ایرانی سال‌ها هم گره‌گشا بود و هم طاقت‌فرسا؛ گره‌گشا از این بابت که می‌توانست نیازهای ضروری و عمده خانوارها را رفع کند و طاقت‌فرسا از این بابت که دریافت آن همواره در پیچ‌وخم بروکراسی بانک‌ها مدت‌ها طول می‌کشید. طی سال‌های اخیر در کنار بانک‌ها لندتک‌ها هم وارد حوزه تسهیلات‌دهی شده‌اند و همین تنوع، وضعیت متفاوتی را رقم زده است. لندتک‌ها با هدف آسان‌کردن و دسترس‌پذیرکردن وام شکل گرفته‌اند اما به گفته مدیرعامل قسطا هنوز این حوزه به بلوغ نرسیده و خیلی مهم است که در این مسیر فرهنگ چگونگی مصرف و تشخیص محل درست مصرف به متقاضیان آموزش داده شود.
محمدرضا آشتیانی، مدیرعامل قسطا زمان تقریبی بلوغ لندتک در ایران را سال 1404 می‌داند و برآورد می‌کند که اگر سه درصد از کل تسهیلات خرد شبکه بانکی وارد لندتک‌ها شود، نشانه‌های بلوغ لندتک در ایران ظاهر خواهد شد.
به گزارش «راه پرداخت»، دسترس‌پذیرکردن منابع مالی و بانکی در شرایطی که حدود 24 درصد از زوج‌های ایرانی به علت نداشتن ضامن نمی‌توانند یا نمی‌خواهند وام ازدواج بگیرند، بسیار مهم است. اما آشتیانی معتقد است که اگر این دسترسی بدون آموزش نحوه استفاده از منابع مالی باشد، به تهدید تبدیل خواهد شد.
مقایسه اوضاع لندتک‌ها در ایران و دنیا
طی دهه‌ها شبکه بانکی کشور در تسهیلات‌دهی به گونه‌ای عمل می‌کرد که خروجی آن سرازیری منابع تسهیلاتی به پایتخت و محرومیت عمده شهرستان‌ها از این منابع بود. اما ورود لندتک‌ها به سیستم تسهیلات‌دهی کمی اوضاع را تغییر داد؛ به طوری که برای نمونه حدود 60 درصد از مشتریان قسطا از نقاطی غیر از تهران هستند و دلیل آن این است که دسترسی افراد در شهرستان‌ها به تسهیلات بسیار کمتر از پایتخت‌نشین‌هاست.
آشتیانی با بیان اینکه قسطا دسترسی هموطنان غیرتهرانی به منابع مالی را راحت‌تر از قبل کرده است، گفت: «زمانی که مردم در همه نقاط کشور از سواد مالی برخوردار باشند و بتوانند از این منابع به‌درستی استفاده کنند، می‌توانیم بگوییم قدم مثبتی برداشته‌ایم؛ اما اگر این افراد، وام بگیرند و سواد مالی برای مصرف بهینه از این منبع مالی نداشته باشند، به ثبت بدهی و چک برگشتی در سابقه بانکی آن افراد منجر خواهد شد.»
طبق آمارهای رسمی، ایران در حوزه لندتک فاصله زیادی با کشورهای توسعه‌یافته دارد. در کشورهای دیگر به طور میانگین معادل 7.45درصد از وام‌های خرد از طریق لندتک‌ها پرداخت می‌شود که در کشور ما این عدد در سال گذشته زیر نیم درصد بوده است. در کشورهای توسعه‌یافته این عدد به 12 درصد هم می‌رسد.
با اینکه سهم لندتک‌های ایران از وام‌های پرداختی در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار ناچیز است، اما مدیرعامل قسطا معتقد است ورود بانک مرکزی برای رگولاتوری این حوزه و افزایش فعالیت بانک‌ها در لندتک‌ها، نشان‌دهنده در حال رشد بودن این صنعت است. در سال 1400 یک بانک در حوزه لندتک فعالیت می‌کرد تا اینکه از سال 1401 تاکنون شاهد افزایش تعداد بانک‌های فعال در این حوزه هستیم.
