چگونه معاملات رمزارزها به اعتیاد دامن می‌زند؟

مترجم: کسری حسنی / بیایید نگاهی به داستان زندگی استیون داشته باشیم. او تا به حال بیشتر از هر شخص دیگری بیت‌کوین از دست داده است. استیون در مجمع‌الجزایر دورافتاده شتلند بزرگ شد و در سن 13 سالگی مدرسه را رها کرد تا کشتی‌سوار شود اما سپس وارد حرفه ساخت‌وساز شد و درآمد سالانه‌اش از حفر تونل برای کمپانی کراس ریل، به 85 هزار پوند رسید.

علی‌رغم موفقیت خودساخته‌اش، معاملات اجباری رمزارزها، مصرف الکل و مواد مخدر زندگی او را تحت شعاع قرار داد.

در گیرودار تمامی اعتیادهایش، او آدرس کیف پول خود را که حاوی 10 بیت‌کوین بود گم کرد. گنجینه مدفون دیجیتالی او که امروزه بیش 300 هزار پوند ارزش دارد، غیرقابل بازیابی است.

استیون پتاسنیل بیت‌کوین را خیلی زود تشخیص داد و متوجه شد استعداد بی‌نظیری در انجام معاملات دارد. هرچند با وضعیت اعتیاد امروز او، بازپس‌گیری آن حجم از دارایی نتیجه‌ای جز هدر‌رفتن به همراه ندارد.

استیون می‌گوید: «بدون هیچ شکی، معامله یعنی قمارکردن. من برای تبدیل‌شدن به یک معامله‌گر خوب مطالعات زیادی انجام دادم و تلاش کردم حساب‌هایم را مدیریت کنم و به قوانین آن‌ها پایبند باشم اما ذهنم اجازه نمی‌داد منطقی باشم. من درست مثل یک قمارباز همه دارایی‌هایم را وارد این کار کردم و من مطمئن بودم که تبدیل به میلیونر بیت‌کوین خواهم شد.»

استوین در حال حاضر دوره بهبود خود را در اسکاتلند می‌گذارند و نگران است جوانان پیرو همین طرز تفکر، فریب راه‌های اشتباه را بخورند. او می‌گوید: «نسل جوان فکر می‌کند می‌تواند با یک تلفن همراه برنده شود و بازار را شکست دهد. این موضوع من را وحشت‌زده می‌کند.»

ترس‌های استیون امروزه بسیار مطرح هستند. زمانی که او در سال 2015 سرمایه‌گذاری خود را آغاز کرد، بیشتر افراد چیز زیادی از رمزارزها نمی‌دانستند. اما حالا رمزارزها به عنوان جایگزینی دموکراتیک‌تر برای سیستم‌های مالی جهانی انحصاری و استثمارگر مطرح می‌شوند.

طبق گزارش گاردین، شرکت‌های رمزارزی، سال گذشته یک اقدام تبلیغاتی رکوردشکن در شهر لندن راه‌اندازی کردند و میلیون‌ها مسافر را در معرض 4000 آگهی بر روی بیلبوردها و واگن‌ها و همچنین در ایستگاه‌های مترو و اتوبوس‌های دو طبقه قرار دادند. تبلیغ‌کنندگان شامل شرکت‌های نسبتاً مبهم مانند Hex، Kraken و Puglife بودند که مصرف‌کنندگان در مورد آن‌ها اطلاعات زیادی نداشتند.

در همین حین، باشگاه‌ها و بازیکنان فوتبال، به غیر از افراد مشهور دنیا، هر روز از طریق شبکه‌های اجتماعی سرمایه‌گذاری‌های ارزهای دیجیتال را تبلیغ می‌کنند.

در این هفته، کیم کارداشیان، ستاره تلویزیون و فلوید می‌ودر، بوکسور حرفه‌ای، به اتهام انتشار اخبار کذب و گمراه‌کننده جهت تبلیغ شرکت EthereumMax دادخواهی شدند چراکه اظهارات آنان سرمایه‌گذاران را متحمل ضررهای سنگینی می‌کرد.

