جنگ سرد نسل پنجم

ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۵ / بیماری کووید ۱۹ تاکنون بسیاری از روابط را تحت تاثیر خود قرار داده‌ است، از جمله رابطه چین و آمریکا که تنش‌هایشان بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته‌ و حتی توافق آتش‌بس تعرفه‌ای هم نتوانسته از تلخی این رابطه کم کند. این بار خروجی تنش‌ها در وضع تعرفه‌های تازه نیست؛ بلکه در حوزه فناوری است.

ایالات متحده و جمهوری خلق چین هر دو در مسیر رقابت برای سلطه بر نسل بعدی ارتباطات قرار دارند و حالا نبرد از همیشه زشت‌تر و کثیف‌تر شده است. ماه گذشته دولت ایالات متحده تلا‌ش‌های خود برای مسدود کردن پیشرفت چین در توسعه فناوری نسل پنجم را افزایش داد. هدف اصلی برخوردهای آمریکا، شرکت هوآوی است؛ یک شرکت خصوصی چینی که در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات ارتباطی در جهان است و اصلی‌ترین تولیدکننده تجهیزات نسل پنجم در جهان محسوب می‌شود.

پیش‌بینی می‌شود دهه آینده تحت سلطه فناوری‌های مرتبط با ارتباطات، هوش مصنوعی و داده‌ها باشد و هیچ‌یک از دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان نمی‌خواهند در این حوزه‌ها از دیگری عقب بیفتند. آنچه اکنون میان چین و آمریکا رخ می‌دهد، بی‌شباهت به رقابت دوران جنگ سرد شوروی و آمریکا برای رسیدن به فضا نیست، اما در حال حاضر این چین است که «سفر به ماه» را جدی‌تر گرفته‌ است. هیچ کشوری در جهان به اندازه چین در حوزه نسل پنجم سرمایه‌گذاری نکرده‌ و تاکنون زیرساخت‌های لازم برای این شبکه در هیچ کشوری به اندازه چین راه‌اندازی نشده‌ است.

چین برنامه سرمایه‌گذاری یک تریلیون و دویست میلیارد یوآنی؛ معادل ۱۷۰ میلیارد دلار در حوزه زیرساخت شبکه نسل پنجم در پنج سال آینده را دارد. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۲۰ چین دست‌کم ۶۲۰ هزار مرکز فرستنده و گیرنده برای توسعه ظرفیت نسل پنجم افتتاح کند. سرعت و واکنش فوری در شبکه 5G باعث می‌شود تا چنین شبکه‌ای برای استفاده در شبکه‌های هوشمند، خودروهای خودران، سلاح‌های هوشمند و جراحی‌های رباتیک ایده‌آل باشد.

در دوران شیوع بیماری کووید ۱۹ در کل جهان، دولت چین از زیرساخت‌های شبکه 5G برای گرفتن و بررسی نتیجه سونوگرافی از بیماران و همچنین بهره‌برداری از وانت‌های بدون سرنشین جهت پاک‌سازی شهر ووهان استفاده کرد.

در ایالات متحده توسعه زیرساخت نسل پنجم به شهرهای بزرگ و استادیوم‌های ورزشی محدود شده‌ است. بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه 5G آمریکا از سوی بخش خصوصی می‌آید، اما به اعتقاد تحلیلگران یک عامل دیگر هم وجود دارد که باعث عقب‌ماندگی ایالات متحده آمریکا در حوزه نسل پنجم شبکه‌های ارتباطی شده‌ است؛ فقدان طیف‌های امواج اختصاصی برای سیگنال‌های نسل پنجم.

در حالی که دولت چین برای خالی‌کردن طیف‌های مورد نیاز نسل پنجم، باندهای مرتبط با این نسل را خالی کرد و فرکانس‌های جایگزین را استفاده کرد، اما در ایالات متحده ارتش و بسیاری دیگر از نهادهای فدرال همچنان بر سر طیف‌های فرکانس امواج با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند و بر سر اختصاص این فرکانس‌ها با هم رقابت می‌کنند. برای کمیسیون فدرال ارتباطات (FCC) دست‌کم یک سال دیگر زمان لازم است تا بتواند همه این اختلاف‌ها را حل کند و طیف‌های فرکانسی مورد نیاز برای شبکه نسل پنجم را خالی کند.

درست در همان زمان که اپراتورها و تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند در حال تبلیغ و رونمایی از تجهیزات و خدمات 5G هستند، سرویس‌های نسل پنجم در خاک ایالات متحده آمریکا ایده‌آل نیست و نقص‌های زیادی دارد.

«پل تریولو»، مدیر بخش ژئوتکنولوژی اندیشکده گروه اوراسیا می‌گوید: «ایالات متحده حتی به گرد پای چین در حوزه سرمایه‌گذاری در حوزه نسل پنجم هم نمی‌رسد.» در دولت دونالد ترامپ عقب‌ماندگی در حوزه 5G باعث نگرانی شده ‌است. اوایل سال جاری میلادی «ویلیام بار»، وزیر دادگستری، تاکید کرد که از نظر دولت سلطه چین بر شبکه نسل پنجم یک تهدید امنیتی و اقتصادی علیه آمریکا محسوب می‌شود. او تاکید کرد: «برای اولین‌بار در تاریخ، ایالات متحده آمریکا در حوزه یک فناوری نسل بعد، پیشتاز نیست.» آمریکا تلاش می‌کند تا در نسل پنجم به چین برسد و بدون تردید چین هم در برابر این تلاش آمریکا مقاومت می‌کند. این رقابت ممکن است باعث شود بقیه دنیا مجبور به انتخاب جبهه در این جنگ سرد میان پکن و واشنگتن شوند.

