پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
چابک‌سازی نظام بانک و بیمه در مواجهه با تحول دیجیتال / اهمیت سازگاری با تغییرات سریع دنیای دیجیتال
روز دوشنبه، 28 آذرماه، پنل تبیین راهکارهای چابک‌سازی نظام بانک و بیمه در مواجهه با تحول دیجیتال در جریان کنفرانس تحول دیجیتال، بانک و بیمه در سالن همایش‌های کتابخانه ملی برگزار شد. روح‌الله حیدری، مدیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بیمه پارسیان؛ محمد جلال، مشاور اقتصاد هوشمند وزیر اقتصاد؛ محمدهادی سبحانیان، معاون سیاست‌گذاری اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی؛ محمدحسین کاشی، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد؛ مجید قلی‌پور، مدیرعامل و عضو هیئت‌‌مدیره بیمه آرمان و حسن عسگری، مدیر امور مشتریان بیمه سامان از اعضای این پنل بودند. هر کدام از سخنرانان این پنل به صورت جداگانه به اهمیت تحول دیجیتال در صنعت حوزه فعالیت خود و راهکارهای سازگاری با آن پرداختند.
در ابتدای پنل محمد جلال، مشاور اقتصاد هوشمند وزیر اقتصاد در ارائه‌ای با موضوع پروژه «نان» عنوان کرد: «هدف شماره یک ما در اجرای پروژه «نان»، فراگیری و تعریف یک زمین بازی است. حدود ۱۰۰ روز طول کشید تا این طرح در بیش از ۹۵ درصد از نانوایی‌های کشور اجرا شود و قابل مقایسه با زیرساخت کارت سوخت در کشور است. در حال حاضر حدود ۷۵ هزار واحد نانوایی که نزدیک به ۱۸ هزار واحد آن در روستاها هستند به این زیرساخت مجهز شده‌اند.»
او ادامه داد: «گستردگی و تنوع داده‌های دریافتی حاکمیت به گونه‌ای است که با استفاده از آنها امکان مدیریت و برنامه‌ریزی در لحظه را در اختیار دارد. یکی از اهداف تعیین‌شده برای طرح یارانه آرد، جلوگیری از انحراف مصارف آرد بود. طبق آمار و برآوردهای ما چیزی حدود ۲۰ یا ۳۰ درصد انحراف مصارف آرد وجود دارد. ما با خود عهد کردیم در سال جاری افزایش نیافتن قیمت نان و نداشتن سهمیه‌بندی را به عنوان فرض مسئله قرار دهیم و بعد آن را حل کنیم تا حرف متفاوتی زده باشیم.»
جلال با توضیح اینکه دستاوردهای ما از نظر حجم تراکنش، اتفاقات داده‌ای و سطح فراگیری در فاز اول بسیار قابل توجه بود، ادامه داد: «در ادامه طرح به دنبال این هستیم که پدیده توزیع آرد یارانه‌ای در کشور را بر پایه داده‌های اخذشده بهینه‌سازی کنیم. وقتی ما فقر داده‌ای داشتیم، مجبور بودیم با چانه‌زنی و بدون بنیان داده‌ای این قلم یارانه را که بزرگ‌ترین قلم یارانه‌ای در کشور است بین نانوایی‌ها توزیع کنیم. اما امروز می‌توانیم ادعا کنیم که هر نانوا به میزان عملکرد خود در اقتصاد کشور می‌تواند از آرد یارانه‌ای بهره‌مند شود.»
او توضیح داد: «در فاز اول با کمی اغماض و تسامح نسبت به پالایش تراکنش‌ها اقدام کردیم و بعد اجتماعی آن برای ما پررنگ‌تر بود، اما در فازهای بعدی اجرای این طرح، سامانه‌های تحلیل داده فعال خواهند شد و بر موضوع تحلیل داده پافشاری بیشتری خواهیم داشت.»
