خلاصه‌ای از تاریخ فین‌تک از قرن 19 تا به امروز / از پانتلگراف تا بیت‌کوین

TechNadu / مترجم: سپیده ترشگو / به زبانی ساده، واژه «فین‌تک» شامل همه فناوری‌هایی است که ماهیت و دامنه خدمات مالی را دستخوش تغییر می‌کند. در لغت مفهومی ساده دارد، اما در عمل، ترکیبی قدرتمند از تکنولوژی و فاینانس ایجاد می‌کند. امروزه، فین‌تک در استفاده پول در زندگی ما ساختارشکنی‌ ایجاد کرده است. وقایع  مرتبط با عصر حاضر و فین‌تک، خط سیر نسبتا طولانی دارد. در اینجا می‌خواهیم با نگاهی به تاریخچه فین‌تک، به اختراعات و وقایع مهم قرن بیست و یکم که منجر به شکل‌گیری کنونی فین‌تک شده‌اند، بپردازیم.

سابقه فین‌تک

در حالی که فین‌تک اصطلاحی است که عمدتا با عصر مدرن در ارتباط است، اما با نگاهی به گذشته، تاریخ پول و فاینانس به فناوری بازمی‌گردد. از فرایند واقعی استخراج، که به ما اجازه می‌دهد اسکناس چاپ کنیم و سکه‌ها را به روشی ارزان ضرب کنیم تا تولید کاغذ، ماشین حساب و سیستم حسابداری؛ همه اینها  فناوری‌های مالی محسوب می‌شود.

این واقعا آن چیزی نیست که مردم این روزها هنگام صحبت از فین‌تک به آن اشاره می‌کنند، این به معنای فناوری‌های پرزرق و برق، دیجیتالی و ساختارشکنی است که همگی وعده زیر و رو کردن دنیا را می‌دهند. با این حال، حتی اگر بخواهیم فقط در یک نگاه این ادعا را مطرح کنیم، فکر می‌کنم لازم است به این نکته اشاره کنیم که فاینانس و فناوری به طور جداناپذیری با هم مرتبط هستند. با این حال، بیشتر مردم احتمالا موافقند که ظهور فین‌تک به وضوح از قرن نوزدهم شروع شده و پدیده‌ای نسبتا جدید محسوب می‌شود.

تاریخچه فین‌تک در دهه 1800

دهه ۱۸ عمدتا به دوره‌ای معروف است که تمدن غربی در ﺁن با سرعت زیادی صنعتی شده و دوران نیروگاه‌های بخاری و سرانجام تولید انبوه بود. آنچه بسیاری از مردم فراموش می‌کنند این است که آن زمان نیز فناوری ارتباطات برای جهان از اهمیت بالایی برخوردار بود. در آن دوره‌ای که بانک‌ها ‌توانستند بجای حمل فیزیکی پول، فقط با حرکت یک خودکار آن را جابجا کنند، مفهوم توانایی ارسال پیام آنی بدان معنا است که تراکنش‌ها نیز می‌توانند درعرض چند ثانیه در سراسر دنیا جابجا شوند.

پانتلگراف

پانتلگراف احتمالا اولین بخش فین‌تک به معنای مدرن آن بود. اساسا یک دستگاه فکس است که می‌تواند تصاویر را از طریق خطوط تلگراف ارسال کند. با این که سرعت این دستگاه خیلی کند بود و دیجیتال نبود، اما پانتلگراف به سرعت در بین بانک‌ها راه یافت و به آنها این امکان را داد تا امضاهایشان را از فاصله‌های دور تأیید کنند. با این که چند دقیقه طول می‌کشید تا دستگاه، صفحه کاغذ اصلی را به کندی بازطراحی کند، اما هنوز هم خیلی سریع‌تر از جابجایی کاغذها از مکانی به مکان دیگر بود.

صفحات شارژی

یکی از اختراع‌های ساده اما موثر فین‌تکی، صفحه شارژی (یا مدال، یا سکه و غیره) بود. یک شیء فلزی که رویش شماره حسابی حک شده بود و به شکل مهری روی قبض خرید قرار می‌گرفت، به طوری که فروشنده می‌دانست کدام حساب مربوط به کدام صورتحساب است. اما از این وسیله در مقایسه با کاربرد کارت‌های اعتباری مدرن در جهان، استقبال نشد و دقیقا مانند کارت‌های فروشگاهی امروزی، معمولا فروشندگان خاصی از آن استفاده می‌کردند.

