آیا پرداخت نقدی رو به موت است؟

جامعه ای عاری از پرداخت پول نقد، برای سالها به عنوان یک موضوع مهم در مباحث آینده نگران مطرح بوده، اما به دلایل مختلف، این رویا هرگز کاملا در چنگ بشر نبوده است. اما به هر حال، به مانند خودروهای الکتریکی و انرژی پاک، در نهایت این مهم اتفاق می افتد و موضوع فقط بر سر زمان وقوع آن است. استدلال خلاصی از پول نقد قوی و بسیار قانع کننده است، در واقع راهی است برای فرار از اسکناس و سکه های متعدد است.

در ایالات متحده، مطالعه ای توسط دانشگاه تافتز انجام گرفت و انها به این نتیجه رسیدند که هزینه های استفاده از پول نقد به مقدار حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در سال برای آمریکا است که حدود ۶۳۷$ برای هر نفر برآورد می شود.

شاید بپرسید این هزینه ها چگونه بوجود می آید: این هزینه ها در درجه اول مربوط به جمع آوری، طبقه بندی، حمل و نقل پول است، اما همچنین باید هزینه های به ظاهر بی اهمیتی مانند هزینه های دستگاه خودپرداز یا همان ATM ها را به انها اضافه کرد. در ضمن، این مطالعه نشان داد که آمریکایی ها به طور متوسط ​​سالانه پنج ساعت و نیم را صرف برداشت پول نقد از دستگاههای خودپرداز می کنند، که این فقط یکی از بسیار جنبه های ناخوشایند استفاده از پول نقد است.

از دیگر هزینه های معمول می توان به دوام اسکناس ها اشاره کرد که دوامی به مراتب کمتر از سکه ها دارند. یک اسکناس یک دلاری دارای طول عمر متوسط ​​شش سال است، و سازمان فدرال رزرو (US Federal Reserve) در مکانی پنهانی، سالانه ۷۰۰۰ تن از اسکناس های از بین رفته را خرد می کند. جنبه بهداشتی آن را نیز باید در نظر گرفت. پول فیزیکی به شدت ناسالم است . محققان در اوهایو با تمرکز بر چک پول های نقد مورد استفاده در یک سوپر مارکت، متوجه شدند بیش از۸۷ درصد از آنها حاوی باکتری های مضر بودند و تنها ۶ درصد آنها را توانستند نسبتا تمیز تلقی نمایند. پس در کل می توان نتیجه گرفت، پول: گران، نامناسب، ضرر رسان و ناسالم است.

اولین تلاش ها برای جایگزینی پول نقد با چیزی به نام سکه های اعتباری بود چیز ی به نظر در استفاده راحت تر از پول نقد بود. دیسک های فلزی کوچک که به عنوان قبض به حساب اعتباری مشتریان درفروشگاه ها وهتل ها واریز می شد -جانشین مدرن آن یعنی کارت های اعتباری درخلع پول نقد موفق تر عمل کردند.

با توجه به داده ها از ویزا، در سال ۲۰۱۲ پرداخت بوسیله کارت اعتباری به میزان ۳۲٫۸ درصد از استفاده و هزینه های مصرف کنندگان در سراسر جهان بوده است، این در حالی است که استفاده از پول نقد ۳۸٫۳ درصد بوده و روش های دیگر پرداخت مابقی استفاده را دارد.

هنگامی که شما کل صنعت پرداخت کارت را در نظر بگیرید، از جمله امریکن اکسپرس، ویزا و مسترکارت (شرکت هایی با دارایی های ترکیبی بیش از ۲۰۰میلیارد دلار) خواهید دریافت که این شرکت ها موفق به تحت الشعاع قرار دادن پرداخت های غیر نقدی در۶۰ سال موجودیت خود نشدند، به نظر می رسد که رسیدن به هدف پرداخت پول بصورت غیر نقدی گذر از کوهی بلند است که کامل شدن آن نیاز به زمان طولانی تر دارد. همچنین مشکلات اجتماعی گسترده تری درگیر با پایان عمر پرداخت پول نقد وجود دارد. پول کاغذی بیشتر توسط افراد کم درآمد و طبقه کسب و کار مستقل به کار گرفته میشود. اکثر این شرکت ها توانایی پرداخت مالیات و داشتن حساب بانکی را ندارند. طبقات کارگر نسبت به افراد با درآمد بالاتر متحمل هزینه های بسیار بالاتر در حرکت بسوی پرداخت غیر نقدی می شوند. آمارها در ایالات متحده نشان می دهد از هر دوازده نفر ، یک نفر معاملات نقدی را در صدر معاملات خود قرار داده چرا که قادر به پرداخت دستمزدها و مالیات وارد بر حساب بانکی خود نیست. البته این موضوع که قشر کم درآمد بدنبال پرداخت غیر نقدی نیست حرف صحیحی نیست چرا که همکنون قشر کم درآمد استکهلم استفاده از کارت برای پرداخت را تقریباً پذیرفته و در زندگی خود بکار می گیرد. 

