پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تدوین و تنظیم یک طرح در هم‌اندیشی با کسب‌وکارهای حوزه رمزارز / راه پرداخت در گفت‌وگو با مدیرعامل نوبیتکس طرح ستاد تحول را بررسی می‌کند
مرضیه نوری / کلاف سردرگم تبادل رمزارزها در دولت سیزدهم در حال باز شدن است. درحالی که طی سال‌های اخیر سیاست بانک مرکزی و تصمیم‌گیران دولتی در ایران در جهت اتخاذ اقدامات پیشگیرانه ارائه خدمات تبادل رمزارزها بوده، حالا اخبار حاکی از روی میز بودن چند طرح است که از میان این طرح‌ها، طرح احکام «سامان‌دهی زیست‌بوم رمزارزش‌ها» ستاد تحول روزنه امیدی برای فعالان حوزه رمزارزها شده است. امیرحسین راد، مدیرعامل صرافی نوبیتکس در گفت‌وگو با راه پرداخت از جزییات این طرح می‌گوید و معتقد است اگر اشکالاتی که فعالان حوزه رمزارز به این طرح وارد کرده، برطرف شود، این طرح را باید طرح پیشرویی تلقی کنیم.
نگاه نرم بخشی از سیاست‌گذاران دولت سیزدهم به رمزارزها
بازار رمزارزها میان ایرانی‌ها، مانند مردم سراسر دنیا داغ است و هر روز موج ارزهای رمزنگاری‌شده در ایران بیشتر به تکاپو در می‌آید. تا جایی که اکنون آمارها از وجود حداقل ۲ و نیم میلیون کاربر ایرانی در بازار رمزارزها خبر میدهد. این اتفاق اما در شرایطی رخ میدهد که تبادل رمزارزها هنوز در میان بدنه نظام تصمیم‌گیری کشور رسمیت پیدا نکرده و نوع مواجهه رگولاتور با آن تبدیل به یک کلاف سردرگم شده است. تا پیش‌ازاین رویکرد سیاست‌گذاران در مجموع رویکرد سلبی و نفی بوده اما حالا به نظر می‌رسد، حداقل جریانی در داخل بدنه دولت در حال تلاش برای تغییر این رویکرد و به دنبال شناخت واقعی پدیده رمزارزها هستند.
طبق گزارشی که پیش‌ازاین «راه پرداخت» تحت عنوان «سناریوهای روی میز برای تبادل رمزارزها» منتشر کرد، چهار نهاد در حال حاضر مهم‌ترین بازیگران عرصه تنظیم‌گری رمزارز در ایران هستند و هرکدام طرح‌هایی را در دستور کار خود دارند و به دنبال تصویب آن در هیئت‌وزیران هستند. در وزارت اقتصاد و زیر نظر محمد جلال پیش‌نویس «سامان‌دهی زیست‌بوم رمزارزش‌ها» در حال آماده‌شدن است. گویا طرحی هم از سوی وزارت نیرو در حال تدوین بوده که به دلیل تمرکز بیش‌ازحد روی موضوع ماینینگ از دستور خارج شده تا طرح جامع‌تری تصویب شود؛ و در نهایت در کارگروه رمزارزش‌ها در ستاد تحول در تعامل با نهادها و سازمان‌های دولتی و همچنین دریافت نظرات تشکل‌ها و انجمن‌های بخش خصوصی، ویرایش شانزدهم «احکام سامان‌دهی زیست‌بوم رمزارزش‌ها» تهیه شده که طبق گفته محسن رضایی صدرآبادی، دبیر این ستاد، این طرح در هماهنگی با آن چیزی است که در وزارت اقتصاد در حال پیشرفت است.
هرچند طرح‌های اول در راستای همان رویکرد گذشته یعنی رویکرد سلبی و پیشگیرانه نسبت به تبادل رمزارزهاست، اما طرح آخر یعنی طرح ستاد تحول به نظر می‌رسد تا حدی توانسته نظر مثبت فعالان را به خود جلب کند.
