پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
هویت دیجیتال بهمثابه پلتفرم
پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران حوزه فضای مجازی، «هویت دیجیتال به مثابه پلتفرم» را، به‌عنوان راه‌حلی دموکراتیک و شهروندمحور، نقطه عزیمت و محور تقویت فعالیت‌های اکوسیستم خدمات عمومی و دولت الکترونیکی و فعالیت‌های اقتصادی تلقی کرده و در حمایت از آن پیشگام باشند
حامد اکبری، پژوهشگر سیاست‌گذاری دولت الکترونیکی / سال 1398، سال پرفرازو‌نشیبی در حوزه کسب‌وکارهای اینترنتی و همچنین خدمات عمومی دولت بود که به جرئت می‌توان آن را سال شکوفایی و درک اهمیت رگ‌تک‌ها دانست.
رگ‌تک‌ها (مخفف regulation technologies ) به فناوری‌هایی گفته می‌شود که وظیفه تطبیق‌پذیری کاربر با قوانین و مقررات حوزه مورد نظر را دارند. از مهم‌ترین رگ‌تک‌هایی که در سال 1398 به اکوسیستم فعالیت‌های مبتنی بر فضای مجازی وارد شد، «احراز هویت دیجیتال» بود که مشابه جریان ترند اتفاق افتاد. در کشورهای در حال توسعه هم، بعد از گسترش زیاد فین‌تک‌ها یا همان فناوری‌های مالی، به‌دلیل تسهیل فرایند و جلوگیری از تقلب‌ها (fraud) و پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم، احراز هویت دیجیتال از مهم‌ترین ملزومات فعالیت‌ها تلقی شده و شرکت‌های پیشرو در بخش خصوصی در قالب استارت‌آپ‌های توانمند و جسور، پا به فعالیت در این حوزه گذاشته و توانستند سرویس «احراز هویت دیجیتال» را با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، recognitions و ocrتوسعه داده و در اختیار متقاضیان قرار دهند. بانک‌ها و بورس که از ابتدا نیاز به این سرویس را درک کرده بودند، از پیشروان استفاده از این فناوری‌ها بودند.
در انتهای سال 1398 که با شیوع بحران کرونا و بیماری کووید 19، حجم زیادی از پروتکل‌های بهداشتی که خلاصه آنها «در خانه ماندن» و «عدم تجمع در مکان‌های عمومی و مسقف» بود، لزوم وجود احراز هویت دیجیتال را برای سایر نقش‌آفرینان حوزه فضای مجازی و مردم بدیهی کرد. البته طبق معمول قوانین ساکت یا متناقض و دست‌وپاگیر، عملاً اجازه نداده که کل اکوسیستم، توانایی و اجازه استفاده از سرویس احراز هویت دیجیتال را در دستور کار خود قرار دهند. آنچه مسلم است کشور در حال گذار از مرحله پذیرش رگ‌تک‌ها و به‌خصوص احراز هویت دیجیتال به درک لزوم و بدیهی‌بودن آن است.
آنچه این یادداشت قصد طرح آن را دارد، پرداختن به مفهوم «هویت دیجیتال بهمثابه یک پلتفرم» است. به‌عبارت‌دیگر خود هویت دیجیتال ظرفیتی موسع و عمیق برای نقش‌آفرینی در اکوسیستم فضای مجازی است. برای ادامه بحث ارائه تعریفی از هویت دیجیتال و پلتفرم کمک خواهد کرد. به عقیده نگارنده، هویت دیجیتال، پلتفرمی است که هویت کاربران را در فضای دیجیتال به‌صورت حقوقی نمایندگی کرده و همچنین از حقوق آنها در تعاملات اینترنتی محافظت می‌کند.
این حقوق دامنه وسیعی دارد که عبارت است از: حفظ حریم خصوصی، امنیت داده‌های شخصی و استفاده از ظرفیت‌های قانونی در تعامل با ارائه‌دهندگان خدمات.
«جفری پارکر» و همکاران (نویسندگان کتاب انقلاب پلتفرم)، در معرفی مفهوم پلتفرم، مهم‌ترین ویژگی پلتفرم‌ها را، ایجاد پیوند و اتصال میان سمت عرضه و تقاضا دانسته‌اند. به‌عنوان مثال ارتباط بین خریدار و فروشنده، مالک و مستأجر، هتل و گردشگر، راننده و مسافر، شهروند و دولت الکترونیکی، مشتری و بانک، جامعه و اکوسیستم تبلیغاتی، دانش‌آموز و دانشجو، مدرسه و دانشگاه را می‌توان مصادق این تعریف دانست.
به عبارت دیگر، در پلتفرم‌ها ارزش‌آفرینی از طریق «ایجاد ظرفیت ارتباط» انجام می‌شود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ارتباط طرف‌های متعامل در فرایندها بر بستر پلتفرم، محور تولید ارزش‌افزوده و خدمات خواهد بود. حال آنکه این ارتباط، ویژگی‌ها، الزامات و محدودیت‌هایی دارد که موضوع بحث ما را تشکیل می‌دهد.
