پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در گفت‌وگو با میثم رجبی، مدیرعامل شرکت رادین مطرح شد / ورود رادین به حوزه‌های رمزارز، کلود و نئوبانک
عصر تراکنش ۵۲ / پس از گذشت ۱۴ سال از تأسیس شرکت «نوین تلکام» و ۱۰ سال از آغاز به کار شرکت «حصین ایمن»، این دو شرکت در سال ۱۳۹۷ با یکدیگر ادغام شدند و شرکت رادین تأسیس شد. همزمان با شکل‌گیری ایده ادغام این دو مجموعه، تیم تحقیق و توسعه‌ای در شرکت جدید، ایجاد شد که هدف از تشکیل آن توسعه محصولات و راهکارها در حوزه‌های جدید فنی و کسب‌وکاری در صنایع بانکی و تلکام و ورود به صنایع دیگر بود. اکنون که بیش از سه سال از تأسیس رادین می‌گذرد، این شرکت به حوزه‌های جدیدی از جمله رمزارز، کلود و نئوبانک وارد شده است. یکی از اهداف اصلی رادین در این سال‌ها فعالیت در حوزه امنیت بوده و یکی از دلایل ورودشان به حوزه رمزارزها نیز همین موضوع است؛ اینکه فناوری رمزارزها به فناوری‌های امنیتی شباهت زیادی دارد و دائماً با رمزنگاری، رمزگشایی و کلیدگذاری در ارتباط هستند؛ در نتیجه در این حوزه کیف پول سخت‌افزاری را راه‌اندازی کرده‌اند و در پی ایجاد صرافی در این حوزه هستند. در گفت‌وگویی که با میثم رجبی، مدیرعامل رادین داشتیم، او از ورود این شرکت به حوزه کلود و حرکت به سمت سرویس‌های PaaS نیز خبر داد. همچنین اولین محصول نئوبانک رادین به مراحل نهایی رسیده و آماده عرضه است. در ادامه گفت‌وگوی ما با میثم رجبی، مدیرعامل رادین را بخوانید.
مروری بر محصولات رادین
شرکت رادین دارای مجموعه بزرگی از محصولات است که در شش دپارتمان اداره می‌شوند. میثم رجبی درباره مهم‌ترین محصولات این شرکت توضیح می‌دهد: «در حوزه بانکداری الکترونیکی سه محصول شاخص موبایل‌بانک، اینترنت‌بانک و اومنی‌چنل را داریم. محصولات دیگری نیز در لایه‌های بانکداری متمرکز و چنل داریم. در زمینه پرداخت الکترونیکی، محصول سوئیچ، CMS و باشگاه وفاداری، در کانون توجه ما قرار دارد. تمرکز تیم امنیت رادین روی HSM و حوزه بلاکچین است. تیم تلکام رادین نیز محصولات حوزه اینترنت اشیا را توسعه می‌دهد؛ این محصولات شامل Advanced OTA، ACS و ADC هستند. تیم دیتای رادین در کنار محصولات حوزه بانکی مانند ATM Cash Management به سراغ محصولات پلتفرمی مانند پلتفرم مدیریت تقلب، پلتفرم ETL و پلتفرم Supply Chain Prediction رفته‌اند. در بخش سامانه‌های یکپارچه نیز یک محصول داریم؛ پلتفرم اومنی‌چنل که محصولی به نام «omni-RAD» را توسعه می‌دهد.»
شروع فعالیت در حوزه رمزارزها
رادین اخیراً آنالیز و تحقیق‌وتوسعه زیادی روی محصولات حوزه بلاکچین انجام داده و به این نتیجه رسیده که دو محصول در این حوزه امکان فروش و توسعه سریع‌تری در بازار ایران دارند. اینها دو محصول مشتق از فناوری‌های تولید HSM در رادین هستند؛ یکی از آنها کیف پول سخت‌افزاری است که یک پروژه سه‌بخشی است و در سه فاز انجام می‌گیرد. طبق صحبت‌های رجبی، محصول فاز اول به نسخه بتا رسیده و آزمایش شده است. نسخه آلفا احتمالاً در اسفندماه ۱۴۰۰ نهایی می‌شود و از اردیبهشت‌ماه 1401 محصول نهایی با اسم «waleto» به بازار ارائه می‌شود.