این صفحه‌های شارژی به نوعی شبیه کارت اعتباری بودند که برای اولین بار در سال ۱۹۲۸ ساخته شد. این کارت دارای نام دارنده حساب، موقعیت عمومی و محل امضاء روی آن بود. می‌توان ﺁن را در یک چاپگر خاص قرار داد که اطلاعات را کاملا از کارت کپی می‌کرد. همانند هر فین‌تک دیگری که به خوبی عمل می‌کند، بروز خطا روی این صفحات شارژی کاهش و در نتیجه سرعت انجام تراکنش‌ها افزایش یافت.

کابل‌های تلگراف ترانس آتلانتیک‌

امروزه، اگر بخواهید اطلاعات را از طریق اقیانوس به قاره‌ای دیگر بفرستید، می‌توانید از طریق ماهواره‌ای در آسمان آن را ارسال کنید و در عرض چند ثانیه دریافت کنید. اگرچه، ایده رفتن به فضا در سال‌های ۱۸۰۰ به کتاب‌هایی مانند ژول ورن محدود می‌شد. تنها راهی که می‌شد با ﺁن سوی ﺁب‌ها ارتباط برقرار کرد، این بود که کابل‌ها را از روی بستر اقیانوس عبور داد. در اواسط قرن نوزدهم، امکان ارسال تلگراف از طریق این کابل‌ها وجود داشت، ولی به این‌ معنا نبود که کسی می‌توانست کالایی را در بازار بین المللی خرید و فروش کند.

تاریخچه فین‌تک در اوایل دهه 1900

با وجود دو جنگ جهانی بزرگ در قرن 20، پیشرفت تکنولوژی در مقایسه با هر زمان دیگری در تاریخ بشر سریعتر بوده است. این قرن عصر کامپیوتر دیجیتال بود. البته دهه‌ها قبل از این که کامپیوترها تاثیر‌گذار شوند، همه چیز با سرعت در حال گسترش بود، که به معنی پیشرفت‌های بزرگ فین‌تکی به حساب می‌آمد.

فدوایر

در سال ۱۹۱۸، بانک مرکزی فدرال ﺁمریکا راهی برای انتقال پول به شکل سیگنال‌های الکتریکی ایجاد کرد. به عبارت دیگر، یک راه الکترونیکی برای انتقال برخط پول. فدوایر یا در اصل شبکه کابلی بانک مرکزی آمریکا یک انقلاب واقعی محسوب می‌شود. فدوایر با استفاده از کد مورس، بانک‌های مختلف ﺁمریکا را برای انجام تسویه‌های مالی بزرگ به یکدیگر متصل می‌کرد.

کینز به فکر فین‌تک افتاد

جان مینارد کینز که نظریات او اثر و نفوذ بسیاری در دولت‌های امروزی دارد، یکی از بانفوذترین اقتصاددانان تمام دوره‌ها محسوب می‌شود. او دیدگاه‌های تند و تیز زیادی داشت که ممکن است یکی از آنها به شناخت ظرفیت فین‌تک کمک کند. در کتابی که در سال ۱۹۱۹ با نام «عواقب اقتصادی صلح»، منتشر کرد، درباره نحوه ارتباط تنگاتنگ فاینانس و تکنولوژی نوشته است.

تاریخچه فین‌تک در اواخر دهه 1990

در قرن بیستم شاهد برخی از بزرگترین دستاوردهای تاریخ بشر و همچنین اوج وحشت هستیم. قرنی بود که با دو جنگ جهانی روبرو شدیم. همچنین انسان به ماه رفت و کامپیوتر دیجیتالی را اختراع کرد. احتمالا مورخان ﺁینده، این دهه را به عنوان نقطه عطفی برای همه انسان‌ها بازگو می‌کنند، اما فقط این وقایع چشمگیر نبود که این قرن را درخور توجه کرد. دنیای مالی نیز به واسطه این فناوری‌ها تغییر کرده است.

اولین کارت اعتباری

با راهی که به وسیله صفحات شارژی به وجود آمد، نخستین کارت اعتباری مدرن در سال ۱۹۵۰ پدیدار شد. کارت «داینرزکلاب»، اولین کارت اعتباری دنیا بود. این کار روند توسعه اعتبار را خودکار می‌کرد، از طرفی نیز پرداخت‌های واقعی را بسیار کارﺁمدتر و مقرون به صرفه‌تر می‌ساخت. از همه مهم‌تر، مکان‌هایی که این کارت‌ها را می‌پذیرفتند، مشتریان را محدود به داشتن پول نقد نمی‌کردند، علاوه بر این که دیگر نگران جعل چک هم نبودند.