ایجاد ظرفیت ارتباطی روی پلتفرم‌ها توسط انواع قوانین و مقررات، قانون‌گذاری (regulation) شده که چارچوب و محدودیت‌های ارتباطات را تعیین می‌کند. همچنین موضوع هویت اشخاص حقیقی و حقوقی که در قالب امضای دیجیتال شناخته می‌شود، حائز اهمیت است. فرایندهای تعریف‌شده برای پلتفرم‌ها با توجه به نیازهای جدید جامعه و پیشرفت فناوری‌ها و پیچیده‌شدن جوامع، همواره در حال دگردیسی و توسعه است و دینامیسم خاص خود را دارد. مباحث مربوط به حریم خصوصی و امنیت و اطلاعات هم همواره جزء دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران و کاربران بوده است.
بنابراین نقش رگ‌تک‌ها برای استفاده پلتفرم‌ها حائز اهمیت است.
حال به ماجرا جور دیگری نگاه کنیم!
فرض کنید خود «هویت دیجیتال» بتواند در نقش یک پلتفرم ظاهر شده و ارتباط بین کاربر (متقاضی خدمت) و عرضه‌کننده خدمت را ارائه کند. تا این مرحله پلتفرم هویت دیجیتال می‌تواند مسئله احراز هویت کاربر را به‌عنوان یک مزیت حل کند.
ارزش دیگری که هویت دیجیتال می‌تواند به مثابه یک پلتفرم ایجاد کند، موضوع امنیت اطلاعات است. به این صورت که دیگر نیازی نخواهد بود که کاربران در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف، برای ورود و ثبت نام و احراز هویت، اطلاعات خود را بارها و بارها اعلام کرده و از نشت و سوءاستفاده از اطلاعات شخصی خود نگران باشند.
این خدمت می‌تواند در قالب ای‌پی‌آی‌ها و وب‌سرویس‌هایی به عرضه‌کنندگان خدمت و در قالب یک اپلیکیشن هویت یکتای دیجیتال (unique identification) UID به مردم ارائه خدمت کند. ارزش دیگری که می‌تواند هویت یکتای دیجیتال را به مثابه یک پلتفرم منحصربه‌فرد کند، ایجاد تطبیق‌پذیری پویا بین کاربر و قوانین و مقررات است.
به عبارت دیگر، از آنجا که هویت دیجیتال، اطلاعات لازم کاربر را در خود ذخیره دارد و این اطلاعات قابلیت به‌روزرسانی و تکمیل نیز خواهد داشت، می‌توان مشمولیت قوانین و حدود و ثغور و محدودیت‌های آن را برای افراد مختلف به‌صورت شخصی‌سازی‌شده با الگوهای داده‌کاوی مبتنی بر هوش مصنوعی، کشف و برای پروفایل افراد فعال نگه داشت.
این امر که به استحقاق خدمت معروف است (entitlement) در واقع بر اساس قوانین و مقررات و اطلاعات افراد، خدماتی که هر فرد در هر فرایند مستحق دریافت آن است را برای فرد فعال نگه داشته و عملاً در یک کنش پلتفرمی، نیازی به طی فرایند نخواهد بود.
هویت دیجیتال به مثابه پلتفرم، در دوران کرونا می‌توانست الگوی گسترش و پراکنش بیماری کووید 19 را کشف و در اختیار دانشمندان و سیاست‌گذاران نظام بهداشت و کادر درمان قرار دهد. هویت دیجیتال به کمک هوش مصنوعی می‌تواند در نقش یک پلتفرم کلیه ظرفیت‌های قانونی و حقوق افراد در خدمات عمومی دولت و دولت الکترونیکی را شبیه‌سازی و روی پروفایل افراد فعال نگه دارد.
هویت دیجیتال به مثابه پلتفرم، می‌تواند زیرساخت آماده برای آموزش مجازی و مدیریت آموزشی حضوری برای دانش‌آموزان و دانشجویان و نظام آموزشی کشور را فراهم کند. هویت دیجیتال می‌تواند ظرفیت‌های سفر و گردشگری را با توجه به داده‌های مرتبط با پروتکل‌های بهداشتی سامان‌دهی و حفظ کند.
هویت دیجیتال می‌تواند بر اساس الگوهای رفت‌وآمد افراد به بهینه‌سازی سرویس‌های حضوری کمک شایانی کند. در واقع هویت دیجیتال به مثابه پلتفرم گام بسیار بلندی در راستای پیش‌بینی رفتار و سازمان‌دهی خدمات عمومی، باکیفیت و غیرحضوری به افراد جامعه تلقی می‌شود.
در نهایت مدعای اصلی نگارنده این است که خود «هویت دیجیتال» پاسخ مناسبی برای ایجاد ارتباط در کسب‌وکارهای آنلاین و اقتصادهای اشتراکی، دولت الکترونیکی، صنعت تبلیغات و اطلاع‌رسانی، حوزه سلامت و پزشکی، انواع رگ‌تک‌ها و فین‌تک‌ها و مباحث جامعه‌شناسی و علوم انسانی خواهد بود؛ البته اگر آن را به مثابه پلتفرم عملیاتی کنیم که از قضا، قوانین و مقررات در این قالب بسیار آماده‌تر از سایر حوزه‌هاست. پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران حوزه فضای مجازی، «هویت دیجیتال به مثابه پلتفرم» را، به‌عنوان راه‌حلی دموکراتیک و شهروندمحور، نقطه عزیمت و محور تقویت فعالیت‌های اکوسیستم خدمات عمومی و دولت الکترونیکی و فعالیت‌های اقتصادی تلقی کرده و در حمایت از آن پیشگام باشند.