سال 1404؛ بلوغ لندتک‌ها
به اعتقاد مدیرعامل قسطا، احتمالاً دوران بلوغ لندتک‌ها در ایران سال 1404 باشد. آشتیانی با بیان این مطلب بیان کرد: «در حال حاضر در ابتدای راه توسعه لندتک‌ها هستیم و هنوز برایمان یک سیکل کامل اتفاق نیفتاده و اول راه هستیم.»
او در ادامه صحبت‌های خود با انتقاد از تقلیل نئوبانک در ایران به افتتاح حساب، از وضعیت نئوبانک‌ها در دنیا گفت. طبق گفته آشتیانی، نئوبانک در دنیا رقیب بانک‌ها شده، اما در ایران، نئوبانک به‌عنوان زیرمجموعه بانک تعریف شده است. در حالی که اگر به نئوبانکینگ در ایران فرصت رشد و توسعه کافی داده شود، می‌تواند در بلوغ سریع‌تر لندتک و برخی صنایع دیگر فین‌تک نقش‌آفرینی کند.
دو روی سکه افزایش دسترسی به منابع مالی
او با بیان اینکه اگر بتوانیم سه درصد از کل تسهیلات خرد شبکه بانکی را وارد لندتک‌ها کنیم، نشانه‌های بلوغ لندتک در ایران ظاهر می‌شود، گفت: «برای اینکه یک تسهیلات داده شود، گردش حساب، امتیاز فرد، ضامن و وثیقه ملاک است و به نظر می‌رسد این عناصر قرار نیست به‌زودی از بانک‌ها حذف شوند. در واقع حجم درخواست‌ها به‌قدری بالاتر از توان بانک‌هاست که بانک‌ها دلیلی نمی‌بینند این عناصر را کم کنند. اما لندتک‌ها با حذف تعدادی از این موارد، سطح دسترسی عموم مردم به وام را تسهیل می‌کنند. ما در قسطا همه این موارد را از فرآیند اخذ وام حذف کرده‌ایم، به جز وثیقه. هنوز نتوانستیم وثیقه را از فرایند وام‌دهی حذف کنیم؛ چون داستان اعتبارسنجی هنوز به بلوغ لازم نرسیده است. هنوز حدود نیمی از ایرانیان رتبه اعتباری ندارند و تا زمانی که همه دارای رتبه اعتباری شوند نمی‌توان امید چندانی به حذف وثیقه از فرآیند وام‌دهی داشت.»
به اعتقاد آشتیانی، با تقویت اعتبارسنجی در کشور و حذف وثیقه از لندتک‌ها، نفوذ و سهم لندتک‌ها در تسهیلات‌دهی بیشتر و دسترسی مردم به منابع مالی هم زیاد می‌شود. او در این خصوص توضیح داد: «این اتفاق می‌تواند برآیند و خروجی مثبت یا منفی داشته باشد. زمانی که اروپا و آمریکا در گسترش استفاده از کارت‌های اعتباری به دلیل نبود سواد مالی با بحران مواجه شدند، یکی از نمونه‌های تبعات منفی دسترسی به منابع مالی بدون سواد مالی است.»
بنابراین اگر افزایش دسترسی به منابع همراه با درست مصرف‌کردن آن باشد، نشان‌دهنده عملکرد مثبت است. اما اگر در مسیر غلطی از این منابع استفاده شود، تبعات منفی خواهد داشت. در سواد مالی، برای هر پولی یک محل مصرف تعریف شده است. به عبارت دیگر، یک میلیون تومانی که از محل حقوق وارد زندگی می‌شود با یک میلیونی که با هدیه وارد می‌شود، متفاوت است و هر کدام باید در محل مشخصی مصرف شود.
مدیرعامل قسطا ادامه داد: «در واقع، در این استدلال با پولی که با سود باید بازگردانده شود، باید چیزی بخرید که قابل فروش باشد یا زیرساخت‌ها و مهارت‌های فردی خود را با آن توسعه دهید. وقتی با پول وام، لباس، مواد غذایی یا نیازهای روزمره را تهیه کنید، پرریسک خواهد بود.»
