پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
روح‌الله دهقان؛ مدیرعامل کدال / در همه بازارهای مالی، شفافیت یکی از شاخصه‌های بسیار مهم در کار آیی آن بازار به شمار می‌آید. یکی از عواملی که همواره باعث کاهش سطح شفافیت می‌شود، رانت‌های اطلاعاتی یا دسترسی نامتقارن به اطلاعات بوده است.
رانت اطلاعاتی به این مفهوم است که عده‌ای خاص به‌صورت انحصاری یا حداقل زودتر از سایرین، به برخی اطلاعات مهم و تأثیرگذار دسترسی پیدا کنند.
این امر سبب می‌شود این دسته از افراد بتوانند در تعاملات مالی از این رانت اطلاعاتی به نفع خود سوءاستفاده کرده و سودهای غیرمتعارف کسب کنند.
وجود این رانت‌های اطلاعاتی یا فضای شکل‌گیری این نشت‌های اطلاعاتی از مخاطرات اصلی شفافیت در بازارهای مالی به شمار می‌رود.
سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان متولی بازار سرمایه کشور همواره سعی کرده با استفاده از سازوکارهای مناسب و ایجاد امکان دسترسی متقارن به اطلاعات به‌طور یکسان و برای عموم سرمایه‌گذاران سبب کاهش رانت اطلاعاتی شود.
از سوی دیگر بخشی از این رانت‌های اطلاعاتی در دسترسی نامتقارن به اطلاعات مالی ناشران پذیرفته‌شده در بازار سرمایه شکل می‌گیرد. ازاین‌رو افشای اطلاعات مالی ناشران در سال‌های اخیر تغییراتی داشته تا به‌واسطه این تغییرات داده‌های مالی ناشران و اطلاعات تأثیرگذار آن‌ها در کوتاه‌ترین زمان و از سریع‌ترین مسیر ممکن در اختیار همه مخاطبان و ذی‌نفعان قرار گیرد.
مسلماً تنها راه ایجاد این مسیر کوتاه استفاده از قابلیت‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات است.
در این راستا سامانه کدال که توسط شرکت دانش‌بنیان رایان بورس درحال‌توسعه است، به‌عنوان بستر افشای این دسته از اطلاعات شناخته‌شده است. این سامانه طی سال‌های اخیر توسعه و تغییرات فراوانی داشته تا بتواند هر چه بیشتر به سمت حذف احتمال‌های شکل‌گیری رانت‌های اطلاعاتی قدم بردارد.
این سامانه امکان ارائه اطلاعات مالی ناشران را به همه مخاطبان در کمترین زمان ممکن فراهم می‌کند. ازآنجاکه به‌صورت ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته در اختیار همه بازدیدکنندگان قرار دارد، لذا می‌تواند مؤلفه یکسانی را برای همگان در دسترس‌پذیر بودن اطلاعات فراهم کند.
طبق ماده ۲ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب آذرماه ۱۳۸۴)، سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و باهدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفشرکت اف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و به‌منظور نظارت بر حسن اجرای قانون و بر اساس ماده ۷ همان قانون، اتخاذ تدابیر لازم برای پیشگیری از وقوع تخلفات در بازار اوراق بهادار و نیز نظارت بر افشای اطلاعات بااهمیت از سوی شرکت‌های ثبت‌شده نزد «سازمان» را بر عهده هیئت‌مدیره این مجموعه گذاشته است.
در این خصوص سامانه یکپارچه گردآوری، نظارت و انتشار الکترونیکی اطلاعات (کدال) به‌منظور مکانیزه کردن جمع‌آوری، بررسی و انتشار اطلاعات مالی شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان و سایر اشخاصی که طبق قانون بازار اوراق بهادار ملزم به گزارش اطلاعات خود هستند، طراحی‌شده است.
فرآیندهای اصلی این سامانه عبارت است از: آماده‌سازی و ثبت گزارش‌ها به‌وسیله ناشران، دریافت و پذیرش گزارش‌ها از طریق سامانه، ذخیره و بازیابی گزارش‌های دریافتی، تحلیل و نظارت بر گزارش‌ها از طریق کارشناسان سازمان، استخراج گزارش‌های متنوع از اطلاعات ارسالی از سوی ناشران و درنهایت انتشار اطلاعات به عموم. این چرخه کمک فراوانی به کاهش میزان رانت اطلاعاتی و نشت اطلاعاتی در بازار سرمایه کرده است.
همچنین طی سال‌های اخیر تغییراتی در سازوکار سامانه «کدال» ایجادشده که می‌توان به دو مورد زیر اشاره کرد:
کوتاه کردن چرخه افشای اطلاعات به‌واسطه دستورالعمل افشای مستقیم اطلاعات: به این معنی که اطلاعات مالی ناشران به‌محض ارائه آن از سوی ناشر در سامانه کدال در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
درواقع پیش از اجرایی شدن این فرآیند، داده‌های مالی ناشران قبل از افشا در چرخه‌های متفاوتی قرار می‌گرفت که امکان شکل‌گیری رانت‌های اطلاعاتی را محتمل می‌ساخت؛ بنابراین انتقال این چرخه‌های بعضاً کنترلی به پس از افشای اطلاعات و افشای مستقیم اطلاعات در بستر سامانه کدال سبب شد تا سطح تقارن در دسترسی به اطلاعات افزایش یابد.
ارائه دستورالعمل افشای اطلاعات بااهمیت و ایجاد ارتباط مکانیزه بین سامانه کدال و سامانه معاملات: نبود ارتباط مکانیزه بین این دو سامانه حیاتی در بازار سرمایه کشور نیز از دیگر مواردی است که سبب احتمال شکل‌گیری رانت‌های اطلاعاتی می‌شود؛ زیرا در فاصله افشای اطلاعات دارای اهمیت بالا تا تأثیر این اطلاعات بر نماد معاملاتی و به‌واسطه دستی بودن فرآیندها، مخاطراتی درزمینهٔ رانت‌های اطلاعاتی وجود داشت؛ اما در حال حاضر با استفاده از قابلیت‌های فناوری اطلاعات، به‌محض افشای اطلاعات بااهمیت، نماد معاملاتی مربوطه تحت تأثیر قرار می‌گیرد تا امکان شکل‌گیری رانت اطلاعاتی حذف شود.
به‌این‌ترتیب سامانه کدال در راستای ایجاد شفافیت اطلاعاتی و مقابله با رانت‌های اطلاعاتی، توانسته است نقش بسزایی داشته باشد. انواع مختلف اطلاعات مالی که در این سامانه افشا می‌شود و نیز گزارش‌هایی که از فعالیت‌های شرکت‌های پذیرفته‌شده به‌صورت ماهانه در این سامانه در اختیار همه بازدیدکنندگان سامانه قرار می‌گیرد، کمک کرده تا شفافیت بازار سرمایه کشور افزایش یابد.
باوجود گام‌های مثبت و مؤثری که تاکنون در این حوزه برداشته‌شده است، مسلماً ذات پویای بازار سرمایه همواره نیازمند بازنگری فرآیندها بر اساس شرایط جدید است. بر این اساس در آینده تلاش خواهد شد با به‌کارگیری بیشتر فناوری‌های روز و با توجه به شرایط ایجادشده رانت‌های اطلاعاتی کاهش یابد یا حذف شود تا به‌این‌ترتیب با افزایش شفافیت سطح اعتماد به بازار سرمایه ارتقا یافته و حرکت سرمایه‌ها به سمت تولید داخلی، روند کاراتری را طی کند.
منبع: دنیای اقتصاد