پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
با گسترش روزافزون کاربران اینترنت و تسهیل روزافزون کارها با استفاده از خدمات اینترنتی بسیاری شرکتها و موسسات بزرگ در پی آنند که بتوانند از این فرصت طلایی بیشترین بهره را ببرند و در فضای تجارت الکترونیک وارد شوند. در چنین شرایطی هر شرکتی به بهترین نحو از این امکانات بهره ببرد فروش بیشتری خواهد داشت اما مساله مهم این است که بانک‌ها برای تسریع و بهبود این فضا چه کارهایی کرده‌اند و در ایجاد یک فضای آرام و امن برای فعالیت‌های برخط چه نقشی دارند؟
.
رويارويي بانك‌ها با مشكلات تكنولوژيكي
استفاده بانك‌ها از شبكه اينترنت براي ارائه خدمات سنتي بانكي به صورت كارآتر مدتی است آغاز گرديده و برخي از بانك‌ها نيز تلاش نموده‌اند تا خدمات جديدي را فقط براي تسهيل مشاركت مشتريان در تجارت الكترونيك طراحي نمايد. بانك‌ها بايد توجه نمايند كه در عرصه تجارت الكترونيك (E-Commerce) با ريسك‌هاي استراتژي و عملياتي روبرو خواهند شد. همچنين پديده مذكور، شكل‌هاي جديدي از رقابت را ميان بانك‌ها ايجاد خواهد نمود و آنها ناچار ميشوند تا درباره يكسري فعاليت‌هاي خويش در زمينه‌هاي سرويس‌دهي به مشتريان، اندازه شعب در شبكه و ميزان حمايت آنها از شبكه‌هاي پرداخت بين بانكي، تغييراتي را بوجود آورند. از سوي ديگر مشاركت در شبكه تجارت الكترونيك، رويارويي بانك‌ها با مشكلات تكنولوژيكي را افزايش خواهد داد. موفقيت بانك‌ها در رويارويي با اين چالشها به تثبيت ميزان اثرگذاري آنها در بازار الكترونيك كمك خواهد نمود.
.
فوايد تجارت الكترونيك براي بانك‌ها
بانك‌ها دليل محكمي براي انجام تجارت الكترونيك دارند. اگر آنها به موقعيت‌هاي طرح شده از سوي اينترنت پاسخ مقتضي ندهند، مي‌بايست يك نقش درجه دوم را در زمينه تجارت الكترونيك ايفا نمايند ليكن آنها شانس كمي براي برقراري ارتباط مستقل با خريدار و فروشنده يا ارائه خدمات خودشان در بازار الكترونيك دارند. در مقابل، حضور بانك‌ها در شبكه اينترنت مي‌تواند گذشته از آنكه خدمات سنتي بانكي را كاراتر ارايه دهد، به گسترش و فروش خدمات جديـدي كه مشتريـان تجارت الكترونيـك در جستجوي آن هستند، كمك نمايد. حضور فعال بانك‌ها در تجارت الكترونيك موجب كارآيي بيشتر آنها مي‌شود.
.
تغييرات حاصله در پاسخ بانك‌ها به تجارت الكترونيك
بررسي سال‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه مشاركت بانك‌ها در زمينه اينترنت حتي در پنج سال گذشته بسيار محدود بوده است، يك بانك مي‌تواند براي ارايه اطلاعات در زمينه خدمات خويش به مشتريان يك Web site ايجاد نمايد، هر چند كه معاملات واقعي بانكي هنوز در شعب و از طريق پست، تلفن يا شبكه دستگاه‌هاي خودكار بانكي (ATM) انجام مي‌شود. در سال‌هاي اخير برخي از بانك‌ها استفاده از اينترنت را به عنوان يك كانال مكمل براي ارائه خدمات سنتي خود به مشتريان و تجار آغاز كرده‌اند. برخي از بانك‌ها نيز در حال بررسي اين نكته هستند كه چگونه مي‌توانند به گسترش خدمات جاري خويش پرداخته و خدمات جديدي كه فقط براي تجارت الكترونيك طراحي شده‌اند را ضميمه خدمات سنتي خود نمايند.
.
