پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بررسی بازار رمیتنس جهان در سه سال گذشته / سهم ۴۸درصدی جنوب آسیا از رمیتنس
مهاجرت به دلایل زیادی اتفاق میافتد، اما یکی از مهم‌ترین دلایل آن مربوط به مسائل مالی است. مهاجران همواره به دلایل مختلف بخشی بزرگی از درآمد خود را برای خانواده در زادگاه خود ارسال می‌کنند. مسیر سنتی انتقال پول به کشورهای در حال توسعه، پر از چالش و سختی است. رمیتنس یکی از ابزارهای نوین برای انتقال پول خرد است که این مسیر را امن و آسان می‌کند. با افزایش روزانه مهاجرت، رمیتنس نیز در جهان رشد صعودی داشته و از رقم ۷۱۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به رقم ۷۹۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است. هند، چین و مکزیک بیشترین دریافت‌کننده‌های رمیتنس در جهان هستند. گزارش‌ها حاکی از آن است که ۷۸ درصد رمیتنس در آسیا اتفاق میافتد. در این گزارش به بررسی سهم هر قاره و کشور از رمیتنس پرداختیم و از نقش رمیتنس بر تولید ناخالص داخلی و اقتصاد کشورهای در حال توسعه می‌گوییم.
مهاجرت دلایل زیادی دارد و می‌تواند علت‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی داشته باشد، اما یکی از دلایل مهمی که باعث مهاجرت افراد می‌شود، پیدا کردن یک شغل و درآمد است. مهاجران در کشورهای دیگر همیشه به دنبال تعامل با کشور و البته خانواده خود هستند که یکی از جنبه‌های این تعامل می‌تواند مسائل مالی باشد.
بسیاری از مهاجرانی که در کشورهای دیگر فعالیت می‌کنند، بخشی از درآمد خود را به وطن‌شان می‌فرستند تا بتوانند به لحاظ مالی به خانواده خود کمک کنند.
در حال حاضر ۲۸۱ میلیون نفر در خارج از کشور خود زندگی می‌کنند که حدود ۲۰۰ میلیون نفر از آنها برای خانواده و زادگاه خود حواله می‌فرستند و ۸۰۰ میلیون نفر از این حواله استفاده می‌کنند.
یکی از دغدغه‌های این افراد، نحوه انتقال پول به کشورشان است. انتقال پول از کشوری به کشور دیگر که قبلاً به‌صورت سنتی از راه‌های سخت و با کارمزد بالا مانند صرافی‌ها صورت می‌گرفت، امروز با توسعه فناوری اطلاعات در حوزه مالی به دشواری گذشته نیست. ابزارهای جدیدی به وجود آمده‌اند که کار انتقال پول را بین کشورهای مختلف و برای افراد معمولی آسان کرده‌اند.
رمیتنس یکی از این ابزارهاست و برای نیروی کار مهاجر مناسب است؛ البته ما شاهد عرصه‌ای هستیم که در آن، تنها نیروهای کار مهاجر نیستند که برای بقای خانواده‌های خود پول ارسال می‌کنند، بلکه افرادی نیز هستند که برای کمک به کشور زادگاه خود در زمان نیاز، پول حواله می‌کنند.
اقتصاددانی به نام «دیلیپ راتا» وعده رمیتنس را «پولی در پوشش عشق» توصیف کرده و آن را مبلغی می‌داند که پتانسیل ناگفته‌ای برای تغییرات اجتماعی و پیشرفت اقتصادی دارد. به گفته راتا، رمیتنس‌ها به افراد قدرت می‌بخشند و ما باید تمام تلاش خود را بکنیم تا رمیتنس، امن‌تر و ارزان‌تر صورت گیرد. این کار را می‌توان انجام داد. ما می‌خواهیم به افراد کمک کنیم از زنجیره فقر خارج شوند.
بیشترین مشتری رمیتنس هم کارگران و متخصصان هندوستان و چین هستند که سالانه ده‌ها میلیارد دلار از طریق رمیتنس ارسال می‌کنند. از طرفی بیشترین مقدار رمیتنس انجام‌شده در میان ۱۷۶ کشور دنیا مربوط به کشورهای حوزه خلیج فارس، آمریکای شمالی و اروپاست. به عبارتی بیشترین مبلغی که به شیوه رمیتنس از کشورها خارج شده از آمریکا، امارات متحده عربی، آلمان، انگلستان فرانسه و ایتالیا بوده و از طرف مقابل کشورهای دریافت‌کننده بیشترین رمیتنس‌ها هند، چین و مکزیک هستند.