به گفته رئیس مرجع نظارت بر امور مالی بریتانیا (FCA) انتشار یک پست اینستاگرامی درباره EthereumMax برای 250 میلیون فالوور کارداشیان، ممکن است پربیننده‌ترین تبلیغ مالی در تمام دوران‌ باشد. لازم به ذکر است با همه این موارد و هشدار اینکه دولت‌ها ممکن است متحمل ضررهای سنگینی شوند، رمزارزها و دارایی‌های رمزنگاری‌شده در بریتانیا تحت کنترل نیستند و همچنان در صف بررسی خزانه‌داری این کشور هستند.

این یعنی مرجع نظارت بر امور مالی بریتانیا که تنظیم‌کننده قوانین مالی این کشور است از تاثیر‌گذاری بر نحوه رفتار این صنعت ناتوان است. برخلاف توکن‌ها و کوین‌ها، برخی از پلتفرم‌های معاملات رمزارز تحت نظر قوانین هستند.

مدیران دارایی‌های رمزنگاری شده ملزم به اثبات شایستگی خود جهت دریافت پول مردم نیستند و کمپانی‌های آن‌ها نیازی ندارند تا اثبات کنند که توانایی بازپرداخت سرمایه‌گذاران را در صورت ورشکستگی دارند. همچنین این کمپانی‌ها نگران قوانین نظارتی بریتانیا مبنی بر صراحت، وضوح و عدم ایجاد گمراهی تبلیغات مالی نیستند.

در این میان، اداره استانداردهای تبلیغاتی تنها نهادی است که پا به عرصه عمل گذاشته و در حال حاضر یکی از تبلیغات کمپانی Luno Money را ممنوع کرده است.

برخلاف سرمایه‌گذاری رایج امروزی، تبلیغات کمپانی Luno اصرار دارد که اگر بیت‌کوین را در اتوبوس می‌بینید، زمان خرید فرا رسیده است. همچنین این کمپانی به گاردین گفته است که از یک «چارچوب نظارتی مؤثر» استقبال خواهد کرد.

در این خلأ نظارتی، کارشناسان می‌ترسند که داستان‌های هشداردهنده اعتیاد، مانند آنچه استیون گفته است، در میان پیام‌های مثبت پنهان شود.

برای نظارت بر نوع پیام‌های ارسال‌شده توسط تیم‌های بازاریابی، گاردین یک سبد رمزارز آزمایشی ایجاد کرد که ترکیبی از بیت‌کوین، اتر و شیبا اینو را در خود جای داده است.

از آنجایی که ارزش بیت‌کوین در اواخر سال 2021 تا سال 2022 سقوط کرد و تنها چند هفته قبل به بالاترین حد خود رسید، حساب توییتر اپلیکیشن معاملات گوشی هوشمند eToro به شدت خوش‌بینانه باقی ماند. شروع اسلاید این اپلیکیشن با این سؤال بود: «آیا بیت‌کوین در راه رسیدن به بالاترین سطح جدید است؟ ما قبلاً شاهد افزایش قیمت بیت‌کوین بوده‌ایم؛ اما آیا این بار ارزش آن به بالاترین حد خود می‌رسد؟»

پاسخ این سؤال، حداقل در حال حاضر منفی است؛ اما دارندگان پرتفوی رمزارزها تشویق شدند که دیدگاه مثبت خود را حفظ کنند.

با کاهش رکود، در یکی از اعلان‌های اپلیکیشن آمده است: «دیروز حساب شما 1.87 درصد افزایش یافت. روز خوبی داشتی. خبر را با همه به اشتراک بگذارید.» اما در روزهایی که ارزش سهام گاردین کاهش یافت، چنین دعوت‌نامه‌ای ظاهر نشد.

آنا لمبکه، یکی از برجسته‌ترین متخصصان اعتیاد در جهان، استاد روان‌پزشکی در دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد و نویسنده کتاب Dopamine nation می‌گوید: «این یک ترفند بازاریابی بسیار استراتژیک است. آن‌ها سعی دارند با برجسته‌کردن دستاوردهای شما و نادیده گرفتن زیان‌ها، این احساس را در شما ایجاد کنند که دستاوردهای شما بیشتر بوده است.»

