پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بیش از یک ماه از اختلال و محدودیت شدید روی اینترنت می‌گذرد و مشخص نیست چه زمانی قرار است دسترسی به اینترنت به حالت عادی بازگردد. به دنبال این شرایط از چند روز گذشته برخی فعالان اینترنتی در شبکه‌های اجتماعی از گمانه‌زنی برای قطع همیشگی اینترنت در کشور خبر داده‌اند.
بعد از پررنگ‌شدن این گمانه‌زنی و اینکه دولت به دنبال قطع اینترنت است، روابط عمومی وزارت ارتباطات لحظاتی پیش در توییتر فیلترشده اعلام کرد این خبرها کذب است. با وجود این تکذیب‌ها، برخی کارشناسان شبکه اعلام می‌کنند درست است که اینترنت قطع نشده، اما تغییرات در سیستم فیلترینگ کشور که تقریباً از دو روز پیش شروع شده، باعث ایجاد اختلال شدید روی اینترنت در مقایسه با چند هفته اخیر شده است.
به گزارش «راه پرداخت»، اینترنت کشور در ۵۳ روز گذشته هیچ وقت در شرایط عادی نبود. اینترنت به‌عنوان یک حق شهروندی و ابزاری برای توسعه فعالیت کسب‌وکارهای کشور در این مدت در بازه‌هایی از روز یا کاملاً قطع بوده یا به خاطر اختلال روی آن و فیلتر اکثر سرویس‌های خارجی عملاً قابل استفاده نبوده است.
هرچند مقامات دولتی از جمله سخنگوی دولت و وزارت ارتباطات اعلام می‌کنند اینترنت در حالت عادی قرار دارد و به جز دو پلتفرم خارجی (اینستاگرام و واتس‌اپ) اینترنت در ایران فیلتر نیست، اما شواهد و تجربه کاربران چیزی خلاف این گفته‌ها نشان می‌دهد.
اخیراً هم وزیر ارتباطات گفته جبران خسارت بابت قطعی اینترنت فقط به کاربران اینترنت همراه تعلق می‌گیرد و هیچ بسته جبرانی به کاربران اینترنت ثابت تعلق نمی‌گیرد؛ چراکه در این مدت اینترنت ثابت به هیچ وجه قطع نشده است.
با این حال گزارش‌هایی که مورد تأیید وزارت ارتباطات است؛ از جمله گزارش اخیر مرکز ملی فضای مجازی نشان می‌دهد تنها با فیلتر اینستاگرام، میزان استفاده از پهنای باند بین اپراتورهای ثابت و همراه تا ۵۰ درصد کاهش داشته است.
حالا هم اختلال و محدودیت اینترنت از ابتدای هفته جاری وارد فاز جدید‌تری شده است. در برخی از گروه‌های اندک باقی‌مانده تلگرامی که مدیران فنی و زیرساختی اپراتورهای مختلف کشور فعالیت می‌کنند، برخی از حاضران این گروه‌ها از کاهش شدید سرعت اینترنت از ابتدای هفته خبر داده‌اند.
این افراد اعلام می‌کنند سرعت اینترنت هنگام آپلود اختلال شدیدی دارد. آنها می‌گویند در سه روز گذشته هنگام آپلود فایل‌های حجیم مانند ویدئو یا عکس، ناگهان سرعت سرویس‌شان افت می‌کند و بارگذاری و ارسال فایل نیز شدیداً کند شده است.
بررسی‌های راه پرداخت و تست سرعت از دستگاه‌ها و اپراتورهای مختلف نیز نشان می‌دهد ارسال عکس و فایل به‌سختی امکان‌پذیر است. همان معدود فیلترشکن‌هایی هم که در این مدت به سختی فعال بودند از کار افتاده‌اند.
در پیگیری راه پرداخت از وزارت ارتباطات، روابط عمومی وزارتخانه اعلام می‌کند هیچ تغییر و محدویتی روی شبکه اعمال نشده و خبر قطع همیشگی اینترنت هم یک دروغ بزرگ است.
در همین زمینه احسان خرامید، مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در توئیتی قطع سراسری اینترنت را کذب دانسته و با استفاده از هشتگ «فکت_چک» در این مورد نوشته است: «منشأ اولین خبر کذب قطعی اینترنت بین‌الملل ایران کجاست؟»
اختلال به همراه کمی اینترنت
این اظهارات مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات با استقبال خوبی از سمت کاربران مواجه نشده است. برخی کاربران با انتقاد از این گفته‌ها اعلام کرده‌اند: «سرویسی که حالا به اسم اینترنت در اختیار مردم قرار گرفته، اصلاً شبیه اینترنت نیست.»
گروهی دیگر هم با نام‌بردن از «وزارت قطع ارتباطات» به جای «وزارت ارتباطات» گفته‌اند درست است که اینترنت قطع نیست؛ اما آنقدر همراه با اختلال است که امکان استفاده از آن وجود ندارد.
از سوی دیگر برخی به استفاده از لفظ «اینترنت بین‌الملل ایران» از سوی روابط عمومی وزارت ارتباطات انتقاد کرده‌اند. در همین زمینه حامد بیدی، بنیانگذار سایت کارزار با انتقاد از به‌کاربردن عبارت «اینترنت بین‌الملل ایران» خطاب به خرامید تأکید کرده که «اینترنت بین‌الملل ایران نداریم. اینترنت نیاز به پسوند ندارد.»