شاید دنیای بدون پول نقد منجر به مصرف پول بیشتر نیز شود! مطالعه ای توسط دانشگاه کانزاس، نتیجه گرفت که نبود موانع هزینه کردن، سبب خرید بیشتر می شود، به این معنا که کسانی که خرید های نقدی انجام می دهند تمرکز بیشتری بر میزان خرید خود دارند در حالی که مصرف کنندگانی که اقدام به پرداخت پول نقد در خریدشان می کنند، بیشتر بر میزان هزینه های خود متمرکز می شوند،در حالی که پرداخت با کارت منافع آنی در خرید را فرهم می سازد اما احتمالا شما را ولخرج تر می کند. حتی علاوه بر این،مطالعه ای که توسط دن آرلی، یک استاد روانشناسی و رفتاری اقتصاد، نشان داد که معاملات غیر نقدی باعث می شود ما کمتر صادق باشیم. (بخصوص در مقوله چک). آرلی به این نتیجه رسید که اگر چه ارزش پولی برابر فی ما بین پول نقد و غیرنقد وجود دارد اما به هر حال، چون خبری از پول واقعی نیست بسیاری از افراد در این زمینه رو به دورغ می آورند.

با تمام این قضایا و پیشرفت فناوری پرداخت های غیر نقدی، جهان روز به روز برای به مرگ کشاندن پول نقد آماده تر میشود. بر اساس گزارش ها کل معاملات نقدی جهان بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ فقط ۱٫۷۵ درصد بوده است چیزی نزدیک به ۱۱٫۶ تریلیون دلار است. در همین حال،روش های پرداخت غیرسنتی یا همان غیرنقدی تقریبا ۱۴درصد افزایش یافته و به رقم کل۶۴ تریلیون دلار رسیده است. پرداخت غیر نقدی شامل، معماملات آنلاین، پرداخت با تلفن همراه، استفاده از بانک و دستگاههای خودپرداز و…. بوده است. فارغ از مکان معملات نقدی کم کم در حال پایان یافتن است. M-PESA در کنیا انتقال وجوه از طریق تلفن همراه بطور کامل وجود دارد و توسط هر کسی قابل استفاده است. حدود ۲۵ درصد از تولید ناخالص ملی این کشور از طریق این سیستم رقم می خورد. یا مثلا در کشور زیمباوه که در آن تورم بالایی وجود دارد استفاده از پول کاغذی تقریباً غیر ممکن است. لذا در این کشور از سیستم مالی موازی موسوم به EcoCash استفاده می شود که در چند سال اخیر رشد استفاده بالایی در این کشور پیشتاز در تورم داشته است. در برخی مناطق نیز استفاده از پول کاغذی به شکل چشم گیری کاهش یافته است و مثلا برای اولین بار بر اساس آمار بانک مرکزی اروپا از سال ۲۰۱۱ تا کنون ۱۵٫۶ میلیون یورو کمتر شده است.

اگرچه استفاده از سکه و اسکناس همچنان بطور چشمگیری دیده می شود اما ناقوس مرگ این نوع معاملات چندی است که به صدا در آمده است و با پیشرفت تکنولوژی و فناوری های اطلاعات مردم قادرند براحتی و با استفاده از گوشی های هوشمند خود و یا کارت های اعتباری و دستگاههای POS (کارت خوان فروشگاهها) کلیه خریدها و معاملات خود را انجام دهند که این نمایگر سست شدن پایه های پرداخت های سنتی است. پرداختی که دیر یا زود به حاشیه خواهد رفت و در نهایت روش پرداخت همه ما تحت تاثیر این فرایند تغییر قرار میگیرد.

منبع: پارسیش