اولین خودپرداز

 امروزه، دستگاه‌های خودپرداز همه جا یافت می‌شوند، اما زمانی که از اولین دستگاه خود‌پرداز در ۲۷ ژوئن ۱۹۶۷ در بازار رونمایی شد، بیانگر تغییری اساسی در نوع تفکر مردم در مورد خدمات مالی بود. این اختراع، ترس از بین رفتن شغل‌های بخش مالی به واسطه اتوماسیون را به همراه داشت و تا به حال، چنین چیزی اتفاق نیفتاده است. عابربانک‌ها در مقایسه با قبل، نیاز به تعداد زیاد کارمندان پشت باجه را از بین برده‌اند.

امروزه عابربانک‌ها کامپیوتری شده‌اند و می‌توانند خدماتی بسیار فراتر از پرداخت پول نقد همچون دریافت وجه نقد، صدور مجوز وام و کارهای بیشتر نیز ارائه ‌دهند. جالب این که با افزایش سیستم‌ بانکداری آنلاین و سیستم‌های پرداخت بدون پول نقد، احتمالا عابربانک‌ها قربانیان بی‌قید و شرط فین‌تک خواهند بود.

تلکس

در دهه ۱۹۶۰ کامپیوترهای «کواترون»، به شکل شبکه‌ای از تلکس به جهان عرضه شدند. تلکس یک شبکه تغییر یافته بود که پیش از اینترنت مدرنی که همه ما امروز می‌شناسیم، روانه بازار شد. از خطوط تلگراف برای فرستادن پیام‌ها استفاده می‌کرد و در نهایت با ظهور دستگاه فکس از دور خارج شد.

با استفاده از کواترون، کارگزاران سهام می‌توانستند اطلاعات معاملاتی که روی صفحه نمایش ظاهر می‌شد را دریافت کنند. در تجارتی که زمان واقعا ارزشی مانند پول را دارد، هر کارگزاری به دنبال منفعت بیشتر خودش بود.

نزدک اولین بازار بورس الکترونیکی

نزدک یا انجمن ملی معامله‌گران خودکار اوراق بهادار، اولین بازار بورس الکترونیکی در تاریخ است. در ابتدا، نزدک روشی برای انجام معاملات واقعی نبود. در عوض، راهی سریع برای دریافت اظهارنامه‌های اوراق قرضه به شمار می‌رفت.

با گذشت زمان، نزدک به یک بازار واقعی و یک منبع غنی از اطلاعات تبدیل شد. اگرچه مانند گذشته بازیگر اصلی بازار بورس محسوب نمی‌شود، اما دنیای تجارت بعد از خود را کاملا دگرگون ساخت.

پیوند اینترنت و امور مالی

قدمت اینترنت به نیمه اول قرن بیستم برمی‌گردد و تغییری واقعی در زندگی مردم دهه ۹۰ ایجاد کرد. هنگامی که مردم در خانه‌هایشان به اینترنت دسترسی پیدا کردند، انبوهی از امکانات را پیش روی آنها گذاشت. در اوایل دهه ۱۹۸۰ تجربه‌هایی درحوزه بانکداری اینترنتی وجود داشت. با این حال، در اواسط دهه ۹۰ بود که اینترنت به معنای واقعی کلمه به خانه‌ها راه یافت.

امروزه اینترنت در امور مالی نقش محوری ایفا می‌کند. اتصال هر سیستمی به سیستم دیگر توسط اینترنت انجام می‌شود: شامل انجام کلیه خدمات بانکی از طریق کامپیوتر، تلفن‌ها و تبلت‌ها. نفوذ سیستم‌های مالی با این فاصله کوتاه در زندگی شخصی ما، راه را برای فین‌تک ساختارشکن هموار کرده است.

تاریخچه فین‌تک در دهه 2000

دهه 2000 زمانی است که بیشتر پیشرفت‌های بزرگی که به واسطه آنها فین‌تک به جریان اصلی تبدیل شد، اتفاق افتاد.