نزدیکی رویکرد طرح ستاد تحول به رویکرد فعالان حوزه رمزارز
امیرحسین راد، مدیرعامل صرافی نوبیتکس در گفت‌وگو با راه پرداخت با اشاره به اینکه این طرح را کامل خوانده، در توضیح جزییات این طرح می‌گوید: «طرحی که از سوی ستاد تحول آماده شده، نقاط مثبت زیادی دارد. ما با ستاد جلسه هم داشتیم و همچنین جلسات هم‌اندیشی با حضور دبیر ستاد یعنی آقای رضایی صدرآبادی در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران برگزار شد. در این جلسه فعالان بخش خصوصی حضور داشتند و نظرات خود را ارائه کردند. با توجه به آخرین اطلاعاتی که من دارم، بخشی از این نظرات نیز در آخرین نسخه طرح اعمال‌شده و بخشی هم همچنان محل بحث است. درمجموع رویکرد ما به رویکرد طرح ستاد تحول نزدیک است و اگر چند اشکال باقی مانده نیز حل شود، باید بگویم این طرح، طرح پیشرویی است.»
او ادامه میدهد: «در مجموع باید توجه کنیم که تصمیم و مقبولیت و توافق در حوزه تبادل رمزارزها میان فعالان و دولت مسیر پرچالشی است. مشخصاً مخالفانی در بدنه حاکمیت وجود دارد که این جریان با خود اصل بحث رمزارزها به طور کلی مخالف است. از سویی رویکرد سلبی نسبت به این موضوع در بانک مرکزی وجود دارد؛ بنابراین ما اصلاً در این زمینه با یک نظام تصمیم‌گیری و سیاست‌گذار یک‌پارچه طرف نیستیم. به همین دلیل هم اقناع کردن جریان‌های مخالف زمان می‌برد و مسیر توافق و اجماع نظر مسیر راحتی نخواهد بود.»
راد در پاسخ به این پرسش که چه اشکالاتی همچنان در طرح ستاد تحول از سوی فعالان دیده می‌شود، توضیح میدهد: «اشکالاتی همچنان در این طرح وجود دارد که ما به صورت مکتوب آن‌ها را به ستاد اعلام کردیم. بحث‌هایی مانند اعمال محدودیت روی نحوه خریدوفروش پلتفرم‌ها گذاشته‌شده که باعث می‌شود، پلتفرم‌های داخلی مزیت رقابتی خود را نسبت به رقبای خارجی از دست بدهند. همچنین بخشی از طرح ستاد تحول ممکن است قابلیت اجرایی نداشته باشد. بخش دیگر نیز مربوط به تجمیع اطلاعات است که ریسک‌های زیادی خصوصاً در مواجهه با قراردادهای بین‌المللی ایجاد می‌کند، اگر در آینده ایران از لیست سیاه FATF خارج شود، دچار مشکل می‌شویم و ریسک‌هایی برای کاربرد رمزارزها نیز ایجاد می‌کند.»
اما به گفته مدیرعامل نوبیتکس اشکالات اصلی طرح ستاد تحول در حال اصلاح است.
راد در خصوص نوع مواجهه بانک مرکزی با ماجرای تبادل رمزارزها عنوان می‌کند: «رویکرد بانک مرکزی تا اینجای کار سلبی و مبتنی بر اعمال ممنوعیت بوده و طرح جامعی را برای حل مسئله ارائه نکرده است. حالا برخی از دوستان از این صحبت می‌کنند همه طرح‌های موجود چه طرح ستاد تحول و چه طرح بانک مرکزی با یکدیگر تجمیع شوند اما به نظر بنده این طرح‌ها در وضعیت فعلی قابلیت تجمیع ندارند.»
خودداری بانک مرکزی از شناسایی مزایا و مخاطرات رمزارزها
به گفته این فعال حوزه رمزارز، وزارت اقتصاد و ستاد تحول در مواجهه با رمزارزها تا حدی رویکرد مشترکی دارند و در نهایت این دو دستگاه یک طرح بیرون خواهند داد که آن طرح رویکردش جامع‌تر است و با نگاه به حل مسئله و شناسایی مزایا و مخاطرات رمزارزهاست اما ماهیت سایر طرح‌ها بیشتر از جنس پاک کردن صورت‌مسئله است.