تغییرات تحول دیجیتال در دنیا، نمایی است و نه خطی
در ادامه پنل روح‌الله حیدری، مدیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بیمه پارسیان در ارائه‌ای عنوان کرد: «تحول دیجیتال یک پروژه نیست و پروژه‌های فناورانه‌ای که در شرکت‌ها و کسب‌وکارهای این حوزه اجرا می‌شود به معنای تحول دیجیتال در آن کسب‌وکار و شرکت نیست. تحول دیجیتال همانند چتری است روی کسب‌وکارهای دیجیتال و شاید فناوری اطلاعات بخشی از تحول دیجیتال است.»
او ادامه داد: «تحول دیجیتال یک تغییرات نمایی را در دنیا ایجاد می‌کند و اگر کسب‌وکارها برای سازگاری با آن آماده نشوند مطمئناً دچار مشکل خواهند شد. ۴۰ درصد کسب‌وکارها در ۱۰ سال آینده یا از بین می‌روند یا متحول خواهند شد. نباید فکر کنیم که شرکت‌های بزرگ در صورت تطابق نداشتن با تحول دیجیتال همچنان می‌توانند لیدر بازار باقی بمانند.»
حیدری با ارائه چند آمار در حوزه تحول دیجیتال در ادامه توضیح داد: «در سال ۲۰۱۰ تعداد ابزارهای الکترونیک به ازای هر فرد یک عدد بود، در سال ۲۰۲۰ چهار دستگاه متصل به اینترنت بود و در سال ۲۰۲۵ این عدد به ۱۳ خواهد رسید.»
چالش‌های صنعت بیمه در تحول دیجیتال
او ادامه داد: «متأسفانه طبق یک آمار از گارتنر، تحول دیجیتال در سال ۲۰۱۷ در اولویت دوم شرکت‌های بیمه‌ای است و اولویت اول آنها رشد و توسعه بازار است. در دنیا نیز صنعت بیمه بیشتر به فکر پورتفو است. چالش دیگر صنعت بیمه در حوزه تحول دیجیتال، نبود نمونه‌های موفق در این حوزه است. بر اساس آمار گارتنر ۷۲ درصد شرکت‌های بیمه در حوزه تحول دیجیتال در سطح متوسط قرار دارند و بقیه رو به پایین هستند. چالش دیگر، ارتباط کم مشتریان با صنعت بیمه است. بیمه‌نامه‌ها عموماً به صورت یک‌ساله خریداری می‌شوند و مشتریان تا پایان موعد خرید، ارتباطی با فروشنده و به طور کلی صنعت بیمه ندارند.»
حیدری ضمن تأکید بر اهمیت چابک بودن کسب‌وکارها در یک دنیای سریع و با نبود قطعیت توضیح داد: «پاسخگویی، شایستگی، انعطاف‌پذیری و سرعت از ویژگی‌های مهم کسب‌وکارهای چابک است.»
او ادامه داد: «طبق اعلام مکنزی، استراتژی مشتری‌محور و منعطف، ساختار تیمی نرم و مسطح، پیگیری فرایندهای یادگیری و عملکردمحور، افراد متخصص و منعطف و فناوری پنج نشانه مهم کسب‌وکارها و سازمان‌های چابک است.»
رابطه تحول دیجیتال در حوزه پرداخت با افزایش قدرت فین‌تک‌ها
در ادامه پنل محمدحسین کاشی، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد در خصوص تحول دیجیتال در نظام‌های پرداخت توضیح داد: «ما تقریباً 11 PSP فعال در کشور داریم. سازوکار فعالیت این شرکت‌ها نیز از حدود 12 سال پیش به صورت متمرکز با تأسیس شاپرک و ابلاغ‌هایی که از سمت بانک مرکزی صورت می‌گیرد پیگیری می‌شود. تحول دیجیتال یکی از چالش‌های حوزه پرداخت در ایران است که این حوزه را در آینده با فین‌تک‌ها گره می‌زند. قسمتی از فرایند تحول دیجیتال در شرکت‌های پرداخت‌یاری مربوط به حرکت به سمت دیجیتالی‌شدن و بخشی از آن نیز مرتبط با رگولاتوری است. می‌توان با تجمیع داده‌هایی که در این بخش تولید می‌شود در قالب پروژه‌ها و مگاپروژه‌ها برای کاستن از برخی هزینه‌ها برنامه‌ریزی کرد و این تحقق تحول دیجیتال است.»
