پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
بازار سرمایه چه کمکی به حل مشکلات اجتماعی میکند؟
امیرعباس امامی، همبنیانگذار استارتآپ کارچین / مشکلات اجتماعی و مدیریت آن برای جامعه هزینه دارد. بیکاری، طلاق، خشونت، خودکشی، اعتیاد، سرقت، قتل، کودکان کار، ترک تحصیل، ازدواج کودکان، ترافیک، آلودگی محیطی زیست، تصادفات جادهای، رشوه، فساد و … همه مصادیقی از انواع مشکلات اجتماعی با ریشههای مختلف هستند. تصور عمومی بر این است که متولی حل این مشکلات یا دولتها هستند (در معنای عام حاکمیت) یا موسسات خیره.
حال فرض کنید موسسهای، ماموریت خود را کاهش احتمال مصرف مجدد مواد مخدر افراد، پس از خروج از کمپ های ترک اعتیاد قرار داده باشد. این موسسه برای این کار احتمالا باید اقدامات متنوعی از جمله مشاوره و پایش مستمر فرد بیمار و خانواده وی، مهارت آموزی شغلی، حمایت دارویی و پزشکی، حمایتهای مالی و اقتصادی، حمایتهای اجتماعی برای یافتن شغل و مسائلی از این دست را در دستور کار خود قرار دهد.
اگر فرض کنیم هزینهای که جامعه (دولت) از بزهکاری و مشکلات اجتماعی یک فرد معتاد متحمل میشود 100 تومان باشد (این هزینه طیف وسیعی از هزینههای ناملموس اجتماعی و خانوادگی تا هزینههای ملموس پلیس و دستگاه قضا و زندان و ترک اعتیاد و … را شامل میشود.) و موسسهای مدعی شود میتواند با هزینه 70 تومان از اعتیاد مجدد یک فرد ترک کرده جلوگیری کند چه باید کرد؟
یک راه، تخصیص بودجه به این موسسه برای انجام این کار است. حتی اگر فرایند انتخاب موسسه را از طریق فراخوان انجام دهیم این تخصیص با رانت و فساد و … همراه است. اما راه بهتر استفاده از خرد جمعی و ابزارهای مالی است. در این روش، موسسه مذکور برای تامین منابع مالی طرح خود، اقدام به انتشار اوراق قرضه در بورس با سودی بالاتر از سودهای اوراق دولتی میکند. (چون ریسک این اوراق بالاتر است.)
دولت در ازای رسیدن به اهداف مشخصی که پیشتر در اسناد پشتیبان اوراق تدقیق شده، بازگشت اصل و فرع اوراق را تضمین میکند (از کجا؟ از منابع حاصل از صرفهجویی همان 100 تومان)، و یک موسسه بیطرف، میزان دستیابی موسسه مذکور در رسیدن به اهداف تعیین شده را ارزیابی و به صورت دورهای اعلام میکند. به این اوراق اوراق قرضه اجتماعی یا Social impact bonds میگویند.
منافع این ایده چیست؟ منابع طرح از محل صرفهجویی هزینههای دولت تامین شده است نه تخصیص بیشتر بودجه. تخصیص فقط وقتی صورت میگیرد که واقعا اقدامات موفقیت آمیز باشد. یک ابزار مالی مستقل از ریسکهای اقتصادی در بازار مالی تعریف شده است. (ابزاری بسیار مفید برای متنوعسازی پورتفوی شرکتهای سرمایه گذاری) امکان مشارکت افراد مختلف علاقهمند به فعالیتهای خیره اجتماعی در یک چارچوب شفاف، کارا و اثربخش فراهم شده است.
خوشبختانه چند سالی است که اوراق قرضه اجتماعی در جهان ایجاد و مورد استقبال قرار گرفته است. در این بین انتشار دو نماد کرونا1 و کرونا2 توسط شرکت فرابورس، اقدام ارزشمندی است که باید به عنوان اولین گام در مسیر تحقق انتشار سیستماتیک اوراق قرضه اجتماعی در بازار مالی ایران مورد توجه قرار گیرد. امیدوارم مدیران و کارشناسان سازمان بورس و شرکت فرابورس بستر لازم برای انتشار این ابزار مالی ارزشمند را فراهم کنند.
این ابزار میتواند جایگزینی بالغتر یا حداقل مکملی موثر برای کمپینهای ارزشمندی نظیر کمپین #کنارهمیم باشد.