مقامات دولت آمریکا به شرکت‌ها هشدار داده‌اند که تجهیزات تولیدی شرکت هوآوی می‌تواند توسط دولت چین برای جاسوسی استفاده شود. «مارک اسپر»، وزیر دفاع آمریکا گفته ‌است که کشورهای جهان در صورت استفاده از تجهیزات شرکت هوآوی اتحاد خود را با آمریکا به خطر می‌اندازند. هرچند برخی دولت‌ها همچون استرالیا تهدیدات آمریکا را جدی گرفته‌اند، اما دولت‌هایی مانند عربستان سعودی و بریتانیا، برنامه‌های خود را برای همکاری با هوآوی ادامه داده‌اند.

هوآوی بارها اتهاماتی را که در مورد جاسوسی به این شرکت زده شده‌، رد کرده است. سال گذشته دولت ایالات متحده محدودیت‌هایی برای مصرف کالاهای تولیدی آمریکا توسط شرکت هوآوی اعمال کرد. همچنین فروش برخی محصولات شرکت‌های اینتل، کوالکام، برودکام و زایلینکس به هوآوی بر اساس این مقررات ممنوع شده ‌است. در حال حاضر این مقررات به‌صورت جسته‌گریخته اعمال می‌شوند و بسیاری از این محصولات همچنان معافیت‌های موردی برای فروش به هوآوی دریافت می‌کنند.

سال ۲۰۱۹ نرخ رشد درآمد شرکت هوآوی اندکی کاهش پیدا کرد، اما درآمد سالانه این شرکت با وجود کُند شدن نرخ رشد به رکورد ۱۲۱ میلیارد دلار در سال رسید. شرکت هوآوی در این مدت توانسته‌ جای اپل را به‌عنوان دومین تولیدکننده گوشی‌های هوشمند بعد از سامسونگ الکترونیکس بگیرد.

دولت ایالات متحده به‌دنبال این است که رقبای هوآوی را تقویت کند، به‌ویژه تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی اروپایی همچون نوکیا و اریکسون. تازه‌ترین تحریم‌های آمریکا علیه هوآوی ماه گذشته اعلام شد. وزارت تجارت آمریکا اعلام کرد که فروش تمام پردازنده‌هایی که از فناوری آمریکایی استفاده می‌کنند به هوآوی ممنوع می‌شود. این اقدام بیش از هر چیزی تولیدکننده پردازنده تایوانی TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

این شرکت تایوانی اصلی‌ترین تولیدکننده ریزپردازنده‌های مورد استفاده در تجهیزات نسل پنجم است و هوآوی بزرگ‌ترین مشتری این پردازنده‌ها محسوب می‌شود. پل تریولو می‌گوید: «این اقدام یک ضربه جدی به جاه‌طلبی‌های چین و هوآوی در حوزه نسل پنجم است و در آینده نزدیک، نتایج جدی در روابط چین و ایالات متحده آمریکا خواهد داشت.»

نهایتا اختلاف میان چین و آمریکا باعث کند شدن نوآوری‌های فنی در دنیا می‌شود؛ چراکه هر دو کشور تلاش خواهند کرد تا حوزه فناوری را بسته‌تر کنند و خودبسنده شوند. «پل شوتل»، تحلیلگر کهنه‌کار اقتصاد آسیا در موسسه «پژوهش‌های شوتل» معتقد است: «نتیجه این رقابت این است که به یک وضعیت کاملا غیرمفید می‌رسیم که هر چیز دو بار اختراع می‌شود و از هر سرویس یک مدل چینی و یک مدل آمریکایی داریم.»

هفته گذشته صنایع تولیدی تایوانی TSMC اعلام کرد که قرار است ۱۲ میلیارد دلار برای ساخت یک کارخانه در ایالات آریزونای آمریکا سرمایه‌گذاری کند. به نظر می‌رسد چنین امتیازی یکی از خواسته‌های آمریکا باشد تا برای فروش پردازنده به هوآوی برای این شرکت تایوانی معافیت صادر کند. TSMC گفته ‌است که کارخانه جدید از سال ۲۰۲۴ کار خود را آغاز خواهد کرد. با وجود تمام تلاطم‌های اخیر میان آمریکا و چین، شرکت‌های فناوری و شرکت‌هایی که در حوزه نسل پنجم ارتباطات فعالیت می‌کنند، همچنان در بازار سهام مورد استقبال می‌گیرند. با این حال بسیاری از تحلیلگران معتقدند که سرمایه‌گذارانی که اثر جنگ سرد فناوری را در کار خود در نظر نمی‌گیرند، ممکن است دچار ضرر و زیان شوند.