او ادامه داد: «تحول دیجیتال هدفی جز کاهش هزینه‌ها و تقویت بهره‌وری با اثر بر فرهنگ سازمانی و استفاده بهینه از ابزارها ندارد. پروژه‌هایی که در حوزه تحلیل داده اجرا می‌شوند، می‌توانند بسیار راهگشا باشند. متأسفانه شرکت‌های PSP داده‌های خود را به صورت بسته در اختیار برخی نهادهای نظارتی یا رگولاتور قرار می‌دهند و بنابراین نمی‌توان از داده‌های موجود در این حوزه برای گام نهادن در مسیر تحول دیجیتال استفاده کرد.»
کاشی در نهایت عنوان کرد: «در حال حاضر برخی فین‌تک‌ها خدماتی ارائه می‌کنند که می‌توان با استفاده از این خدمات به شرط همکاری رگولاتور، برخی فرایندهای شرکت‌های PSP را تسهیل کرد. ساختار و چهارچوب‌های قانونی گاهی سرعت ارائه خدمات را کند می‌کنند. آینده تحول دیجیتال در حوزه پرداخت با قدرتمندتر شدن فین‌تک‌ها و تعامل بیشتر آنها با بانک‌ها گره خورده است.»
مقاومت در برابر تحول دیجیتال ناشی از شناخت ناکافی است
در ادامه این پنل مجید قلی‌پور، مدیرعامل و عضو هیئت‌‌مدیره بیمه آرمان ضمن تأکید بر اهمیت درک و شناخت تحول دیجیتال گفت: «تعاریف متعددی برای تحول دیجیتال وجود دارد و گاهی این تعاریف بسیار باهم متفاوت‌اند و هنوز اجماع مشخصی برای تعریف این مفهوم وجود ندارد؛ چراکه تحول دیجیتال در حال ساخته شدن است. یکی از ویژگی‌های مهم تحول دیجیتال، تغییر نگرش در یک سازمان است و با نگاه به محصول نهایی نمی‌توان در خصوص تحول دیجیتال نتیجه‌گیری کرد.»
او ادامه داد: «همان‌طور که در گذشته مدیران بانک‌ها نسبت به کامپیوتری شدن امور مقاومت می‌کردند امروز نیز در برابر تحول دیجیتال در سازمان‌ها نوعی مقاومت وجود دارد که ناشی از نبود شناخت و احاطه بر این مفهوم بدیع است.»
به اعتقاد قلی‌پور، عصر دیجیتال را می‌توان به دو زیرنسل تقسیم کرد که بخش اول آن الکترونیکی شدن و بخش دوم آن تحول دیجیتال است. استفاده بهینه از داده‌ها نیز نقش بسیار مهمی در این فرایند دارد. به گفته مدیرعامل بیمه آرمان، یکی از ویژگی‌های مهم تغییر بزرگ، شخصی‌سازی پیشنهادهای بانک‌ها و بیمه‌ها برای کاربران و مشتریان است که در صورت استفاده بهینه و درست از دیتاهای تولیدشده امکان‌پذیر است.
ایجاد تجربه مفید برای مشتریان، شرط افزایش ضریب نفوذ بیمه با استفاده از تحول دیجیتال
حسن عسگری، مدیر امور مشتریان بیمه سامان نیز در ادامه این گفت‌وگو در توضیح ارتباط تحول دیجیتال در صنعت بیمه با رشد و توسعه اقتصادی بیان کرد: «با توجه به اینکه اقتصاد و بودجه فعلی کشور ما در شرایط خاصی است و صحبت از این است که ما باید بودجه را فارغ از درآمدهای نفتی ببینیم، پرداختن به مواردی مانند تحول دیجیتال مهم است. سرمایه‌گذاری عامل تأمین منابع مالی طرح‌ها و رشد اقتصادی است. پذیرش و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری توسط شرکت‌های بیمه این عامل را توسعه می‌دهد، ایجاد اطمینان و اعتمادسازی باعث توسعه سرمایه‌گذاری در طرح‌ها می‌شود و در نهایت ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای دیجیتال‌سازی فرایندهای بیمه‌ای، ضریب نفوذ بیمه را در جامعه افزایش می‌دهد.»
