پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ترجمه: میلاد بی‌آزار املشی، مدیر محصول راهکارهای پردازش تراکنش داتین / مهاجرت به بانکداری متمرکز تلاشی ضروری برای بانک‌هایی است که برای مرتبط‌ماندن با نیازهای بازار و حفظ سطح تقاضای مشتریان بالقوه و بالفعل خود کوشش می‌کنند. در این مقاله قصد داریم در مورد مشکلات خاص نوسازی نرم‌افزارهای بانکداری متمرکز و همچنین خطرات اصلی اقدامات مهاجرت در زمینه بانکداری متمرکز بحث کنیم. در این مقاله، شما در مورد بهترین استراتژی مهاجرت داده‌های بانکداری متمرکز، ریسک‌ها و چالش‌های مربوط به مهاجرت و برخی نکات دیگر، موارد مفیدی یاد خواهید گرفت.
چرا از سیستمی به سیستم دیگر مهاجرت می‌‌کنیم؟
با دیجیتالیزه‌شدن تدریجی تمامی حوزه‌های بازارهای موجود در جهان، مشتریان انتظار دارند تا بالاترین کیفیت خدمات را، به‌‌ویژه در بخش‌های پرداخت، وام‌دهی و انجام تراکنش‌های مالی دریافت کنند.
واقعیت این است که نرم‌افزار بانکداری استاندارد که تقریباً از زمان ظهور رایانه‌های شخصی وجود داشته، در برآوردن نیازهای هر دو گروهی که از آن به‌طور مستقیم استفاده می‌کنند، یعنی مشتریان و کارکنان بانک، شکست خورده است.
به همین دلیل است که بانک‌ها به‌تدریج راه‌حل‌های نرم‌افزاری موجود خود را به نفع راهکارهای مدرن‌تر و مقاوم‌تر در برابر خطا کنار می‌گذارند. برای مثال شرکت‌های بزرگ، محصولاتی را ترجیح می‌دهند که مبتنی بر نوآوری‌های فناورانه‌ای مانند پایگاه‌های داده ابری، مکانیسم‌های پردازش آنی بیگ‌دیتا، ابزارهای هوشمند هوش مصنوعی و غیره هستند؛ بنابراین بانک‌ها به‌‌عنوان گروهی مهم از شرکت‌های بزرگ و فناوری‌محور، طی فرایند تحول بانکداری متمرکز، فرصتی برای حذف مشکلات معمول زیر را به دست خواهند آورد:
افزایش مطالبات مصرف‌کنندگان
امروزه مشتریان بانک، کیفیت بالاتری از خدمات را از بانک خود مطالبه می‌کنند. آنها از انتظارکشیدن در صف، بدشان می‌آید، دوست ندارند به شعبه‌های سطح شهر، مگر در موارد ضرورت شدید مراجعه کنند و نمی‌خواهند نگران امنیت داده‌های خودشان باشند. به‌کارگیری نرم‌افزارهای توسعه‌داده‌شده با فناوری مدرن به پاسخگویی به تمام این مطالبات مشتریان کمک می‌کند.
افزایش انتظارات مشتریان
امروزه بانک‌های مدرن به‌سختی می‌توانند مزیت رقابتی خود را در بازار حفظ کنند. برای جذب مشتریان جدید، تنها پخش تبلیغات ویدئویی جذاب در تلویزیون کافی نیست و لازم است چیزی بیشتر از سایر بانک‌ها ارائه شود. اتوماسیون کامل جریان‌های کاری به شما کمک می‌کند تا حداکثر بهره‌وری عملیاتی را بدون نادیده‌گرفتن کیفیت کلی کار به دست آورید.
نارضایتی گسترده از سیستم‌های سالخورده
سیستم‌های از رده‌خارج با نیازهای کاربرانِ دارای گوشی هوشمند منطبق نیستند یا به‌سختی به کار این نوع کاربران می‌آیند. آنها از عناصر کنترل لمسی بی‌بهره‌اند و فقط از طریق فشار کلیدهای سخت‌افزاری گوشی‌ها در دسترس کاربران قرار می‌گیرند.