در پاسخ به این موضوع، eToro می‌گوید که «متعهد است به سرمایه‌گذاران خرد کمک کند تا با یکدیگر تعامل کنند و محیطی از یادگیری و همکاری را ایجاد کنند» و اضافه کرد که پلتفرم آن‌ها صرفاً یک «بازی» نیست. به گفته مدیرعامل eToro در بریتانیا، دن ماکزولسکی، برخی از کاربران حساب خود را عمومی می‌کنند تا «همه سرمایه‌گذاری‌هایشان برای دیگران قابل مشاهده باشد، چه سودآور باشند و چه نباشند». این شرکت همچنین اعلام کرد که ابزارهای آموزشی نیز ارائه می‌کند، بررسی‌های شناخت مشتری را انجام می‌دهد و به تشویق سرمایه‌گذاری بلندمدت و متنوع می‌پردازد.

اما لمبکه نگران پتانسیل شبکه‌های اجتماعی در جهت تحریک رفتار اجباری در معاملات رمزارزهاست، فعالیتی که به گفته او دارای ویژگی‌های اعتیادآور است، اما بدون خطرِ تأییدشده.

او گفته است که وقتی شما شبکه‌های اجتماعی را با پلتفرم‌های مالی در هم می‌آمیزید، ماده مخدر جدیدی به دست می‌آورید که پتانسیل اعتیادش بسیار بالاست. پست‌های شبکه‌های اجتماعی که رمزارزها را تبلیغ می‌کنند، اغلب به ترس از دست‌دادن اشاره می‌کنند که باعث می‌‌شود میل به مشارکت بیشتر شود.

طبق گفته لمبکه، شما این ذهنیت گله‌ای را دریافت می‌کنید که در آن مردم با یکدیگر درباره کاری که بازار انجام می‌دهد صحبت می‌کنند، با هم برد می‌کنند و با هم شکست می‌خورند. با این اتفاق دوپامین مغز ما افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن کسری اندکی به وجود می‌آید که ما را وادار به بازسازی آن حالت می‌کند. این‌ها همه بازتاب ویژگی قمار با یک تفاوت اساسی است و آن تفاوت عدم انگ‌زدن اجتماعی است. بدان معنا که این وضعیت از نظر اجتماعی، به عنوان چیزی که افراد باهوش انجام می‌دهند، مورد تأیید است.

GamCare که خط تلفنی کمک به قماربازان را اداره می‌کند، اعلام کرده که حدود 20 تماس در هفته در رابطه با رمزارزها برقرار می‌شود. تماس‌گیرندگان گزارش داده‌اند که 16 ساعت در روز به انجام معاملات می‌پرداختند و زیان‌های هنگفتی به بار می‌آوردند و تلاش می‌کردند تا با احساس گناه خود کنار بیایند.

همچنین، تخمین زده می‌شود که هر معتاد، 7 نفر دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بسیاری به دلیل اعتیاد نزدیکان‌شان رنج می‌برند.

بسیاری از افراد آسیب‌دیده اظهار کرده‌اند که شریک زندگی آنان تمام ساعات بیداری خود را صرف معاملات کرده و این عمل، آن‌ها را از خانواده‌شان دور کرده است.

 مرکز GamCare اعلام کرده است تلاش زیادی جهت کمک به مال‌باختگان جوان کرده است. این افراد سعی داشته‌اند با سود حاصل از خرید رمزارزها، به پیشرفت مالی بزرگی برسند.

استیون در سال 2016 جهت درمان، وارد مرکز کسل کریگ شد. او اولین معتاد به رمزارزها بود که وارد این مرکز شد. پس از مراجعه او، بیش از 100 نفر به همین دلیل به مراکز ترک اعتیاد مراجعه کردند.

تونی مارینی، متخصص و درمانگر کلینیک و همچنین یک معتاد به قمار در حال بهبود، می‌گوید: «افراد، به خصوص از زمان کرونا، بیشتر منزوی شده‌اند و به انجام این معاملات روی آورده‌اند.»

این اعتیاد از سال 2016 تا به امروز، ده برابر شده است. با وجود این ارقام، آمار پنج سال آینده به چه شکل خواهد بود؟