او درباره این کیف پول سخت‌افزاری این‌طور توضیح می‌دهد: «ولتو یک کیف پول سرد یا کیف پول سخت‌افزاری است. افراد می‌توانند کلید یا Master Key رمزارزها و کیف پول‌های خود را در آن نگهداری کنند. در فاز اول، این کیف پول به سایر کیف پول‌های رایج دنیا متصل می‌شود و تعدادی رمزارز را پشتیبانی می‌کند. در فاز دوم یک کیف پول نرم‌افزاری در کنار این کیف پول سرد می‌نشیند که آن نیز هم‌اکنون سافت‌لانچ شده و از لحاظ مراحل اجرایی، جلوتر از کیف پول سخت‌افزاری است. کیف پول نرم‌افزاری به صرافی‌های داخلی متصل می‌شود و عملیات خریدوفروش را انجام می‌دهد. فاز سوم این است که کیف پول نرم‌افزاری به صرافی رادین اتصال یابد و رادین یک صرافی مجازی رمزارز داشته باشد. فازهای اول و دوم به محصول اولیه رسیده‌اند و در مراحل آزمایش هستند. احتمالاً این محصولات در ابتدای سال آینده به بازار می‌رسند.»
راه‌اندازی صرافی رمزارز
رجبی درباره علت حرکت به سمت بازار رمزارز و راه‌اندازی صرافی رمزارز می‌گوید افرادی که به خرید رمزارزها اقدام می‌کنند، شامل اقشار مختلفی هستند: «عده‌ای از آنها کاربران حرفه‌ای به‌شمار می‌روند که روزانه و هفتگی خریدوفروش انجام می‌دهند که خود آنها دو دسته هستند، ولی عمدتاً مبالغ سرمایه‌ای که به بازار برده‌اند، کوچک است و دغدغه نگهداری رمزارز هنوز برایشان پررنگ نشده؛ ولی به‌مرور که رشد درآمدی خوبی داشته باشند، به گونه دوم شیفت می‌کنند که معامله‌گرانی هستند که حتماً به کیف پول سخت‌افزاری نیاز دارند. بخش دوم بازار کسانی هستند که مبالغ مازاد سرمایه‌های خود را در بازار رمزارزها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ولی چندان بر بازار مسلط نیستند. همین‌ها هم در دو دسته جای می‌گیرند؛ کسانی که دارایی‌شان بزرگ باشد به کیف پول سخت‌افزاری نیاز دارند، ولی کسانی که با دارایی کوچک فقط برای آزمایش آمده‌اند نیازی به آن ندارند. ما روی بخش چهاردرصدی افرادی متمرکز شده‌ایم که اولاً دانش کافی از فضای رمزارز ندارند و کیف پول‌های استاندارد دنیا مثل بایننس برایشان پیچیدگی زیادی دارد. استفاده از بایننس مهارت و دانش بیشتری می‌خواهد، ولی کیف پول ولتو از لحاظ تجربه کاربری بسیار ساده است و برای کاربری طراحی شده که دانش کمی از بازار رمزارزها دارد و احتمالاً مبالغ زیادی را وارد بازار کرده و حتماً باید یک کیف پول سخت‌افزاری داشته باشد تا دارایی او به‌راحتی از دست نرود. این فاز یکی از کارهای ماست. در فاز دوم به سمت کیف پول نرم‌افزاری می‌رویم و کاربران دیگری را هدف قرار داده‌ایم. مدل درآمدی ما مربوط به اختلاف قیمت رمزارزها در محیط صرافی است؛ یعنی ما با ورود به تأسیس صرافی، زنجیره ارزش خودمان را تکمیل می‌کنیم. در این مورد با صرافی‌های مختلفی کار خواهیم کرد، ولی به خاطر سود خوبی که در صرافی‌ها وجود دارد برای ما هم انگیزه ایجاد شده که در فاز سوم، خودمان صرافی داشته باشیم.»