نموداری که مشاهده کردید، سهم هر قاره از رمیتنس در سال ۲۰۲۲ را نشان می‌دهد و بیانگر این است که نزدیک به ۷۸ درصد از رمیتنس در آسیا اتفاق میافتد. حواله‌ای که از خارج از این منطقه وارد می‌شود و اغلب مبدأ از کشورهای حوزه خلیج فارس، آمریکای شمالی و اروپاست. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 نزدیک به شش تریلیون دلار رمیتنس به کشورهای در حال توسعه ارسال شود. نزدیک به نیمی از این جریان مالی به کشورهای آسیا و اقیانوسیه و اغلب به شهرهای کوچک و دهکده‌ها ارسال می‌شود.
در دنیا سه روش سنتی تحویل رمیتنس وجود دارد؛ از طريق حواله پولی، چک و حواله بانکی، انتقالات باسیم و انتقالات اتاق پایاپای الکترونیکی. معمول‌ترین روش انتقال بین‌المللی رمیتنس نیز از طریق حواله‌های پولی، چک و حواله‌های بانکی است. بازار رمیتنس در دنیا در حال حرکت به سمت استفاده از ارزهای رمزنگاری‌شده است.
ارزهای رمزنگاری‌شده یکی دیگر از روش‌های نوآورانه ارسال و دریافت رمیتنس هستند؛ گران نیستند و دریافت‌کننده‌ها می‌توانند ناشناس بمانند. اگرچه کاربران باید یک کیف پول دیجیتالی برای انجام تراکنش‌های خود داشته باشند، اما این تحقیقات نشان می‌دهد تعداد افرادی که از ارزهای رمزنگاری‌شده برای انجام رمیتنس استفاده می‌کنند نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته و یکی از دلایل رفتن افراد به سمت استفاده از این ارزها نیز هزینه بالایی است که برای انتقال پول به روش‌های سنتی مانند بانک‌ها وجود دارد.
در ادامه جدول ۱۰ کشور که بیشترین دریافت‌کننده رمیتنس در جهان هستند را در سال‌های ۲۰۲۰، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ مشاهده می‌کنید:
همان‌طور که مشاهده می‌کنید فهرست کشورهایی که دریافت‌کننده بیشترین رمیتنس در سال‌های اخیر بوده‌اند آنچنان دستخوش تغییر و دگرگونی نشده است. فهرست همواره ثابت بوده و تنها در رتبه شاهد تغییراتی جزئی هستیم. به جدولی که در ادامه آورده شده نگاهی بیندازید؛ این جدول حجم رمیتنس پنج کشوری که بیشترین دریافت‌کننده حواله در جهان هستند را در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ مقایسه کرده است؛
هند؛ بزرگ‌ترین دریافت‌کننده رمیتنس در جهان
برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه، رمیتنس نقش مهمی در اقتصادشان ایفا کرده و به رشد اقتصادی و معیشت این کشورها کمک می‌کند. یکی از این کشورها هند است. هند در ۱۵ سال گذشته همواره در صدر جدول رمیتنس بوده و بزرگ‌ترین دریافت‌کننده رمیتنس در جهان است. به‌دلیل وجود مهاجران فراوان هندوستانی در سراسر جهان فقط در سال ۲۰۲۰ حدود ۸۳ میلیارد دلار رمیتنس از اقصی نقاط جهان به هند ارسال شده است.
تحقیقات نشان می‌دهد که رمیتنس به کاهش فقر، بهبود تغذیه و حتی افزایش ثبت‌نام در مدارس در این کشورها کمک می‌کند. به عبارتی خانواده‌های دریافت‌کننده رمیتنس تقریباً ۷۰ درصد رمیتنس خود را صرف تهیه نیازهای اولیه از جمله غذا، لباس، درمان و آموزش می‌کنند. در عین حال، این نقل‌وانتقالات یک گلوله طلایی برای کشورهای دریافت‌کننده نیست. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که اتکای بیش از حد به حواله‌ها می‌تواند باعث ایجاد یک چرخه معیوب شود که به رشد اقتصادی ثابت در طول زمان تبدیل نمی‌شود.