کراودفاندینگ

به طور سنتی، سرمایه‌گذاری در یک ایده تجاری یا معامله پرریسک از سوی تعداد اندکی از افراد است درنهایت منجر به جمع‌آوری مبلغ زیادی می‌شد. همچنین ممکن است شما کارگزار سرمایه‌گذاری داشته باشید که نماینده تعداد زیادی از مردم باشد، اما تصمیم‌گیری واقعی سرمایه گذاری با ﺁنها نیست. 

کراودفاندینگ، همه این جریان را تغییر داد. مشهورترین پلتفرمی که در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد، به احتمال زیاد «کیک‌استارتر» است. این پلتفرم، این امکان را فراهم می‌کند که تقریبا هر فردی ایده‌ای را به عموم مردم ارائه کند. اگر مردم ﺁن را دوست داشته باشند، می‌توانند با این امید که این پروژه روزی اجرایی شود، پول خود را در آن سرمایه‌گذاری کنند. در مورد کیک‌استارتر، پرداخت پول بیشتر شبیه به کمک مالی بود. اگرچه پاداش‌هایی هم در سیستم درنظر گرفته می‌شد. با گذشت زمان، این نوع سرمایه‌گذاری به طور قابل توجهی متحول و متنوع شد و پلتفرم‌های تخصصی در سراسر منطقه شکل گرفتند. به طوری که این روزها حتی در صورت بروز موارد اضطراری مانند نسخه‌های پزشکی غیرمنتظره، می‌توانید از افراد ناشناس نیز کمک بگیرید.

بیت‌کوین

در زمان نگارش این مطلب، احتمالا بیت‌کوین مهمترین دستاورد فین‌تک تا به امروز به حساب می‌آید. بیت‌کوین اولین نمونه از چیزی است که امروزه با عنوان «کریپتوکارنسی» شناخته می‌شود و شکل مستقل از پول دیجیتال است که هیچ دولت یا بانک مرکزی قادر به کنترل آن نیست. اخلال‌گران فناوری از آن استقبال می‌کنند ، دولت‌ها از آن می‌ترسند و مهم نیست که نظر شما در مورد آن چیست، کریپتوها آمده‌اند که بمانند و با وجود آنها هیچ چیز‌ هرگز شبیه به قبل نخواهد بود.

تاریخچه فین‌تک در دهه ۲۰۱۰

حالا سری به اتفاقات رخ‌داده در سال‌های اخیر می‌زنیم. دهه ۲۰۱۰ معرف دوره‌ای است که واژه فین‌تک به عنوان یک جریان اصلی در جهان شناخته می‌شود. این امر تا حد زیادی مدیون خدمات جدید و متنوعی است که باعث ورود فناوری به زندگی روزمره ما شد و دیگر نمی‌توان تاثیرات آن را در زندگی افراد نادیده گرفت.

پرداخت‌های موبایلی

گوشی‌های هوشمند همه چیز را تغییر داده‌اند و این شامل روش کار ما با پول هم می‌شود. پرداخت‌های موبایلی ممکن است مشهودترین نشانه آن باشد. موبایل‌ها اکنون دارای فناوری‌هایی برای شناسایی نوارهای مغناطیسی روی کارت‌ها و تگ‌‌های آر‌اف‌آی‌دی برای انجام پرداخت‌های غیر‌تماسی هستند. همچنین اپلیکیشن‌هایی داریم که امکان انتقال پول از تلفنی به تلفن دیگر را فراهم می‌کنند (مانند ونمو) و کیف پول‌های موبایلی که پول دیجیتالی را در خود نگه می‌دارند.

پهنای باند موبایلی

ممکن است ندانید که تکنولوژی پهنای باند موبایل ارتباط خاصی با فین‌تک دارد، اما در واقع یکی از مولفه‌های اصلی تاریخ فین‌تک محسوب می‌شود. سرعت اینترنت موبایل با جهش‌ها و محدودیت‌هایی همراه بود؛ اما بهتر از ﺁن هزینه اینترنت موبایل کاهش یافت. وقتی اولین آیفون به بازار عرضه شد، اتصال پهنای باند موبایل نداشت. در عوض، وقتی از وای‌فای فاصله داشت، به EDGE  وصل می‌شد که سرعتش معمولا ۱۳۵ کیلوبایت بر ثانیه است که حتی برای باز کردن یک صفحه وب ساده هم کافی نیست. امروزه با اینترنت 4G و5G می‌توان حجم عظیمی از داده‌ها را به سرعت و بدون درنظر گرفتن موقعیت مکانی به کاربران منتقل کرد. این قابلیت به مبتکران این امکان را می‌دهد تا خدمات فین‌تک جدیدی عرضه کنند که بدون اینترنت موبایل در دسترس نخواهند بود.