تولید ماینر ایرانی
مدیرعامل رادین در مورد علت حرکت از فضای راهکارهای امنیتی به سمت بازار رمزارزها می‌گوید که فناوری رمزارز به فناوری‌های امنیتی شباهت زیادی دارد؛ چراکه دائم با رمزنگاری، رمزگشایی و کلیدگذاری مرتبط می‌شود. این دانش در فضای امنیت نیز کاربرد فراوانی دارد. در بازار امنیت ایران دو حوزه اصلی وجود دارد؛ اول آزمایش نفوذ، راهکارهای نرم‌افزاری و سایر خدمات؛ دوم تأمین و تولید سخت‌افزار. تمرکز شرکت «حصین ایمن» که بعداً در یک ادغام به «رادین» تبدیل شد، بر دانش رمزنگاری و کلیدگذاری بود که نزدیکی زیادی به رمزارزها دارد و به همین دلیل تیم بلاکچین رادین شکل گرفت و اکنون فرایند تحقیق‌وتوسعه دومین محصول خود را به اتمام رسانده است.
رجبی در ادامه درباره فعالیت رادین در حوزه ماینینگ نیز صحبت می‌کند و می‌گوید: «ما در حال تولید یک ماینر ایرانی هستیم که نسخه اولیه آن بیرون آمده و پیش‌بینی می‌کنیم در سال آینده فروش آن را آغاز کنیم. اکنون یک مشتری هم داریم که اگر آزمایش‌های نسخه اولیه تأیید شود، تعداد محدودی سفارش ماینر خواهیم گرفت. این ماینرها مشخصات فنی نزدیک به ANT19 دارند. علت ورود ما به این حوزه آن بود که تحلیل‌ها نشان می‌داد منحنی فناوری در حوزه ماینر تقریباً اشباع شده و عملکرد دستگاه‌ها از این به بعد با شیب زیادی بالا نمی‌رود؛ پس اگر ما با فاصله یک‌ساله نسبت به ANT یک دستگاه را توسعه دهیم، نسخه بعدی ANT Miner از لحاظ عملکرد آن‌قدر با ما فاصله نخواهد داشت که بتواند محصول ما را از بازار تجاری خارج سازد.»
مدیرعامل شرکت رادین در مورد چالش رگولاتوری در حوزه رمزارزها در کشور یادآوری می‌کند که این چالش نه‌فقط در ایران، بلکه در تمام دنیا یکی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری در این عرصه به‌شمار می‌رود، ولی به‌مرور برطرف خواهد شد؛ چراکه کسی نمی‌تواند چنین فناوری‌هایی را به‌طور کامل حذف کند: «به اعتقاد ما نهایتاً مصالحه‌ای بین دولت‌ها و فضای بلاکچین به وجود می‌آید. ما امیدواریم در آینده این مسائل حل شوند. به نظر ما حتی اگر هم حل نشوند، همچنان بازار سیاه خودشان را خواهند داشت و ممنوعیت نمی‌تواند بازار را متوقف سازد.»
ورود به حوزه کلود و ارائه سرویس در لایه PaaS
رادین چند نوع همکاری را با شرکت‌های دیگر دنبال می‌کند؛ یکی سرمایه‌گذاری یک بانک است که دارد در رادین اتفاق می‌افتد و اکنون در مرحله نهایی‌سازی قرارداد است: «دومین همکاری، مشارکت با یک مجموعه بزرگ برای تأسیس شرکت مشترک است. علت مشارکت این است که ما ارائه‌دهنده فناوری هستیم و آن شرکت در مدیریت مشتریان مهارت دارد. چنین مشارکت‌هایی می‌تواند از نوع برد-برد باشد. آنها به‌راحتی نمی‌توانند بعضی فناوری‌ها را به دست بیاورند. به‌عنوان مثال، تولید HSM حاصل یک سرمایه‌گذاری شش، هفت‌ساله بوده است.»
