پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
اکبر هاشمی؛ سردبیر هفته‌نامه شنبه / این سرمقاله سه ماه بعد شنبه بود اما بنا به دلایلی امروز آن را منتشر می‌کنم. فرض کنید پولتان تمام‌شده، فرض کنید دیگر نمی‌توانید برای استارت جذب سرمایه کنید. امروز که این‌ها را می‌نویسم، همه‌چیز در حد فرضیات است. برای همین نباید ناامید به آینده باشیم؛ اما برای طی کردن این مسیر سخت نیاز به امید واقع‌بینانه داریم. برای همین فرض کنید واقعاً تا ۳ ماه یا ۶ ماه آینده پولتان تمام می‌شود و استارت‌آپ شما دیگر نمی‌تواند برای راند بعدی جذب سرمایه کند.
اگر این فرض‌ها به واقعیت تبدیل شد، چه باید بکنیم؟ درست است که میانگین سنی فعالان استارت‌آپی ایران بین ۲۰ تا ۲۴ است، اما حتی با پذیرش این میانگین سنی جوان، ما واقع‌بین هستیم؛ آدم‌های محکمی که امیدوارانه خواهیم جنگید. پس بیایید سناریوهای ممکن را باهم مرور کنیم و برای ادامه فعالیت استارت‌آپ‌مان به نتیجه و راه‌حل واقع‌بینانه برسیم.
سرمایه‌گذاری خارجی
با توجه به خط‌ونشان‌های آمریکا و تحریم‌های پیشرو، ورود سرمایه خارجی به اکوسیستم استارت‌آپی ایران قطع خواهد شد.
شاید دراین‌بین نیم‌نگاهی به شرکای استراتژیک ایران مثل چین، روسیه و هند داشته باشیم، اما آیا درزمانی که تحریمی و فشاری در کار نبود، سرمایه‌گذاران چینی و هندی به ایران آمدند که حال در این شرایط سخت در کنار ما باشند. در مورد روسیه هم این امر صادق است؛ اگرچه آن‌ها دریکی دو مورد در ایران سرمایه‌گذاری کردند اما آن‌هم هم مستقیم نبود.
سرمایه داخلی
در همایش یلدای ۹۶ که در آذرماه برگزار شد، فرض ما بر این بود در ۲ سال آینده سرمایه‌گذاران سنتی باید آماده ورود به اکوسیستم شوند، با غافلگیری در عرصه سیاست خارجی همین امروز هم برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی دیر است؛ اما ورود سرمایه‌گذاران داخلی هم با ابهام روبه‌روست.
شاخص‌های بورس در هفته گذشته رشد نسبی داشته است. بانک‌ها سودهایشان را به ۲۱ درصد افزایش داده‌اند. با افزایش رکود و تورم در ماه‌های آینده، بانک‌ها برای فرار از ورشکستگی و جذب نقدینگی بهره‌های بانکی‌شان را بالا خواهند برد. شاید بار دیگر مثل دوران دولت اصلاحات شاهد سودهای بانکی بالای ۳۵ درصد باشیم.
در حوزه مسکن بر اساس گزارش بانک مرکزی، شاهد افزایش ۲۵ درصدی قیمت مسکن بودیم. در یک جمع‌بندی، جذابیت سود بازارهای دلار، طلا، بورس، مسکن… و از طرفی کاهش ریسک سرمایه امکان مهاجرت یا ماندن سرمایه‌گذاران سنتی در اکوسیستم استارت‌آپی ایران را به حداقل می‌رساند.
سرمایه‌گذاران سنتی اندکی خواهند ماند که نگاهشان به آینده است و می‌دانند اگر می‌خواهند روی آینده بلندمدت سرمایه‌گذاری کنند، بهترین فرصت برای سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها همین حالاست اما افسوس که تعداد آن‌ها انگشت‌شمار است.
ازاین‌رو پیش‌بینی‌ها حکایت از افزایش قیمت مسکن دارد؛ اگرچه بالا رفتن تورم و قیمت مسکن قدرت خرید مردم را کاهش داده و شاهد رکورد بیشتر در این حوزه خواهیم بود اما از سوی دیگر بازار مسکن بیشترین تأثیرپذیری خود را از دو بازار اقتصادی ارز و بازار پول و همچنین سطح تورم عمومی خواهد داشت. سازندگان مسکن بر این باور هستند که تمام کالاهای مرتبط با بخش مسکن در سال گذشته و قطعاً در سال جاری با رشد نرخ ارز افزایش‌یافته است، بنابراین چنانچه قیمت مسکن افزایش نیابد، ساخت و عرضه مسکن نیز دچار مشکل و افت می‌شود و درنهایت در آینده باید شاهد عدم توازن میان عرضه و تقاضا و رشد سونامی قیمت مسکن باشیم.
دولت
معتقدیم در این شرایط بحرانی شاید بهترین تصمیم دولت، حمایت مالی از استارت‌آپ‌های بزرگ است که بتوانند این طوفان سهمگین را پشت سر بگذارند، اما آیا این عقلانیت و خرد هوشمندانه وجود دارد؟ و اصولاً می‌توان از دولت بی خشاب انتظار کمک داشت؟
بوت استرپ
نمی‌خواهم بگویم هیچ امیدی برای جذب سرمایه برای استارت‌آپ‌های بزرگ نیست اما نمی‌توانم بگویم که امیدی هم هست ما یعنی استارت‌آپ‌های بزرگ، متوسط و کوچک سوار یک قایق هستیم و همه‌مان یک مشکل مشترک داریم؛ جذب منابع مالی جدید. پیش‌بینی می‌شود این قایق شاید یک‌ساله دیگر به ساحل آرام برسد. تا آن زمان همه ما ناچاریم چند کار مهم انجام دهیم.