محدودیت‌های فنی موجود
نرم‌افزارهای سالخورده بانکداری به‌سختی برای مقیاس‌پذیری آماده می‌شوند. در زمان خرابی‌های سیستم، اغلب بلااستفاده هستند و باعث می‌شوند تا سازمان‌ها تراکنش‌ها و مشتریان‌شان را از دست بدهند. این، دلیل خوبی برای تغییر به یک راه‌حل نرم‌افزاری مدرن است که به‌سرعت بیگ‌دیتا را پردازش می‌کند و «بازه تحمل خطاپذیری» بالاتری دارد.
مزایای مهاجرت به بانکداری متمرکز چیست؟
بر اساس مشکلات بالا و تجربه ما در ارتقادادن سیستم‌های بانک‌ها به راهکار Oracle FLEXCUBE، بانک‌ها برای مدرن‌سازی بانکداری متمرکز و دستیابی به اهداف زیر به پیاده‌سازی نرم‌افزار جدید تن می‌دهند:
- کاهش هزینه‌های عملیاتی و فنی
- امکان‌پذیرکردن ایجاد خدمات مالی نوآورانه در راستای همگامی با انتظارات مشتری
- افزایش جذابیت بانک برای مشتری از طریق ارائه محصولات و خدمات بهتر
- بهبود چابکی و دوره زمانی لازم تا عرضه محصول جدید به بازار
- شتاب‌دهی به رشد درآمدها
- مدیریت جامع و مانع هزینه‌ها و ریسکهای عملیاتی
- دستیابی به انعطاف‌پذیری و چابکی بیشتر برای به‌حداقل‌رساندن زمان پاسخگویی به درخواست‌ها
- ارائه محصولات جدید در بازارهای نوظهور
- طرح‌ریزی یک برنامه بهبود مستمر برای متمرکزشدن روی افزایش بهره‌وری جریان‌های کار
سه چالش مهم اقدامات مهاجرت در حوزه سیستم‌های بانکداری متمرکز
با وجود مزایای شفاف پیاده‌سازی سیستم‌های بانکداری متمرکز، در فرایند مهاجرت، سه مسئله اصلی وجود دارد:
خطر ازدست‌رفتن داده‌ها
مهاجرت باید با دقت اجرا شود تا هرگونه ریسکهای ذاتی نهفته در آن را خنثی کند. گاهی اوقات، زمانی که نرم‌افزار قدیمی با یک نرم‌افزار جدید جایگزین می‌شود، ممکن است داده‌های مهم از دست بروند یا حفره‌های امنیتی جدیدی به وجود آیند. برای جلوگیری از این امر، بانک‌ها باید متخصصین باتجربه فناوری اطلاعات را استخدام کنند تا نرم‌افزار جدید را پیاده‌سازی کنند. بانک‌ها همچنین از آزمون‌گران نفوذ (هکران اخلاقی) باتجربه، کمک می‌گیرند تا سیستم جدید را به صورت کامل در محیط عملیاتی از نظر امنیتی مورد آزمون قرار دهند.
هزینه‌های بالا
هزینه دریافت خدمات از متخصصین باتجربه فناوری اطلاعات، به ویژه در مورد آن دسته از خدمات که امنیت سیستم شما را تضمین می‌کنند، ارزان نیست. پس با درنظرداشتن اینکه هزینه‌های بسته‌های نرم‌افزاری مورد استفاده در توسعه نرم‌افزار جدید بانکداری متمرکز هم بسیار قابل توجه‌اند، آماده باشید تا مبلغ قابل توجهی را در پروژه مهاجرت خود خرج کنید.
زمان‌بربودن و نیاز به به‌کارگیری منابع انسانی قابل توجه
اطمینان‌حاصل‌کردن از آموزش کافی نیروی انسانی پس از استقرار پلتفرم کُر جدید ضروری است. گاهی اوقات هم ممکن است به جایگزینی موردی کارکنان نیاز باشد؛ چراکه تمامی کارکنانی که برای دهه‌ها به استفاده از سیستم قبلی خو گرفته‌اند، نمی‌توانند به طور کامل با رابط کاربری به‌روزشده سازگار شوند و از عهده این کار برآیند.