بخش دیگر مشارکت‌های رادین به تغییر استراتژی در حوزه محصولات مربوط می‌شود: «ما از ابتدای سال ۱۴۰۰ وارد حوزه کلود شدیم. در حال حاضر ارائه‌دهندگان سرویس کلود سه لایه سرویس دارند؛ لایه IaaS یا همان Infrastructure As A Service، لایه PaaS به معنی Platform As A Service و لایه SaaS که همان Software As A Service را شامل می‌شود. در لایه IaaS، خود ارائه‌دهندگان کلود در حال تأمین زیرساخت هستند؛ مثلاً کنسرسیوم ایرانسل-آسیاتک؛ ابرآروان، مبین-همراه اول و امثالهم. ولی به‌دلیل عقب‌ماندگی ما در کشور در حوزه کلود، هنوز لایه PaaS شکل نگرفته است. PaaS مربوط به پلتفرم‌ها می‌شود. معنای واقعی سرویس کلود زمانی جلوه می‌کند که به یک کسب‌وکار بزرگ یا اینترپرایز خدمت‌رسانی کند. آن زمان است که تأمین امنیت، کلیدگذاری، سرویس‌های داده، آنالیز داده، نگهداری داده و… مورد انتظار خواهند بود. اینها ابزارهای اینترپرایز هستند. استراتژی ما حرکت به سمت لایه PaaS بود.»
رادین در حال حاضر با دو مجموعه ارائه‌دهنده سرویس کلود در حال شراکت است که یکی از آنها ابرآروان و دیگری کنسرسیوم ایرانسل-آسیاتک است. همکاری رادین با ابرآروان در مرحله جلوتری قرار دارد و اکنون محصول پایلوت‌شده دارند و با ایرانسل-آسیاتک در حال نهایی‌کردن توافق هستند. رجبی توضیح می‌دهد: «یکسری محصولات این حوزه مربوط به داده و هوش مصنوعی می‌شوند. ویژگی حوزه‌های داده و هوش مصنوعی این است که محصولات آن حوزه را نمی‌توان در خلأ توسعه داد، بلکه همیشه باید در خدمت بهینه‌سازی دیگر کسب‌و‌کارها باشد. محصول ما باید زیر بار داده واقعی قرار گیرد و الگوریتم‌هایمان را تقویت کنیم. برای این منظور با چند مجموعه تفاهم‌نامه نوشتیم که یکی از آنها بانک مسکن است که برخی محصولات ما را آزمایش می‌کند. یک مجموعه هم در حوزه بایوفناوری با ما در زمینه پیش‌بینی ترکیب متریال‌ها آزمایش‌هایی انجام می‌دهد. با یک مجموعه پتروشیمی نیز پلتفرم‌های پیش‌بینی فروش و تأمین را انجام می‌دهیم. یکی از صورت‌مسئله‌هایی که اکنون در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های پارس جنوبی پیش آمده، تولید بیش از میزان فروش است که ظرفیت انبارها را پر می‌کند. اکنون پتروشیمی‌ها به میزان زیادی گوگرد تولید می‌کنند، ولی نمی‌توانند آن را بفروشند و ظرفیت انبارهایشان تکمیل شده است. ما در حال شکل‌دادن به پلتفرم Supply Chain Prediction در حوزه فناوری هستیم. اکنون یک پروپوزال به یک مجموعه بزرگ تولیدکننده صنایع غذایی داده‌ایم و در حال رایزنی هستیم. شراکت‌هایی از این جنس اغلب مشتریان مهم در حوزه هوش مصنوعی و کلود هستند.»