بوت استرپ به فعالیت استارت‌آپ‌مان ادامه دهیم. کاهش هزینه‌های غیرضروری و هزینه‌هایی که به‌نوعی ولخرجی روزهای داشتن منابع مالی سرشار است. تغییر بیزینس‌مدل
افزایش چنل‌های درآمدزایی
توقف بودجه‌های مارکتینگ غیرضروری در رسانه‌های گران‌قیمت و عمومی مثل تلویزیون، بیلبورد، اینفلوئنسرهای با دستمزد بالا و به‌جایشان تمرکز بودجه‌های مارکتینگ و پی‌آر در رسانه‌های دیجیتال و رسانه‌ها و نشریه‌های تخصصی و با ضریب نفوذ بالا.
ساماندهی منابع انسانی، بارها نوشته‌ام فروختن دارایی‌ها و مهاجرت به فضاهای اشتراکی یا مکان‌های ارزان‌قیمت حتی مهاجرت از شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک یا پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد بهتر از تعدیل نیروست؛ چراکه مهم‌ترین دارایی استارت‌آپ‌ها نیروهای ارزشمند آن‌هاست. میز و صندلی‌هایتان را بفروشید و روی زمین بنشینید اما با از دست‌دان نیروهای ماهر خودتان را خلع سلاح نکنید. لذا ساماندهی منابع انسانی در بازنگری در نیروها و جایگزینی نیروهای متخصص‌تر و باتجربه‌تر مفهوم پیدا می‌کند.
چشم‌انداز من از آینده یعنی ۶ ماه بعد این است که ما شاهد فیلد برخی از استارت‌آپ‌های بزرگ، متوسط و کوچک خواهیم بود و با شرایطی مواجه خواهیم شد که رقابت به مفهوم سال ۹۶ و حتی امروز معنا نخواهد داشت. تنها رقیب ما شرایط سیاسی و اقتصادی کشور خواهد بود. در این شرایط بهتر است بیش از رشد و رقابت به بقا وزنده ماندن بیندیشیم.
هنوز دیر نشده، بهترین راه کنترل نقدینگی و مدیریت پولی است که داریم یا به دست خواهیم آورد. باید یاد بگیریم با هزینه بسیار کمتر مجموعه‌هایمان را مدیریت کنیم.
در همین شرایط سخت‌روی آموزش تخصصی بیشتر نیروهایمان تمرکز کنیم.
سه نکته کلیدی: به‌غیراز همه مواردی که در بالا برشمردم، یادمان باشد سه چیز در شرایط بسیار سخت بیش از پول به کمکمان خواهد آمد.
سرمایه انسانی
نیروی خلاق، باتجربه و بادانش بالا
نتورک
به‌جای تعدیل نیرو، فروختن دارایی‌ها یا کنسل کردن قراردادهایتان، به نتورک‌تان تکیه کنید. نتورک ثروت و دارایی بزرگی است؛ اگر فاقد آن هستید یا ضعف دارید، مثل تارعنکبوت شبکه بزرگی بسازید برای روزهای سخت.
امید
انسان بدون امید، انسان مرده است، فرقی نمی‌کند اینجا باشد یا در سیلیکون ولی پولدار باشد یا بی‌پول. بدون امید نمی‌توان کاری از پیش برد و با امید می‌توان بر بزرگ‌ترین سختی‌ها غلبه کرد.
آخر اینکه: برای مدت یک‌ساله دوام بیاورید.
همه باهم و کنار هم مهربان‌تر از قبل برای ماندن و جنگیدن به هم کمک کنیم. ما باید دست همدیگر را بگیریم. در روزهای سخت بیشتر هوای همدیگر را داشته باشیم. اگر فکر می‌کنید با یک کمک کوچک شما، استارت‌آپی دوام می‌آورد، حتی اگر رقیب شماست، دریغ نکنید. اگر نیرویی تعدیل می‌شود و شما می‌توانید آن نیرو را جذب کنید، این کار را بکنید. اگر کمپانی شما بودجه مسئولیت اجتماعی دارد، امروز مسئولیت همه ما صیانت از اکوسیستم استارت‌آپی ایران است که نگذاریم از هم بپاشد.
گاهی هم به آسمان نگاه کنید، درمی‌یابید که جهان ما در کائنات ذره‌ای بسیار کوچک است، دراین‌بین ما و بیزینس بزرگمان، کوچک‌ترین و کوچک‌ترین و اپسیلون‌ترین ذره‌ای هستیم که حتی دیده نمی‌شویم. شاید بهترین چیزی که حال ما را خوب کند، فکر کردن به ساختن جهانی بزرگ در درونمان است؛ جهانی پر از مهربانی، گذشت، صبوری جوانمردی و کنار هم بودن؛ جهانی که اگر دیده هم نشود، بازهم حال ما خوب است و احساس پوچی و حقارت نمی‌کنیم.