در حالی که هند در صدر فهرست کشورهایی قرار دارد که از رمیتنس‌ها سود می‌برد، ۱۰۰ میلیارد دلار دریافتی رمیتنس آن، تنها ۲.۹ درصد از تولید ناخالص داخلی آن در سال ۲۰۲۲ را تشکیل می‌دهد. بیش از ۷۰ کشور حداقل چهار درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به حواله‌های ارسالی متکی هستند.
در همین حال کشورهای کوچک و فقیری نیز وجود دارند که بیشترین وابستگی را به دریافت رمیتنس دارند و سهم قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی آنها را رمیتنس‌ها تشکیل می‌دهند. رمیتنس‌ها ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی تونگا، ۳۸ درصد تولید ناخالص داخلی لبنان، ۳۴ درصد ساموآ، ۳۲ درصد تاجیکستان، ۳۱ درصد قرقیزستان و بیش از یک‌پنجم تولید ناخالص داخلی گامبیا، هندوراس، السالوادور، هائیتی و نپال را شامل می‌شوند.
| رتبه | ورودی رمیتنس بر اساس کشور | برحسب تولید ناخالص داخلی (۲۰۲۲) |
| ۱ | تونگا | ۴۹.۹ درصد |
| ۲ | لبنان | ۳۷.۸ درصد |
| ۳ | ساموا | ۳۳.۷ درصد |
| ۴ | تاجیکستان | ۳۲ درصد |
| ۵ | قرقیزستان | ۳۱.۲ درصد |
| ۶ | گامبیا | ۲۸.۳ درصد |
| ۷ | هندوراس | ۲۷.۱ درصد |
| ۸ | سودان جنوبی | ۲۴.۸ درصد |
| ۹ | الساوادور | ۲۳.۸ درصد |
| ۱۰ | هائیتی | ۲۲.۴ درصد |
گزارش «مهاجرت و تأثیر آن بر شهرها» مجمع جهانی اقتصاد نشان می‌دهد که تقریباً هشت میلیون اوکراینی از زمان حمله روسیه به کشورشان در فوریه ۲۰۲۲ به اتحادیه اروپا گریخته‌اند و پولی که آنها به خانه فرستاده‌اند، کل وجوه ارسالی به کشورهای اروپا و آسیای مرکزی را ۱۰.۳ درصد افزایش داده است. بانک جهانی گفته که در همان زمان، روس‌ها و شرکت‌های کوچکی که در طول جنگ به کشورهای همسایه نقل مکان کرده‌اند، ورود روبل به این کشورها را نیز افزایش داده‌اند.
افزایش پنج‌برابری بازار رمیتنس در ۲۰ سال گذشته
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، در سال ۲۰۲۰ کل رمیتنس‌های جهانی ۷۱۱ میلیارد دلار برآورد شد و در سال ۲۰۲۱، ۷۸۱ میلیارد دلار و سال ۲۰۲۲ به ۷۹۴ میلیارد دلار افزایش یافت.
طی 20 سال گذشته، با وجود حوادث نامطلوب بی‌شماری که در سرتاسر جهان رخ داده، ارزش جریان‌های حواله پنج‌برابر شده است. با رشد پیوسته مهاجرت جریان حواله نیز افزایش می‌یابد.
علاوه بر این موضوع، نوآوری‌های فین‌تک این پتانسیل را دارند که با ارزان‌تر کردن و دسترسی آسان‌تر به انتقال پول، این پیشرفت را تقویت کنند. نمودار زیر رشد رمیتنس در جهان را از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد:
کارگران مهاجر به طور متوسط 200 تا 300 دلار آمریکا را هر یک تا دو ماه به خانه می‌فرستند. بیش از 50 درصد از حواله‌ها به مناطق روستایی ارسال می‌شود؛ جایی که 75 درصد از فقرا با کمبود غذا زندگی می‌کنند. کارگران مهاجر از طریق حواله‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها سهم ارزشمندی در توسعه پایدار دارند؛ به‌ویژه آنها به پایان دادن به فقر و گرسنگی کمک می‌کنند. ترویج بهداشت خوب، آموزش باکیفیت، آب پاک و بهداشت، کار شایسته و رشد اقتصادی و کاهش نابرابری‌ها با مشارکت‌های استراتژیک و پیشرفت در حواله‌ها دست به دست هم می‌دهند.