سه چالش جدی رادین
رادین در یک سال گذشته با سه چالش جدی مواجه بوده است. رجبی درباره این چالش‌ها می‌گوید: «از نظر ما مهم‌ترین چالش مربوط به منابع انسانی بود. این چالش مشترک تمام شرکت‌های نرم‌افزاری ایرانی است. بارها با عده‌ای مصاحبه می‌کنیم، قبول می‌شوند، ولی حاضر به همکاری نمی‌شوند. عدم همکاری این اشخاص با ما هیچ دلیلی ندارد؛ جز تصمیم ایشان به مهاجرت. خیلی‌ها ترجیح می‌دهند به جای کار کردن، زبان بخوانند و مهاجرت کنند. این چالش مشترک تمام شرکت‌های فناوری‌محور است. برای رفع این چالش، آکادمی رادین را شکل دادیم که دانشجویان سال آخر مهندسی نرم‌افزار را به‌عنوان کارآموز جذب می‌کنیم تا روی محصولات ما آموزش ببینند. آموزش‌هایمان اصلاً کلاسیک نیست و جنبه عملی دارد. کسانی که خوب یاد بگیرند، به اعضای تیم ما اضافه می‌شوند. اکنون با ظرفیت محدود ۲۰ نفر کار می‌کنیم، ولی اگر موفقیت‌آمیز باشد، کارآموزان را به سایر شرکت‌های گروه حصین نیز می‌فرستیم.»
چالش دیگری که به گفته رجبی برای آنها بسیار پررنگ بوده و مختص رادین است، بحران رشد و تغییرات استراتژی بوده که باید در رادین اتفاق می‌افتاد: «درآمد رادین در سال ۱۳۹۸ نسبت به ۱۳۹۷ سه و نیم برابر شد و سال ۱۳۹۹ نسبت به ۱۳۹۸ بیش از 70 درصد افزایش داشت. در سال 1400 که هنوز به اتمام نرسیده، تا این لحظه 120 یا 130 درصد افزایش درآمد نسبت به سال ۱۳۹۹ داشته‌ایم. این جهش‌ها برای ما بحران رشد و تغییر استراتژی ایجاد کرده که تحول در فرهنگ سازمانی و تغییر رویه را می‌طلبد و انرژی زیادی از ما می‌گیرد. رشد ما هنوز متوقف نشده و ادامه خواهد داشت، ولی بحران‌های اساسی را پشت سر گذاشته‌ایم. ما دغدغه ساختارهای حاکمیت شرکتی، رویه‌های تبادل اطلاعات و… را داریم. قبلاً یک تیم کوچک داشتیم، ولی اکنون با بیش از 100 نفر همکار فنی (علاوه بر سایر پیمانکاران رادین) به حل‌وفصل مسائل منابع انسانی نیاز داریم.»
سومین دغدغه رادین در سال گذشته مربوط به تأمین سخت‌افزار بوده است. مدیرعامل رادین در این خصوص می‌گوید: «اغلب چالش‌های سخت‌افزاری مربوط به ما نبوده؛ بلکه به کارفرما مربوط می‌شده است، چون وقتی ما محصولی را برای آنها توسعه می‌دهیم، از قبل می‌دانند که باید زیرساخت‌های آن را فراهم سازند، ولی به‌دلیل شرایط تحریم و به‌هم‌خوردن عدد و رقم‌ها شرایط لازم را مهیا نمی‌سازند؛ مثلاً مبلغ خاصی را برای نصب سخت‌افزار پیش‌بینی می‌کردند، اما اکنون فقط قادر به تهیه نصف یا یک‌سوم آن هستند. می‌دانید که قیمت نیمه‌رسانا‌ها در کل دنیا افزایش یافته است. جنگ فناوری بین چین و آمریکا و رونق‌گرفتن بازار رمزارزها، قیمت نیمه‌رسانا‌ها را به‌شدت افزایش داده است. این سومین چالش جدی ما در یک سال گذشته بود.»
