پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سید ولی‌الله فاطمی دبیر بنیاد ققنوس در رویداد آنلاین «ارز دیجیتال بانک مرکزی؛ تهدید، فرصت یا ضرورت؟» که امروز در حال برگزاری است، سخنرانی خود را با عنوان «ضرورت و اهمیت ارز دیجیتال بانک مرکزی در کشور» ارائه کرد. طبق صحبت‌های او، ابزاری که در نهادهای مالی به‌عنوان مهم‌ترین ابزار تبادل ارزش و خرید مطرح می‌شود، پول است. زندگی انسان‌ها به‌صورت اجتماعی تحت قاعده‌محوری و نظام‌مندی میسر شده است و انواع گوناگونی از قواعد و نظم‌ها وجود دارد که یکی از آنها میثاق‌های اجتماعی است. «میثاق‌های اجتماعی مجموعه‌ای از باید و نبایدها و الگوهای رفتاری هستند که کنش‌ها و اعمال افراد جامعه را نسبت به یک امر اجتماعی مشابه ساخته و معنا و مفهوم مرتبط با آن را نزد همگان یکسان می‌سازند. به همین خاطر نیز تصور همه افراد از پول یکسان است و همه ارزش یک اسکناس را یکسان می‌دانند.»
فاطمی با اشاره به میثاق‌های اجتماعی از امکان پیدایش ارز در خارج از سیستم بانکی گفت. به گفته او، گروه‌ها و زیرسیستم‌های اجتماعی با تعریف یک میثاق اجتماعی می‌توانند ارز محلی اختصاصی خود را جهت ارزش‌گذاری و به‌کارگیری به‌عنوان واسطه‌ی پرداخت تعریف و به کار گیرند. او در این باره این‌طور توضیح داد: «تاریخ تحولات اقتصادی دوران مدرن نشان می‌دهد که همواره خلق ارزهای غیربانکی (مکمل) انجام می‌شده و با توسعه فاوا تشدید شده است که رمزارزها مصداق آن هستند. توجه داشته باشید که بازارهای تهاتری بزرگ از ارزهای مکمل برای افزایش انعطاف تبدلات پایاپای بهره زیادی می‌برند.»
طبق آنچه دبیر بنیاد ققنوس در این رویداد مطرح کرد، بیت‌کوین را می‌توان رمزارزی دانست که بدون پشتوانه است و سود نیز تولید می‌کند. همچنین رمزارزهایی وجود دارند که دارای پشتوانه هستند و سود نیز تولید می‌کنند و پشتوانه آنها دارایی‌های ارزشمندی مانند طلا است. دسته دیگر نیز ارزهایی هستند که در فضای اجتماعی تبادل می‌شوند و ابزاری برای تسویه هستند.
مردم و بانک مرکزی چه پولی را ترجیح می‌دهند؟
از ویژگی‌ها و کارکردهای پول در اقتصاد جامعه می‌توان به ابزار ذخیره‌سازی و ارزش، واسطه پرداخت در معاملات و یکای حسابداری اشاره کرد. فاطمی با بیان این موضوع به دو سوال پرداخت که مردم و بانک مرکزی چه پولی را ترجیح می‌دهند؟ طبق توضیحات فاطمی، مردم پولی را ترجیح می‌دهند که منافع شخصی‌شان را افزایش دهد و هزینه‌ها و مخاطرات مرتبط با به‌کارگیری پول را نیز کاهش دهد. همچنین ارزش ذخیره‌سازی داشته باشد و به‌راحتی نیز قابل‌تبادل باشد و اما بانک مرکزی پولی را ترجیح می‌دهد که اهداف و رسالت خود را با استفاده از آن بهتر بتواند دنبال کند و یا حداقل مانع از آن نشود. سیاست‌گذاری‌های کلان بانک مرکزی در راستای سه مقوله یکپارچگی مالی، پایداری مالی و اثربخش بودن سیاست‌های پولی است.