ارائه خدمات سنتي بانكي به صورت الكترونيك
تعدادي از بانك‌ها Websiteهايي را ايجاد كرده‌اند كه بوسيله آنها، مشتريان مي‌توانند عمليات اصلي بانكي همانند كنترل ترازها، انتقال وجوه و درخواست كارت‌هاي اعتباري را انجام دهند. شركتهاي كوچك تجاري مي‌توانند از اين طريق درخواست‌هاي خود براي اخذ وام را مطرح نموده و از سوي ديگر اطلاعات مربوط به صورت اسامي كاركنان خويش و صورت حقوق و دستمزد آنها را به وسيله اين شبكه كنترل نمايند و از فوايد مديريت نقدينگي نيز بهره مند گردند. عملكرد اين Website ها كه به عنوان كانال ديگري براي دسترسي به خدمات بانكداري عمده مطرح شده است، چنانچه فقط به اين خدمات محدود شود، فرق چنداني با شبكه‌هاي شعب يا مراكز تلفن كه توسط بانك‌ها احداث شده‌اند نخواهد داشت مگر وقتي كه مشتريان از كامپيوترهاي شخصي و اينترنت براي ايجاد ارتباط با بانك‌ها استفاده نمايند. اين ابزار فوايد بسياري را نصيب بانك و مشتري مي‌نمايد. مشتريان از سهولت دسترسي به كانال بانك خرسند ميشوند و در مقابل بانك‌ها نيز از كاهش هزينه‌ها بهره مند مي‌گردند زيرا هزينه مراجعه مستقيم مشتري به بانك چه به صورت تلفني و چه از طريق باجه‌هاي استفاده مي‌كند بيشتر است. يك بررسي نشان مي‌دهد كه امروزه حدود 6 الي 7 ميليون نفر از مشتريان بانك‌ها به صورت On-Line با بانك خود مرتبط مي‌باشند.
.
گسترش خدمات تجارت الكترونيك
بانك‌ها در حال طراحي و گسترش انواع خدمات جديد تجارت الكترونيك هستند.اگر موفقيت خدماتي كه ذيلاً شرح آنها خواهد رفت، به اثبات برسد تركيب فعاليت‌هاي بانكي احتمالاً تغيير خواهد كرد. بانك‌ها مي‌توانند نقش خود را به عنوان تسهيل كننده تجارت On-Line افزايش داده و منتظر ايجاد كاهش در نقش ديرپاي خود به عنوان واسطه مالي باشند.
خدمات بانكي ارايه شده توسط تجارت الكترونيك به شرح ذيل مي‌باشند:
- تاسيس شبكه دسترسي به اينترنت: تعدادي از بانك‌ها در حال طرح‌ريزي براي ايجاد راه‌هاي ويژه ورود به اينترنت (Supersites) هستند. به اين ترتيب فروشندگان زيادي مي‌توانند نسبت به عرضه و نمايش توليدات خود اقدام نموده و خريداران متعددي نيز محصولات مورد نظر خويش را ملاحظه نمايند. برخي از اين سايت‌ها علاوه بر محصولات توليدي، خدمات مالي نيز ارائه نموده و عده‌اي يگر محدوده فعاليت خويش را فقط به ارايه خدمات مالي منحصر مي‌نمايند.
- تائيد صحت مشخصات مشتريان: براي اين كه مشتركين تجارت الكترونيك در مقابل كلاهبرداري ناشي از سوء استفاده از كارت‌هاي شناسايي مصونيت داشته باشند، بانك‌ها موظف ميشوند در زمينه هويت و شناسايي مشتريان چاره انديشي نمايند. با استفاده از اين روش، هر بانك مي‌تواند مشخصات مشتري خويش را تائيد نموده و به عنوان يك واسطه به مشتريان خويش كمك نمايد تا هويت مشتريان ساير بانك‌ها نيز تائيد گردد. به اين ترتيب طرفين معامله از صحت هويت طرف مقابل مطمئن ميشوند.
- كمك به ورود مؤسسات كوچك به شبكه تجارت الكترونيك: تلاش بعدي صورت گرفته توسط برخي از بانك‌ها، كمك به شركتهاي كوچك براي پيوستن آنها به تجارت الكترونيك است. اين كمك به صورت برپايي زير ساخت‌هايي نظير روش‌هاي پرداخت و Websites است كه داراي تاثير متقابل با يكديگر مي‌باشند. بعلاوه در حال حاضر بانك‌هاي اندكي وجود دارند كه به موسسات كوچك خدمات خريد الكترونيك ( شامل اخذ تخفيف از فروشندگان در مقابل حجم بالاي خريد) ارائه دهند.
- صدور صورتحساب به صورت الكترونيك: صدور صورتحساب الكترونيكي و خدمات دريافت وجوه، در جهت گسترش و توسعه خدمات مربوط به مديريت نقدينگي و فرآيند حواله وجوه كه به شركتهاي بزرگ تجاري با حجم وسيع صورتحساب‌ها ارايه مي‌گردد، طراحي شده‌اند. در اين روش بانك‌ها بوسيله پيوستن به پست الكترونيك اينترنت، صورتحساب‌ها را از طريق شبكه‌هاي پرداخت بين بانكي ارسال مي‌نمايند. در ابتداي كار، صادر كننده صورتحساب، پرونده الكترونيك خود را كه حاوي صورتحساب‌هاي ماهانه است به بانك خويش ارسال مي‌كند. بانك مذكور، صورتحساب‌هاي الكترونيك را ميان Website هايي كه توسط طرفين معامله انتخاب شده‌اند، توزيع مي‌نمايد. مشتريان، صورتحساب‌ها را روي Website بررسي كرده و پس از آن مرحله پرداخت، روي يك تصوير خاص آغاز مي‌گردد. در نهايت، بانك طرف قرارداد، وجوه را به صورت الكترونيكي وصول نموده و حسابهاي دريافتني صاحب صورتحساب را به روز مي‌كند. جريان ورود صورتحساب و پرداخت آن، به صورت الكترونيك و بدون استفاده از اسناد صورت مي‌گيرد.