او ادامه میدهد: «ماهیت طرح بانک مرکزی این است که مسئله جدیدی برای خود خلق نکند که در سیاست فعلی آن خللی ایجاد نشود. همین رویکرد در چند سال گذشته در بانک مرکزی وجود داشته است. بانک مرکزی مستقل است و در مقاطعی در سیاست پولی و تصمیم‌گیری مالی، نظر خودش را بالاتر از وزارت اقتصاد می‌بیند؛ اما وزارت اقتصاد جنس نگاهش از نوع شناسایی مزایا و استفاده از فرصت‌های این پدیده جدید است. البته این موضوع تا حدی طبیعی است، چراکه بانک‌های مرکزی در تمام کشورهای دنیا در مورد رمزارزها سوگیری دارند. دلیلش هم این است که رمزارزها حاکمیت‌های بانک مرکزی را می‌توانند به چالش بکشند اما این به معنای این نیست که چالش‌ها قابل کنترل نیست، همچنان که در کشورهای توسعه‌یافته به سمت حل شدن و برطرف شدن این چالش رفته است.»
ابتکارات طرح ستاد تحول در حوزه تبادل رمزارز
راد در توضیح تجربه جهانی بانک‌های مرکزی در مواجهه با تبادل رمزارزها توضیح میدهد: «مثال بارز هند است که زمانی از سوی بانک مرکزی این کشور برای تبادل رمزارزها ممنوعیت اعمال شد اما اکنون به نوعی قانونی شده است. در کشورهای اطراف خودمان مانند بحرین تلاش‌های جدی شده و این کشور تلاش می‌کند هاب اصلی رمزارز در کشورهای منطقه شود، اولین مجوزهای صرافی را فعال کرده و به‌واسطه همین مجوزها صدمیلیون دلار جذب سرمایه انجام داده است. در آمریکا و انگلیس هم با وجود مخالفت‌های بانک مرکزی، نهادهای مالی این کشورها تلاش کردند با توجه به اقبال جامعه یک نگاه رو به جلو و حل مسائل داشته باشند و رمزارزها تا حد خوبی پذیرفته شده‌اند. حالا در این کشورها با محوریت رمزارزها استارتاپ‌های زیادی شکل گرفته است.»
مدیرعامل نوبیتکس در مجموع این‌طور ارزیابی می‌کند که طرحی که از سوی ستاد تحول نوشته‌شده، توانسته روی جنبه‌های مختلف رمزارز ورود کند و از جمله در بحث پرداخت به یک جمع‌بندی رسیده و تلاش کرده بر کاربردهای غیرسرمایه‌گذاری رمزارز تأثیرگذار باشد.
او اما تأکید کرد: «ما نباید انتظار داشته باشیم حتی با وجود این طرح و به اجرا درآمدن آن، رمزارز جایگزین پرداخت فعلی شود، چون مقاومت جدی در تمامی ارکان حاکمیت در این خصوص وجود دارد؛ اما برای نقل‌وانتقال مالی بازرگانان و تجار در عرصه بین‌المللی راهکارهایی دیده شده است.»
او در خصوص مهم‌ترین ابتکارات و وجه تمایزهای طرح ستاد تحول می‌گوید: «مهم‌ترین ابتکار این طرح موضوع تشکیل ستاد رمزارزش است. یکی از مشکلات ما در رمزارزها عدم توافق نظر و روشن نبودن وظایف دستگاه‌ها بود. همه خود را در موضوع رمزارزها صاحب رأی می‌دانستند و هیچ‌وقت در حاکمیت جایی وجود نداشت که این نهادها کنار هم بنشینند و تصمیم‌گیری نهایی کنند. این بود که همیشه تصمیم‌گیری به تعویق می‌افتاد اما اکنون در طرح ستاد تحول سازوکار برای تصمیم‌گیری جمعی دیده شده و اختیاراتی به این ستاد داده شده است. همچنین وزن دادن به بخش خصوصی و نهادهای صنفی چه در ستاد تحول و چه در نظارت بر عملکرد شرکت‌های تبادل از جمله دیگر ابتکارات این طرح است. مجموع این ابتکارات در صورت تأیید در هیئت‌وزیران و به اجرا درآمدن، می‌تواند این قدرت را ایجاد کند که هرگونه چالش در آینده طی همین سازوکار تنظیم‌گری و کنترل شود.»