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه لندتک می‌تواند سواد مالی مردم را زیاد کند و به آنها در تشخیص محل درست مصرف منابع مالی کمک کند، پیشنهادهایی برای ارتقای سواد مالی ارائه کرد.
طبق گفته آشتیانی، آموزش سواد مالی باید در مدارس، دانشگاه‌ها و بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهر و رسانه‌های عمومی شکل بگیرد. مدیرعامل قسطا با بیان این مطلب در ادامه از اهمیت نقش آموزش در توسعه لندتک‌ها صحبت کرد.
لزوم آموزش سواد مالی هم‌زمان با دسترسی به منابع مالی
به اعتقاد او، استفاده از لندتک‌ها باید متناسب با رشد این حوزه آموزش داده شود، زیرا در غیر این صورت، توسعه ممکن است نقش منفی ایفا کند. آشتیانی در ادامه با انتقاد از نبود آموزش برای مصرف منابع مالی در شبکه بانکی، گفت: «در کشور ما معمولاً رگولاتوری روی موضوعات مالی حساس است و می‌خواهد در پارامترهای کلان اقتصادی، کنترل پارامترها در دست خودش باشد، اما عمدتاً موضوعات فرهنگی و آموزشی مغفول واقع می‌شود. به نظر من همان‌قدر که شبکه بانکی روی میزان وام پرداختی بانک‌ها، درصد سود آن و… حساس است، بایستی روی محل مصرف مردم و اینکه آیا آموزش‌های لازم در این باره داده شده است نیز حساس باشد.»
مدیرعامل قسطا، آموزش سواد مالی به کاربران را یکی از وظایف مهم این لندتک دانست و در این زمینه گفت: «به همین منظور، در قسطا به دنبال تهیه دفترچه راهنمایی هستیم که مشتری پس از دریافت اعتبار، به کمک آن بتواند محل مصرف خود را به صورت بهینه انتخاب کند. اگر مشتری از قبل برای این اعتبار برنامه‌ریزی نکرده باشد، این راهنمایی‌ها می‌تواند برای او اثربخش باشد.»
آشتیانی در ادامه توسعه لندتک را تنها در گرو توسعه اقتصادی نمی‌داند، بلکه معتقد است توسعه اقتصادی با توسعه فرهنگی محقق می‌شود. طبق گفته مدیرعامل قسطا، تأمین مالی یکی از موانع اصلی لندتک‌ها در ایران است. لندتک‌های متصل به بانک، مشکلات کمتری دارند، اما باقی لندتک‌ها که به بانک متصل نیستند، در تأمین مالی با مشکل بیشتری مواجه هستند؛ بنابراین، لندتک‌ها به جز اتصال به یک تأمین مالی پایدار نمی‌توانند سرعت رشد بالایی را تجربه کنند و ما انتظار توسعه لندتک‌ها را داشته باشیم.»
او با بیان اینکه با افزایش مشتریان، صنعت رشد کرده و کیفیت سرویس‌ها نیز بهبود می‌یابد، ادامه داد: «سفته الکترونیک، اعتبارسنجی و استعلامات در ایران سرویس پایداری ندارد. این مهم یکی از پایه‌های اصلی توسعه لندتک‌هاست که باید در کنار تأمین مالی پایدار به آن توجه شود. »
مدیرعامل قسطا در پایان صحبت‌های خود بیان کرد: «برای اثرگذاری بیشتر لندتک‌ها در جامعه، بایستی در کنار ارائه سرویس‌ها، فرهنگ استفاده از آنها نیز آموزش داده شود. ما در قسطا این موضوع را در دستور کار خود قرار داده‌ایم و سعی می‌کنیم به طور مستقل در این زمینه مشتریان خود را آگاه کنیم تا در نهایت ما هم بتوانیم اثرات آن را مشاهده کنیم.»
