پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بانک مرکزی روز گذشته شیوه‌نامه چک‌های موردی را بنابر تبصره دو ماده 6 اصلاحیه قانون جدید چک به شبکه بانکی ابلاغ و تأکید کرد، که اجرای این مقررات از مردادماه سال جاری الزامی است.
به گزارش راه‌پرداخت، براساس این تبصره بانک مرکزی مکلف است، به‌منظور کاهش تقاضا برای دسته‌چک و رفع نیاز اشخاص به ابزار پرداخت، ظرف مدت یک سال پس از لازم‌الاجراء شدن این قانون، ضوابط و زیرساخت خدمات برداشت مستقیم را به‌صورت چک موردی برای اشخاصی که دسته‌چک ندارند، به‌صورت یکپارچه در نظام بانکی راه‌اندازی کند؛ تا امکان برداشت از حساب این اشخاص برای ذی‌نفعان معین فراهم شود.
شرایط استفاده از چک‌های موردی
- استفاده از چک موردی مستلزم داشتن حساب‌جاری بدون دسته‌چک نزد بانک محال‌علیه بوده و صدور آن مستلزم ثبت مراتب در سامانه صیاد است.
- حداکثر تعداد چک موردی قابل‌اعطا به هر مشتری در شبکه بانکی کشور در هر تقاضا حداکثر دو فقره و در مجموع سالانه حداکثر ۵ فقره است.
- چک موردی غیرقابل‌انتقال به غیر بوده و صرفاً توسط شخصی که چک موردی در وجه او صادرشده قابل تسویه است.
- از حیث ترتیب آثار و احکام حقوقی و ضمانت اجرا چک موردی شامل تمامی احکام قانونی و ضوابط مقرراتی ناظر بر چک‌های عادی به‌استثنای الزامات ناظر بر اعتبارسنجی متقاضی می‌شود.
- اعطای چک موردی به مشـتری تـا قبـل از تعیـین تکلیـف چک‌هـای مـوردی قبلـی اعطـایی به او در سامانه صیاد یا ارائه آن‌ها به بانک، ممنوع است.
- دارنده چک موردی می‌توانـد آخـرین وضـعیت صـادرکننده چـک مـوردی شـامل سـابقه چـک برگشتی در سه سـال اخیـر و میـزان تعهـدات چک‌هـای تسـویه نشـده را از طریـق سـامانه صـیاد استعلام کند.
- سقف مبلغ کلیه مجاز سالیانه برای صدور چک موردی بر اساس شیوه‌نامه موضوع ماده ۷ دستورالعمل اجرایی ماده ۶ اصلاحی قانون است.
به عبارتی، سقف اعتبار مجاز متقاضی دسته‌چک اعم از اشخاص حقیقی دارای حساب‌جاری غیرتجاری، اشخاص حقیقی دارای حساب‌جاری تجاری و اشخاص حقوقی، حسب مورد با توجه به انفرادی یا مشترک بودن حساب و نیز متناسب با نتایج گزارش اعتباری و امتیاز اعتباری دریافتی از شرکت‌های اعتبارسنجی و یا گزارش رتبه‌بندی دریافتی از مؤسسات رتبه‌بندی اعتباری، توسط سامانه صیاد بر اساس شیوه‌نامه‌ای که توسط بانک مرکزی تدوین و به تصویب شورای پول و اعتبار می‌رسد، محاسبه خواهد شد و تا قبل از ابلاغ شیوه‌نامه یادشده صرفاً رتبه اعتباری و یا امتیاز اعتباری مذکور به او اعلام می‌شود.
چه کسانی نمی‌توانند چک موردی بگیرند؟
- اشخاص ورشکسته
- افرادی که قادر به پرداخت محکوم‌به آن هستند، نباشند.
- وکیل/نماینـده صـادرکننده (امضاکننده) چـک برگشـتی رفـع سوء اثر نشـده از طـرف اشخاص صاحب حساب وفق شرایط مقرر در قانون
- اشخاص دارای چک برگشتی رفع سوء اثر نشده اعم از موردی و عادی
- اشخاصی که بنـا بـه رأی قطعـی مراجـع قضـایی حسـب مفـاد قـوانین مربـوط ازجمله مــوارد مقــرر در قــانون، بــه محرومیــت از داشــتن دسته‌چک و چــک مــوردی محکــوم شده‌اند.
- اشخاصی که حساب‌جاری آن‌ها بـه دلایـل قـانونی یـا حسـب تصـمیم مرجـع قضـایی مسدود و برداشت از آن ممنـوع شده؛ به‌استثنای مـواردی کـه صـرفاً بخشـی از موجودی حساب‌جاری مشتری مسـدود شـده و برداشـت مـابقی موجـودی حساب‌جاری او امکان‌پذیر است.
در صورت عدم موجودی کافی بعد از ثبت، غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به‌صورت برخط به تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت بیست‌وچهار ساعت کلیه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری بر حسب مورد مکلف‌اند تا پیش از رفع سوء اثر از چک، اقداماتی به شرح زیر را انجام دهند:
- عدم افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت‌بانکی جدید
- مسدود کردن کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغی که صادرکننده تحت هر عنوان نزد بانک یا مؤسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی
- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی
- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی
ترتيبات مربوط به انسداد وجوه حساب‌ها و کارت‌های بانکی متعلق به صادرکننده چک برگشتی که در جلسه مورخ 1400.01.18 هيأت عامل بانک مرکزی به تصويب رسيد نیز به شرح زیر است:
- درخصوص نحوه انتخاب بانک‌ها و مؤسسات اعتباري غيربانکی، اولويت به ترتيب با بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غيربانکي خواهد بود که مجموع موجودی حساب‌های سپرده متناظر (ريالی يا ارزی) صادرکننده چک نزد آن‌ها، بالاترين رقم باشد.
- درخصوص نحوه انتخاب حساب‌های سپرده، اولويت به ترتيب با حساب‌های سپرده سرمايه‌گذاري کوتاه‌مدت، سپرده سرمايه‌گذاری بلندمدت، سپرده‌قرض‌الحسنه پس‌انداز و سپرده‌قرض‌الحسنه جاری صادرکننده چک خواهد بود.
- در مورد حساب‌های مشترک، نحوه اقدام به شرح رديف‌های فوق‌الذکر و بر مبنای سهم‌الشرکه صادرکننده در حساب‌های مشترک است.
استعلام وضعیت صادرکننده چک موردی در سامانه صیاد
دارنده چک موردی می‌توانـد آخـرین وضـعیت صـادرکننده چـک مـوردی شـامل سـابقه چـک برگشتی در سه سـال اخیـر و میـزان تعهـدات چک‌هـای تسـویه نشـده را از طریـق سـامانه صـیاد استعلام کند.