واسطه‌های پرداخت بانک مرکزی
بانک مرکزی به‌عنوان رگولاتور با اشکال مختلفی از واسطه‌های پرداخت مواجه است که طبق ارائه فاطمی این واسطه‌ها «اعتبار با قابلیت مصرف محدود»، «پول خلق‌شده توسط بانک‌های تجاری»، «پول صادره توسط بانک مرکزی»، «رمزارزها» و «پول دیجیتالی صادره توسط بانک مرکزی» هستند که پول دیجیتالی صادره توسط بانک مرکزی (CBDC) گزینه‌ای جدید جهت تاثیرگذاری بر وضعیت دیگر واسطه‌ها است. فاطمی درباره CBDC این‌طور توضیح داد: «اگر ارز دیجیتال بانک مرکزی خود را به‌عنوان رکن اساسی در بین این پنج مورد مطرح نکند و جای خود را پیدا نکند، رمزارزها آن جایگاه را از آن خود می‌کنند؛ درواقع اگر بانک‌های مرکزی CBDC صادر نکنند، ارزهای دیجیتال به‌واسطه مزایایی که در اختیار مردم می‌گذارند، این جایگاه را کسب می‌کنند.»
طبق گفته‌های فاطمی، پشتوانه ارز دیجیتال بانک مرکزی دارایی‌ها و بدهی‌‌های دولت است. همچنین این ارزهای دیجیتال همتابه‌همتا، دیجیتال و در دسترس همه هستند و به‌راحتی در شبکه اینترنت قابل‌جابه‌جایی هستند.
دبیر بنیاد ققنوس در ادامه این رویداد با بیان اینکه بانک جهانی تسویه (مقر کمیته بال) به‌عنوان مهم‌ترین سازمان تدوین‌گر استاندارد در حوزه بانکداری مرکزی و نظارت بانکی در اکتبر ۲۰۲۰ بالاخره اصول اساسی و خواص بنیادی پول دیجیتالی را منتشر ساخت، گفت: «در این سند آمده است که فشار ناشی از فناوری‌های مالی و ظهور انواع پول‌های غیربانکی و استقبال گسترده از آنها باعث شده که عدم واکنش به پدیده پول دیجیتالی برای بانک‌های مرکزی حاوی ریسک‌های مختلفی بوده درنتیجه بانک‌های مرکزی بهتر است که در این حوزه فعال شوند.»
اصول اساسی و خواص بنیادی CBDC
طبق آنچه فاطمی در این رویداد عنوان کرد، سیستم پرداخت کاراتر، بهبود دسترسی مالی، کاستن از موانع ورود به بازار بازیگران جدید به صنعت پرداخت، تقویت سیاست‌گذاری پولی و بهبود کانال اثرگذاری سیاست‌های پولی در اقتصاد، کاهش جذابیت و ایجاد مانع رقابتی بر سر راه ظهور انواع رمزارزها، کاهش نیاز به پول نقد و کاهش هزینه‌های لجستیکی پول رسانی و… همگی اصول اساسی و خواص بنیادی CBDC هستند. او گفت: «به‌کارگیری CBDC موجب می‌شود که نگهداری ذخایر با ریسک کمتر ممکن شود و بدین‌صورت ریسک کمتر منجر به نرخ کمتر و کاهش نرخ کف کریدور مقدمه کاهش نرخ بهره بازار است.»
دبیر بنیاد ققنوس با بیان اینکه فناوری CBDC باعث شفاف‌سازی سیاست‌های نقدینگی می‌شود، گفت: «به نظر من یکی از مهم‌ترین رکن‌های CBDC نسبت به چاپ پول این است که در فضای چاپ پول بسیاری از اختیارات مدیریتی دیده نمی‌شود ولی در فضای CBDC و بلاکچین کاملا این موارد شفاف هستند و همه اجزا می‌توانند آن را ببینند.»