او در ادامه عنوان کرد: «صنعت بیمه به دو روش مستقیم و غیرمستقیم در اقتصاد کشور تأثیر می‌گذارد؛ روش مستقیم خود صنعت بیمه است. مدیریت و پوشش ریسک کسب‌وکارها اولین جنبه این تأثیر مستقیم است. دومین جنبه تأثیر مستقیم صنعت بیمه در اقتصاد نیز موضوع بیمه‌های عمر اندوخته‌ساز است. سرمایه‌گذاری با استفاده از منابع موجود در این نوع از بیمه با توجه به فاصله زمانی ایجادشده، صنعت بیمه و در نتیجه کل اقتصاد را رونق می‌بخشد.»
طبق توضیحات او روش غیرمستقیم نیز که اخیراً بسیار باب شده، مربوط به ابزارهایی نظیر بیمه اعتباری، بیمه سهام و بیمه سپرده‌های بانکی است.
عسگری ادامه داد: «مسئله اول در حوزه تحول دیجیتال در صنعت بیمه این است که تحول دیجیتال در بیمه باید باعث روان‌سازی شود. مسئله دوم نیز توسعه است؛ یعنی در موازات فعالیت‌های قبلی اقداماتی انجام شود که به تسهیل فرایندها کمک کند. سومین مورد نیز این است که ما باید برخی ابزار و فرایندهای نوین را با روش‌های سنتی که باعث کاهش رضایت مشتری می‌شود جایگزین کنیم.»
به گفته او یکی از موضوعات مهم در خصوص تحول دیجیتال در صنعت بیمه که باعث افزایش ضریب نفوذ این صنعت نیز می‌شود، تحول مدیریت ارتباط با مشتری به واسطه دیجیتال‌سازی است. محاسبات ریسک و شناسایی مشتریان و ارائه محصول نیز به همین واسطه تسهیل می‌شود.
مدیر امور مشتریان بیمه سامان ادامه داد: «موضوع دیگری که در خصوص تحول دیجیتال در صنعت بیمه اهمیت دارد ارزش افزوده است؛ یعنی استفاده از فرایندهای دیجیتال باید برای مشتریان و سرمایه‌گذاران نیز ارزش افزوده ایجاد کند. در صنعت بانک، تجربه دیجیتال‌سازی برای مشتری مناسب‌تر از صنعت بیمه است. در صنعت بیمه 50درصد از مشتریان تجربیات مناسبی در حوزه دیجیتالی‌شدن فرایندها ندارند و این به دلیل طی نشدن دوره گذار است. تحول دیجیتال برای افزایش ضریب نفوذ بیمه باید تجربه مفید برای مشتریان ایجاد کند.»
او با اشاره به دید سنتی شبکه فروش به دیجیتالی شدن فرایندها توضیح داد: «متأسفانه دید درستی نسبت به ایجاد پارامترهای دیجیتالی در شبکه فروش وجود ندارد و شبکه فروش تصور می‌کند هدف از دیجیتالی شدن فرایندها این است که شرکت‌های بیمه به طور مستقیم با مشتریان ارتباط برقرار کنند.»
عسگری در انتها عنوان کرد: «فرهنگ‌سازی تحول دیجیتال در صنعت بیمه دو بعد درونی و بیرونی دارد؛ بعد درونی این فرهنگ‌سازی مربوط به تلاش اعضای شرکت‌های بیمه برای نزدیکی به تحول دیجیتال بوده و بعد دوم نیز مربوط اقدامات نهاد ناظر و رگولاتور است. رسانه نیز تأثیر مهمی در فرایند بیرونی این فرهنگ‌سازی دارد.»
