پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سعید کلانتری، کارشناس سوییچ و ابزار پرداخت / یکی از فاکتورهای مهم درصنعت پرداخت، اطمینان از هویت کسی است که پول از حساب او کسر می‌شود. در پرداخت سنتی همیشه از یک دفترچه حساب و یا کارت استفاده میشده است که به‌وسیله آن و احیانا کارت شناسایی هویت، از صحت هویت صاحب حساب اطمینان حاصل میشد. ولی در روش‌های نوین پرداخت، ابزارها و شناسه‌های دیگری برای صحت و اطمینان از پرداخت ایجاد شده است.
در ابتدا می‌توان به کارت‌های مغناطیسی و رمز عبور و بعد به ماهیت‌هایی مثل شماره موبایل، گوشی همراه اشاره کرد. بعضا از ویژگی‌های بیولوژی و بیومتریک مثل قرنیه چشم و اثرانگشت برای تایید هویت پرداخت‌کننده استفاده می‌شود.
در این مطلب یک شناسه هویتی دیگر را می‌خواهیم معرفی کنیم. شناسه‌ای که نحوه تعامل با آن در ایران برای ما مشخص است و لذا این مقاله برای مصرف در ایران نوشته شده است.
پلاک خودرو، هویت خودرو است
پلاک خودرو در ایران طی فرایندی توسط نیروی انتظامی تولید و به هر شخص واگذار می‌شود. لذا پلاک خودرو، متعلق به شخص است، نه خودرو و فقط تا زمانی که خودرو به متعلق له‌شخص باشد، به عنوان هویت خودرو نیز شناخته می‌شود. لذا از آن می‌توان به‌راحتی برای تایید هویت استفاده کرد.
همچنین پرداخت‌هایی وجود دارد که متعلق به خودرو شما است. مثل هزینه سوخت، هزینه پارکینگ، عوارض ورود به آزادراه‌ها و … . با توجه به این که پلاک‌های خودروها به‌راحتی توسط دوربین‌ها قابل شناسایی و تفکیک هستند و با توجه به تصمیم دولت به هوشمند شدن شهرها و استفاده از ابزارها و روش‌های جدید پرداخت، در این مقاله چرخه پرداخت توسط پلاک خودرو توصیف می‌شود.
کیف پول برای هر پلاک
برای هر پلاک خودرو یک کیف پول توسط سایان کارت یا هر شرکت پرداخت دیگر تولید می‌شود. این کیف پول توسط سرکد USSD *999# (منظور یعنی هر سر کد اپراتورها و اشاره به سر کد خاصی نیست) و یا نرم‌افزار پرداخت الکترونیک هر یک از شرکت‌های پرداخت و یا نرم‌افزارهای بانکداری هریک از بانک‌ها شارژ می‌شود.
هر زمانی که شما به پمپ بنزین‌های طرف قرارداد با این کیف پول بروید، دوربین مستقر در جایگاه پمپ با تشخیص پلاک خودرو، یک پیامک برای دارنده پلاک می‌فرستد و از او برای پرداخت مبلغ هزینه سوخت با استفاده از کیف پلاکی، تاییده می‌گیرد. بدیهی است که این شماره همان شماره‌ای است که در سیستم نیروی انتظامی به عنوان شماره دارنده پلاک ثبت شده است. همچنین می‌توان با ایجاد فرایندی، به اشخاص اجازه داد که این شماره را عوض کنند.
همین فرآیند در زمانی که شما وارد و خارج پارکینگ‌های طرف قرارداد می‌شوید، ممکن است. همچنین در زمانی که می‌خواهید از عوارضی رد بشوید و یا وارد محدوده طح ترافیک بشوید می‌تواند تکرار شود.
با توجه به اینکه عموما پرداخت‌های پیش‌پرداختی یا Prepaid و یا همان شارژ کیف پول در ایران فراگیر نیست، دو روش زیر پیشنهاد می‌شود:
1- می‌توان با تعامل با یک بانک به عنوان بانک عامل، به کیف پول‌های در حد صدهزارتومان وام 18 درصد داد؛ یعنی به محض اینکه شخص نیاز به پرداخت با کیف پول داشت، این کیف به مبلغ مورد نیاز از طرف بانک شارژ شود و به آن به‌صورت روزشمار 18 درصد دیرکرد تعلق بگیرد، تازمانیکه شخص در اولین فرصت تسویه کند.