سه استراتژی مهاجرت؛ مزایا و معایب
سه استراتژی عمومی مقبول در مورد برنامه مهاجرت بانکداری متمرکز وجود دارند که در ادامه در مورد جزئیات، مزایا و معایب آنها صحبت خواهیم کرد:
استراتژی مهاجرت بیگبنگ
بیگبنگ یکی از رایج‌ترین و پیشروترین استراتژی‌های مهاجرت داده‌های بانکی است. معمولاً طی چند روز اجرا می‌شود و شامل جایگزینی کامل و یک‌باره سیستم قدیمی با سیستم جدید است. از آنجا که همه‌چیز به‌سرعت اتفاق می‌افتد، لازم نیست پول اضافی صرف میان‌افزار و خدمات متخصصین فناوری اطلاعات کنید تا آن را نصب کنند؛ اما از طرف دیگر، با ریسکهای گوناگونی از جمله موارد زیر روبهرو می‌شوید:
- ریسک اول: ممکن است برخی داده‌ها را از دست بدهید. متأسفانه، همه پایگاه‌های اطلاعاتی نمی‌توانند در چنین زمان کوتاهی نسخه‌برداری‌شده و در مقصد، به‌خوبی کپی شوند؛ بنابراین، این روش برای شرکت‌های بزرگ با منابع ذخیره داده پراکنده مناسب نیست.
- ریسک دوم: تضمینی در خصوص امکان‌پذیری تداوم کارکرد کسب‌وکار در طول دوره مهاجرت وجود ندارد؛ بنابراین شما دو راه دارید؛ یا اینکه تعطیلی اجباری را برای دوره زمانی مشخصی به مشتریان خود اعلام یا برخی گزینه‌های خدمات‌دهی جایگزین را به آنها پیشنهاد کنید.
- آخرین ریسک و نه کم‌خطرترین آنها: هیچ تضمینی وجود ندارد که کارمندان شما وقتی با یک رابط کاربری جدید روبهرو می‌شوند، بتوانند آن را سریع درک کنند و در همان لحظه به طور مناسب به مشتریان خدمت‌رسانی کنند.
این رویکرد برای کدام سازمان‌های مالی مناسب‌تر است؟ احتمالاً بیش از همه برای بانک‌هایی که تمام داده‌های خود را به صورت متمرکز ذخیره می‌کنند و این فرصت را دارند که خدمات مشتریان را به مدت چند روز به تأخیر بیندازند. البته تأخیرهای فورس‌ماژور احتمالی در فرایند پیاده‌سازی هم باید در نظر گرفته شود.
استراتژی مهاجرت کلاسیک
استراتژی مهاجرت بانکداری متمرکز کلاسیک این‌گونه است که سیستم جدید به تدریج پیاده‌سازی می‌شود و هم‌زمان، سیستم قدیمی تا زمانی که مهاجرت کامل شود، به کار خود ادامه می‌دهد. این کارکرد هم‌زمان هر دو سیستم، شامل چند هفته آزمایش محصول جدید در محیط واقعی عملیاتی بانک نیز می‌شود. در این حالت، شما خطرات مربوط به نشت داده‌ها و آسیب‌پذیری‌های احتمالی در کد برنامه که هکرها می‌توانند از آن سوءاستفاده کنند را به حداقل می‌رسانید. همچنین این رویکرد، زمان توقف خدمات‌دهی را که برای برخی از بانک‌ها غیرقابل قبول است از بین می‌برد.
اما لازم است اشاره کنیم که یک عیب بزرگ استراتژی مهاجرت کلاسیک، هزینه‌بربودن آن است؛ زیرا باید از میان‌افزار برای هماهنگ‌کردن و همگام‌سازی عملیات دو سیستم استفاده کنید و به طور منظم برای هفته‌ها یا حتی چندین ماه، به متخصصین فناوری اطلاعات دستمزد پرداخت کنید.
استراتژی مهاجرت چابک
استراتژی مهاجرت چابک را می‌توان به عنوان شیوه مهاجرتی که نقاط قوت هر دو استراتژی بالا را با هم دارد، معرفی کرد. برای مثال، در این مدل، مهاجرت به صورت تدریجی، در مراحل کوتاه انجام می‌شود که هر کدام از آنها با انجام یک مجموعه آزمون کامل به اتمام می‌رسد. علاوه بر این، کارکنان در هر مرحله از پیاده‌سازی، آموزش می‌بینند تا ناآگاهی قابل توجهی نسبت به سیستم جدید در هنگام خدمت‌دهی به مشتریان بروز نکند.