مشکلات را با منابع نفتی پوشانده‌ایم
سید محمدهادی سبحانیان، معاون سیاست‌گذاری اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی رویکرد تحولی را تنها گزینه پیش رو برای تحول در نظام اقتصادی کشور و حل مشکلات دانست.
سبحانیان با بیان این مطلب اظهار داشت: «در حوزه حکمرانی چه در صنعت بانک، چه صنعت بیمه و نظام‌های ارزی و مالی کشور نیازمند تحول هستیم. اما تاکنون به دلیل تعلل‌هایی که صورت گرفته نتوانسته‌ایم مشکلات را حل کنیم چون درآمدها نفتی بوده و تاکنون همه مشکلات را با منابع نفتی پوشانده‌ایم و نگذاشته‌ایم عیان شود.»
او با اشاره به ضرورت تحول در کسب‌وکارهای خرد، ارائه خدمات و حکمرانی افزود: «راهی جز پذیرش تحولات و آمادگی رویارویی با آنها نداریم تا بتوانیم رفاه اجتماعی و دسترسی به آنها را برای همه مردم ایجاد کنیم.»
سبحانیان صرفه‌جویی در زمان و هزینه، تسریع تبادلات، افزایش بهره‌وری و افزایش رشد اقتصادی را از نتایج اجرای رویکرد تحولی برشمرد و اضافه کرد: «کشور با موضوع کاهش سرمایه‌گذاری حتی کمتر از میزان استهلاک که در اثر تحریم‌ها و مشکلات داخلی به وجود آمده روبه‌روست و این موضوع باعث ضعیف شدن بنیه اقتصادی کشور و تحمیل تورم‌های سنگین شده است.»
معاون وزیر اقتصاد استفاده از ظرفیت‌های تحول دیجیتال ازجمله بانکداری پلتفرمی را سریع‌ترین راهکار برای افزایش رشد اقتصادی برشمرد و گفت: «در حوزه بانکی با مسائلی روبه‌رو هستیم که ناگزیریم مدل کسب‌وکارها و فرایندها را تغییر دهیم تا نظام بانکی چابک شود. در این مسیر می‌توان هزینه‌های گزاف بانکداری را کاهش داد؛ هزینه‌هایی که در نتیجه تعداد بانک‌ها و تعدد شعب بانکی بر نظام بانکی تحمیل شده است.»
سبحانیان با بیان اینکه بانک‌ها به لحاظ ترازنامه‌ای در شرایط خوبی نیستند، هوشمند شدن را راه گریز بانک‌ها از بانکداری شعبه‌محور دانست و ادامه داد: «در اینجا یک پرسش اساسی مطرح است و آن اینکه این همه نقدینگی که منجر به تورم می‌شود به کجا می‌رود و نصیب چه کسی می‌شود؟ در حالی که با استفاده از فناوری‌های نوین و توسعه ابزارهای هوشمند می‌توان زمینه استفاده همگان از دارایی‌ها را فراهم کرد.»
او بر این باور است که در راستای تحول دیجیتال و کاهش هزینه‌های بانکی باید نیاز واقعی مردم نیازسنجی شود و بر اساس نیاز واقعی مشتریان به آنها خدمات ارائه دهیم.
سبحانیان با اشاره به تحول در حوزه آرد و نان اظهار داشت: «درباره یارانه آرد و نان راهکارهای مختلفی ارائه شد؛ از جمله اینکه یارانه را حذف و نان سه هزارتومانی را ۱۳ هزار تومان بفروشیم، اما با بهره‌گیری از رویکرد تحولی و فناوری و اختصاص آرد به نانوا متناسب با عملکرد او در بازه 100روزه، توانستیم هم جلوی افزایش قیمت نان را بگیریم و هم میزان دورریز آن را کاهش دهیم.»