او همچنین به اختلال و محدودیت‌های اینترنت در بیش از یک ماه گذشته اشاره کرده و نوشته است: «اینترنت در پنجاه روز گذشته بارها به‌صورت سراسری یا منطقه‌ای قطع شده و می‌شود. تا همین دو روز پیش چند شهر اینترنت نداشتند. ریشه شایعات، عدم شفافیت، مصوبات جلسات محرمانه و دروغگویی مسئولان است.»
اعمال فیلترینگ بیشتر شده است
در کنار تمام این انتقاد‌ها و اعتراض‌های کاربران به وزارت ارتباطات، برخی کارشناسان هم اعلام می‌کنند درست است که اینترنت قطع نشده؛ اما به خاطر اعمال سیستم فیلترینگ شدید از دو روز گذشته سرویس اینترنت کشور با اختلال شدیدی همراه شده است.
در این زمینه سعید سوزنگر، کارشناس امنیت سایبری در گفت‌وگو با راه پرداخت تٲکید می‌کند که از دو روز گذشته تغییراتی در سیستم فیلترینگ کشور اعمال شده و همین تغییرات اختلال شدیدی روی دسترسی به اینترنت ایجاد کرده است.
سوزنگر در توضیح بیشتر این تغییرات گفت: «اتفاق‌های جدیدی روی شبکه در حال رخ‌دادن است. سیستم فیلترینگ در حال تغییرات زیادی است که همین امر موجب اختلال‌های شدید از دو روز گذشته روی اینترنت شده است. بسیاری از پروتکل‌هایی که امکان تشخیص آنها وجود نداشت و امکان استفاده از اینترنت بدون فیلتر را فراهم می‌کرد، حالا توسط سیستم فیلترینگ قابل تشخیص شده و این پروتکل‌ها یا آی‌پی‌ها مرتبط با این پروتکل‌ها بسته شده‌اند.»
او با اشاره به پیچیده‌تر‌شدن سیستم فیلترینگ کشور ادامه داد: «نوع فیلترینگی که حالا روی شبکه پیاده می‌شود بسیار پیچیده‌تر از گذشته است و فکر می‌کنیم یا روش تشخیص را ارتقا داده‌اند یا ابزارهای جدیدی برای اعمال فیلترینگ بیشتر روی شبکه نصب کرده‌اند.»
براساس اظهارات او، فیلترینگ از اوایل امسال رشد چشمگیری داشته و روز به روز در حال پیشرفت است؛ تا جایی که امروز روش‌های پیچیده‌تر گذشته هم از دسترس خارج شده‌اند.
او در این مورد توضیح می‌دهد: «تا همین چند روز گذشته شما می‌توانستید با یک سرور داخلی به شبکه داخل کشور وصل شوید و از داخل به دیتاسنتر خارجی متصل شوید؛ ولی الان تا حد زیادی جلوی این اتفاق گرفته شده است. بسیاری از سرورها و پروتکل‌هایی که تا به امروز قابل تشخیص سیستم فیلترینگ نبودند، بسته شدند و امکان ارتباط‌گرفتن با آنها وجود ندارد. حتی پروتکل‌هایی که برای ارتباط بین دو شبکه به صورت امن استفاده می‌شد نیز محدود شده است.»
به گفته سوزنگر در ایران سعی شده از راه‌های دورزدن فیلترینگ در چین استفاده شود. او در مورد سیستم دورزدن فیلترینگ چین گفت: «مدل فیلترینگ چین به این صورت است که یک‌سری پروتکل از نظر آنها قانونی است و یک‌سری غیرقانونی. در چین آمدند و پروتکل‌ها یا ترافیک غیرقانونی را در قالب بسته‌هایی که حق عبور داشت تغییر دادند و پنهان‌سازی و پیچیده‌سازی کردند تا سیستم فیلترینگ آن را کشف نکند و به این صورت ترافیک را عبور می‌دادند.»
او برای درک بهتر این موضوع با ذکر مثالی ادامه داد: «برای مثال در سیستم فیلترینگ چین ترافیک وب یا DNS می‌تواند از شبکه عبور کند؛ اما ترافیکی مانند SSTP حق عبور نداشت. می‌آمدند ترافیک این پروتکل‌های غیر قابل عبور را هم به شکلی تغییر می‌دادند که سیستم فیلترینگ تشخیص ندهد که ترافیک وب است و اجازه عبور بدهد.»
سوزنگر تٲکید می‌کند حالا چند روزی است که این نوع روش دورزدن فیلترینگ که از چینی‌ها تقلید شده نیز توسط سیستم فیلترینگ کشور قابل تشخیص شده و جلویش گرفته می‌شود.
به باور او شرایط حال حاضر اینترنت، استفاده از این سرویس را در کشور غیرممکن کرده و مشخص نیست تا چند روز دیگر قرار است چه محدودیت‌های شدید دیگری روی این سرویس اعمال شود. این کارشناس امنیت شبکه معتقد است ادامه این وضعیت فرقی با قطع اینترنت ندارد.