همچنین برای تشویق افراد به شارژ کیف پول، می‌توان برای پول موجود در کیف پول، سود سپرده روز شمار کوتاه مدت در نظر گرفت. همچنین در زمانی که شخص برای تعویض پلاک به مراکز تعویض پلاک مراجعه می‌کند، باید علاوه بر تسویه جریمه‌های پرداخت نشده، تسویه کیف پول را هم بیاورد و مبلغ باقی مانده کیف پول به صورت آنی به یکی از حسابهای بانکی او (ترجیحا قوامین) واریز می‌شود که این مبلغ برای تسهیل در خرید و فروش خودرو با همان سرکد *999# قابل استعلام است و همواره مقدار بدهی هر خودرو مشخص است.
2- کیف پول پلاکی هر فرد همان حساب بانکی متصل به کارت بانکی متعلق به همان بانک عامل فرد باشد و برای پرداخت در پاسخ پیامک، رمز دوم خود را ارسال کند تا مبلغ مورد نظر کسر شود (البته از بستر USSD و PUSH هم می‌توان استفاده کرد).
نیازمندی‌های طرح
این طرح برای اجرایی شدن، پیش‌نیازهایی دارد که به شرح زیر هستند:
- قرارداد همکاری یا تفاهم سه‌جانبه
a. بین بانک عامل برای تامین وام اولیه کیف پول و سود روزشمار
b. نیروی انتظامی برای دریافت تسویه کیف پول پلاکی خودرو
c. یک شرکت پرداخت برای تعریف کیف پول و شارژ آن - تجهیز جایگاه‌های سوخت آزادراه‌ها و پارکینگها به دوربین‌های تشخیص پلاک
- راه‌اندازی بستر نرم افزاری و مدیریت این چرخه
نتیجه‌گیری
تصور کنید وارد پمپ بنزین می‌شوید. به محض اینکه به پمپ سوخت می‌رسید یک پیامک برای شما می‌آید که «آقای فلانی مالک خودرو به شماره فلان، خودرو شما وارد جایگاه سوخت خیابان میرداماد شده است. آیا هزینه را از کیف پول پلاکی شما کسر کنم؟ برای تایید عدد یک را وارد کنید.»
شما عدد یک را وارد می‌کنید. در همین حین به کارمند پمپ هم اشاره کرده‌اید که برای شما بنزین بزند. بعد از اتمام سوخت‌گیری و قرار دادن نازل در محل خود، یک پیام با مضمون «هزینه سوخت از کیف پول شما کسر شد»، روی نمایشگر پمپ نمایش داده می‌شود. متصدی پمپ برای شما دست تکان می‌دهد و شما از جایگاه خارج می‌شوید.
شما عدد یک را وارد می‌کنید. در همین حین به کارمند پمپ هم اشاره کرده‌اید که برای شما بنزین بزند. بعد از اتمام سوخت‌گیری و قرار دادن نازل در محل خود، یک پیام با مضمون «هزینه سوخت از کیف پول شما کسر شد»، روی نمایشگر پمپ نمایش داده می‌شود. متصدی پمپ برای شما دست تکان می‌دهد و شما از جایگاه خارج می‌شوید.
هم‌زمان یک اس‌ام‌اس برای شما می‌آید که «مبلغ 50 هزار تومان از کیف پول پلاکی شما کسر شده است. ضمنا چون شما موجودی در کیف خود ندارید، لطفا کیف پول خود را شارژ کنید. در غیر این صورت شما تسهیلاتی به مبلغ کسر شده و با سود 18 درصد از بانک دریافت می‌کنید و مبلغ بدهی با تسهیلات تسویه می‌شود.»
در ادامه مسیر خروج از تهران را در پیش می‌گیرید تا به پردیس بروید. در عوارضی اتوبان با سرعت معمول از گیت پرداخت الکترونیک عبور می‌کنید و برای شما اس‌ام‌اس می‌آید که «مبلغ پنج هزارتومان عوارض ورود به اتوبان پردیس از حساب کیف پلاکی شما کم شد. به علت عدم موجودی لطفا کیف پول خود را شارژ کنید.»
ماشین را در پارکینگ عمومی پارک می‌کنید. در موقع ورود با تشخیص پلاک برای شما اس‌ام‌اس خوشامدگویی می‌آید و شما تایید می‌کنید که هزینه از کیف پول پلاکی شما کسر شود. هزینه کارواش ماشین را هم بدون خروج از ماشین از طریق کیف پلاکی پرداخت می‌کنید.
شب در منزل با شماره‌گیری *999# و انتخاب گزینه شارژ کیف پول موبایلی و بعد انتخاب کارت بانکی و وارد کردن رمز کارت کیف خود را شارژ می‌کنید.