تکمیل محصول نئوبانک رادین
میثم رجبی اشاره‌ای هم به شیفت پارادایمی می‌کند که در حوزه بانکداری الکترونیکی کشور شاهد آن هستیم: «اکنون به‌تدریج محصولاتی از جنس اومنی‌چنل در صنعت بانکداری کشور در حال شکل‌گیری است. اینها یکسری low-code platform هستند که قابلیت تغییر سریع به بانک‌ها را ارائه می‌دهند. در حال حاضر تنها اومنی‌چنل موجود در کشور که به مرحله اجرایی رسیده، محصول توسعه داده‌شده در شرکت رادین است. بازیگران این عرصه به‌مرور استراتژی‌های خود را تغییر می‌دهند. دوم اینکه فضای بانکی به سمت سبک‌های نوین بانکداری می‌رود. با تولد و قدرت‌گرفتن نسل زد، نئوبانک و پلتفرم‌های اوپن‌ای‌پی‌آی به منصه ظهور می‌رسند و آینده را رقم می‌زنند. ما به این سمت نیز جهت‌گیری کرده‌ایم و اولین محصول نئوبانک ما به مشتری تحویل داده شده است. البته خود شرکت رادین در پی راه‌اندازی نئوبانک نیست، بلکه فقط یک تأمین‌کننده است که محصول خود را به بانکی واگذار می‌کند که می‌خواهد نئوبانک داشته باشد. ما محصول اولیه را همراه با منابع آن واگذار کرده‌ایم که به‌زودی این نئوبانک راه‌اندازی می‌شود. پیش‌بینی می‌کنیم مجموعه‌ای که محصول را از ما تحویل گرفته تا پایان ۱۴۰۰ با همکاری یکی از بانک‌ها، محصول نئوبانک را در اختیار عموم قرار دهد.»
رجبی با اشاره به اینکه تلاش‌هایی که در حال حاضر در کشور به‌عنوان نئوبانک انجام شده، نئوبانک کامل نیست و تنها بانکداری دیجیتالی است، مگر اینکه در آینده مدل کسب‌وکاری آنها تغییر کند، می‌گوید: «ما در پی عرضه محصولات شبه‌بانکی هستیم که خود بانک‌ها قادر به ارائه آن نباشند. فرضاً روش اعتبارسنجی و وثیقه‌گیری ما به نحوی است که بانک‌های کنونی عرفاً و قانوناً نمی‌توانند انجام دهند. مفهوم نئوبانک در دنیا همین است و دیجیتال‌بودن تنها یکی از ویژگی‌های نئوبانک‌هاست.»
برنامه‌های رادین تا پایان ۱۴۰۰
کانون تمرکز شرکت رادین تا انتهای سال 1400 در بخش توسعه محصولات، حرکت به سمت فضای کلود خواهد بود: «ما یکسری محصولات را از قبل در شرکت داشتیم که خدمات B2B ارائه می‌دادند و اکنون می‌خواهیم همان محصولات روی کلود قرار گیرند. چهار محصول در حوزه امنیت را به فضای کلود می‌فرستیم؛ Cloud DBE، Cloud PKI، Cloud HSM و سامانه Cloud KMS که چهار محصول آماده هستند و باید حتماً روی کلود قرار بگیرند.»
در حوزه تحلیل داده نیز توجه اصلی رادین معطوف به Fraud Management، ETL و Supply Chain Prediction خواهد بود که هر سه محصول باید روی بستر کلود قرار بگیرند. رجبی در خصوص برنامه‌های رادین تا پایان سال ادامه می‌دهد: «در حوزه تلکام نیز سه محصول اینترنت اشیا داریم که شامل Advanced OTA، ACS و ADC می‌شود. این سه محصول در قالب 8 یا 10 ماژول و محصول مجزا روی کلود قرار می‌گیرند و در دنیا نیز اغلب همین حالت را می‌بینیم. کارکرد آنها مدیریت دستگاه‌ها، حسگرها و عملگرها از راه دور است. A-OTA دستگاه‌هایی را که با سیم‌کارت متصل هستند، مدیریت می‌کند؛ ADC و ACS نیز دستگاه‌هایی را که با سایر پروتکل‌های ارتباطی در شبکه تبادل داده انجام می‌دهند، تحت پوشش درمی‌آورند. تمرکز ما تا پایان سال 1400 و احتمالاً 1401 کلود کردن تمام این محصولات و تجاری‌سازی آنها با همکاری ارائه‌دهندگان سرویس کلود در کشور خواهد بود.»
به گفته رجبی، رادین در سال آینده در پی این است که کسب‌وکارهایی را که شکل می‌دهد، از نظر هزینه-درآمد و جریان نقدینگی کاملاً مستقل از رادین کند: «به‌عنوان نمونه «ولتو» باید به‌سرعت تبدیل به یک شرکت مستقل و از رادین جدا شود.»