- ارايه تسهيلات Electronic Business to Business: تعداد كمي از بزرگترين بانك‌هاي تجاري ارائه اين تكنولوژي به مؤسسات را آغاز كرده‌اند. اين بانك‌ها عهده دار انتقال خودكار اطلاعات مربوط به تهيه و توزيع كالاها و خدمات ميان شركتهاي تجاري هستند. از ديدگاه بانك‌ها، ارائه اين خدمت به مفهوم گسترش مديريت خودكار وجوه مي‌باشد كه از سوي آنها به شركتهاي بزرگ ارائه مي‌گردد.
- صدور پول الكترونيك و چك‌هاي الكترونيك: دو محصول عمده تجارت الكترونيك كه هنوز در مرحله برنامه ريزي هستند، پول و چك الكترونيك است. از آنجا كه بسياري از كامپيوترها به خوانندگان كارت‌هاي هوشيار مجهز گرديده‌اند، بانك‌ها پول الكترونيك را منتشر و آن را در كارت هوشيار ذخيره نموده و از طريق اينترنت اين پول‌ها خرج ميشوند. بعلاوه يك سازمان تكنولوژي بانكداري با خزانه داري آمريكا و تعدادي از بانك‌ها در حال بررسي مدل الكترونيكي چك‌هاي كاغذي هستند. چك‌ها توسط اينترنت از سوي خريدار به سوي فروشنده ارسال شده سپس به صورت الكترونيك توسط فروشنده ظهرنويسي گرديده و در نهايت به صورت On-Line به بانك فروشنده براي وصول الكترونيك از بانك خريدار ارسال مي‌شود.
- يكپارچه كردن دستگاه‌هاي خودكار بانكي (ATM) و شبكه‌هاي اينترنت: برخي گروههاي تكنولوژي بانكداري و شركت‌‌های تكنولوژي، راه دسترسي به اينترنت و Websites بانك‌ها را از طريق ATM مد نظر قرار داده‌اند. اگر يكپارچه كردن اين دو شبكه تحقق يابد، مشتريان مي‌توانند از ATM براي پيوستن به تجارت الكترونيك استفاده كنند يا نيازهاي بانكي خود را در Websites بانك خود مرتفع نمايند.
بانك‌ها با استفاده از محصولات تجارت الكترونيك از مزاياي عمده‌اي نسبت به رقباي بالقوه خود بهره‌مند ميشوند. مردم احتمالاً براي اسم‌هاي تجاري بانك‌ها به عنوان شخص ثالث معتبر و ارتباطاتي كه آنها به عنوان طرف سوم مورد اعتماد با مشتريان و تجار برقرار كرده‌اند. ارزش زيادي قائل هستند. بعلاوه چنانچه بانك‌ها به عنوان فروشنده خدمات تجارت الكترونيك عمل نمايند مي‌توانند از فوايد آن در ساير خطوط تجاري خويش نيز بهره مند گردند. اين سيستم موقعيت‌هاي چندي براي بانك‌ها ايجاد مي‌كند تا ارتباطات خويش با مشتريان را تثبيت نموده، به فروش خدمات بيشتر پرداخته و از تخطي بوسيله شركتهاي تكنولوژي و ساير مؤسسات مالي غيربانكي فعال در تجارت الكترونيك جلوگيري نمايند.
.
خطرات ناشي از تجارت الكترونيك
با وجود اين كه بانك‌ها در پيوستن به سيستم تجارت الكترونيك از فوايد بسياري بهره‌مند گرديده‌اند، ليكن در مقابل با خطرات جديدي مواجه ميشوند. برخي از اين خطرات استراتژيك هستند، به عبارت ديگر بانك‌ها ممكن است نتوانند خود را با تغييرات موجود در شرايط ناشي از تجارت الكترونيك وفق دهند. برخي خطرات ديگر عملياتي بوده و به اين معني است كه كامپیوترها و شبكه‌هاي تكنولوژيك كه از تجارت الكترونيك حمايت مي‌كنند، صدمه ديده و قادر به ادامه كار نباشند.
منبع: بانکی