اپلیکیشن‌های اقتصاد گیگابایتی

اپلیکیشن‌ها وخدماتی مانند اوبر، ایر بی‌ان‌بی، آپ‌ورک، فیور و موارد مشابه باعث ایجاد گونه‌های جدید شغلی و رویکردهای کاملاً جدید در زمینه اشتغال شده‌اند. با تشکر از فین‌تک و این اپلیکیشن‌های ساختارشکن اکنون فرصت‌های شغلی داریم که پنج یا ده سال پیش وجود نداشت و جابجایی پول از همیشه راحت‌تر است. «پی‌پال» یا «پایونیر» این دو نمونه بزرگ را در نظر بگیرید. اکنون می‌توان با کسی در ﺁن طرف کره زمین معامله کرد و تا چند ساعت بعد پولتان را پرداخت کنید، کاری که انجام آن به سادگی در همین دهه‌های اخیر ممکن شده است و پیش از این امکان‌پذیر نبود.

مشاوران رباتیک و الگوریتم‌های تجاری خودکار

فین‌تک و اتوماسیون با هم مرتبط هستند. زمانی که صحبت از پول به میان می‌آید، چه اولین خودپردازهایی که پیشتر به آن اشاره شد و چه سیستم‌های جدید هوش مصنوعی، در همه این موارد انگیزه روشنی برای برداشتن امور سنگین از دوش انسان وجود دارد. تحولاتی مانند نزدک و بانکداری آنلاین, جهان مالی را دیجیتالی کرد، اما هنوز این انسان‌ها بودند که تمام تصمیمات را می‌گرفتند ولی دیگر شرایط اینطور نیست. اکنون الگوریتم‌های ماشین‌های یادگیرنده برای زمان خرید و فروش سهام تصمیم‌گیری می‌کنند و اغلب با چنان سرعتی با یکدیگر رقابت می‌کنند که هیچ انسانی تابه حال چنین رقابتی نداشته است.  مشاورین رباتیک به صورت خودکار مشاوره‌های سرمایه‌گذاری مالی ارائه می‌دهند و نسبت به انسان‌ها این سرمایه‌گذاری‌ها را با هزینه‌‌هایی کمتر ارائه می‌کنند.

توکن‌ها و آی‌سی‌اوها

از کریپتوکارنسی‌ها به توکن‌های کریپتو می‌رسیم. اینها اشیای دیجیتالی هستند که در بلاکچین وجود دارند و نماینده کالا، سرویس، سهام یک کسب‌وکار یا حق استفاده از یک نرم‌افزار خاص است. آی‌سی‌اوها یا عرضه اولیه سکه، روش محبوبی برای جمعﺁوری مقادیر زیاد پول در مدت زمان بسیار کوتاه هستند. استارت‌آپ‌ها می‌توانند با حداقل سرمایه‌گذاری اولیه، توکن‌های خودشان را به مردم بفروشند. بسیاری هم از همین طریق ثروتمند شدند. نمی‌توان از این واقعیت گذشت که آی‌سی‌اوها به ایجاد کسب‌وکارهایی کمک می‌کنند که بدون وجود این منبع جدید جذب پول، وجودشان امکان‌پذیر نبود.

آینده نانوشته است

امروزه، پیش‌بینی ﺁینده پول، ارزش، فاینانس و همه عواملی که اقتصاد را می‌سازند، غیرممکن است. ما می‌دانیم که ساختارشکنی‌های بزرگی در حال وقوع است؛ اما واقعا نمیتوان تصور کرد که این اتفاقات چگونه برهم تاثیرگذار خواهند بود. روند کلی فین‌تک مطمئنا با سرعت، دقت و خودکارسازی بیشتر همراه است. با این حال، چه تغییرات کیفی در زندگی مردم، رخ خواهد داد؟ اگر ده سال پیش از کسی می‌خواستید که تصویری از عصر حاضر را ترسیم کند، شک دارم که می‌توانست چنین تصویری ارائه دهد. با این وجود، با نگاه کردن به مسیر فین‌تک در گذشته، تنها چیزی که می‌توانیم از ﺁن مطمئن باشیم این است که به سوی دوره‌های جالبی در حرکت هستیم.