رویکرد چابک معمولاً با مهاجرت بخش‌های خوداتکا یا تا حدی خوداتکا از نرم‌افزار بانکداری متمرکز شروع می‌شود و با مهاجرت بخش‌های پیچیده‌تر و دارای تعداد زیادی ماژول‌های زیرمجموعه پایان می‌یابد. این مدل، انتقال داده صحیح را تا سطح بسیار قابل توجهی تضمین می‌کند و کارکردن با سیستم جدید را هم آسان‌تر می‌سازد. معمولاً در مهاجرت چابک، متخصصین فناوری اطلاعات یک پایگاه داده پشتیبان ایجاد می‌کنند تا در صورت بروز هرگونه مشکلی، بتوانند بلافاصله پایگاه داده قبلی را بازیابی کنند. به محض اینکه نتایج آزمون نشان داد که سیستم به‌درستی کار می‌کند، داده‌های مربوط به عناصر به‌روزشده نرم‌افزار جدید بین پایگاه داده قبلی و جدید، همگام می‌شوند و نرم‌افزار قدیمی غیرفعال می‌شود. برخلاف استراتژی مهاجرت کلاسیک، مهاجرت چابک برای بانک‌های بزرگ با ده‌ها یا حتی صدها ماژول نرم‌افزاری گوناگون و ساختار ذخیره داده، غیرمتمرکز مناسب است.
پیشنهادهایی برای مهاجرت موفق بر اساس تجربه ما در پیاده‌سازی سیستم Oracle FLEXCUBE
یک فرایند تحول سیستم بانکداری متمرکز بی‌نقص، با استفاده از یک رویکرد مهاجرت داده اثبات‌شده محقق می‌شود. بر اساس تجارب ما، مهاجرت موفق با رعایت اصول زیر انجام‌پذیر خواهد شد:
- بانک‌های در حال تحول، باید جهت‌گیری و اهداف تجاری مشخص و شفافی داشته باشند. هر بانکی که به دنبال مهاجرت داده‌هاست باید دقیقاً بداند به کجا می‌رود و انتظار دارد در درازمدت به چه چیزی دست یابد.
- نقشه راه برنامه مهاجرت، باید به طور مشترک توسط رهبران حوزه‌های کسب‌وکار و فناوری اطلاعات بانک توسعه داده شود. اگر بانک، یک واحد فناوری اطلاعات سطح بالا ندارد، لازم است نقشه راه مهاجرت به طور کامل توسط همکاری کارشناسان نرم‌افزار قابل اعتماد بیرونی مورد بررسی قرار گیرد تا مشکلات احتمالی آن حل‌و‌فصل شوند.
- یک روش اثبات‌شده را استفاده کنید. (یکی از سه استراتژی که در بالا ذکر شد.) تا شکست‌ها را به حداقل برسانید و ریسک‌ها را کاهش دهید. در چنین حوزه زیربنایی برای کسب‌وکار بانک، هیچ فایده‌ای ندارد که چرخ را از اول اختراع کنید.
- اصول مدیریت تغییر مؤثر را بپذیرید و اجرا کنید. فرایند مهاجرت باید با دقت مورد نظارت قرار گیرد و در هر مرحله مدیریت شود و تمام کارکنان، به موقع و به شکل درستی آموزش ببینند و به‌خوبی هدایت شوند.
- ساده‌سازی در بیان دلایل منطقی توجیه‌‌پذیری به‌کارگیری نرم‌افزار جدید و اجرای فرایند نوسازی در بانک، جهت بهره‌برداری بهینه از سیستم جدید در بانک بسیار مهم است. آماده‌سازی، مهم‌ترین چیز است. همچنین لازم است مطمئن شوید متخصصینی که مسئول بخش فنی مهاجرت هستند می‌توانند کل فرایند را به شکلی مقرون‌به‌صرفه و در زمان مناسب به‌پایان برسانند.
نتیجه‌گیری
امروزه برای باقی‌ماندن در یک موقعیت پایدار در بازاری سخت مانند بانکداری و صنعت مالی، مهم است که خود را به پیشرفته‌ترین سیستم‌های فناوری اطلاعات مجهز کنید. این سیستم‌ها در نهایت به بهبود تجربه مشتری، بهینه‌سازی حجم کاری کارمندان، کاهش هزینه‌ها و فراهم‌آوردن شرایط مناسب برای رشد بی‌نقص و مقیاس‌پذیر بانک کمک می‌کنند. تمام این موارد به دلیل قابلیت‌های فناوری مدرن در هماهنگ‌سازی داده‌ها و بهبود بازه تحمل خطاپذیری امکان‌پذیر شده‌اند.