پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
شبکه‌ی سوئیفت جهانی یکی از اساسی‌ترین موارد مطرح در توافق هسته‌ای بین ایران و گروه کشورهای ۵+۱ است که به توافق برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) که طبق این توافق، امکان دسترسی ایران به این شبکه فراهم می‌شود و ایران و کشورهای طرف قرارداد او می‌توانند براحتی تراکنش‌های مالی فی مابین را انجام دهند.
اخیراً که رئیس‌جمهور ایالات‌متحده‌ی آمریکا به‌طور رسمی از این توافق بین‌المللی خارج شده است، این بحث مطرح می‌شود که آیا با این اقدام ایالات‌متحده‌ی آمریکا و به‌تبع آن در آینده نزدیک خروج کشورهای اروپایی از این توافق، عملاً تمامی جنبه‌ها و ابعاد توافق برجام لغو شده است و یا اینکه علی‌رغم خروج آمریکا از این توافق، کشورهای اروپایی همچنان پایبند به تعهد خود خواهند بود؟
پایبندی کشورهای اتحادیه‌ی اروپا، روسیه و چین به قرارداد و پیمان هسته‌ای ایران که در سال ۲۰۱۵ منعقد شد، اقدام بیهوده‌ای نبوده است. نکته‌ی جالب و قابل توجه درمورد کشورهای اتحادیه‌ی اروپا این است که آن‌ها در شبکه پرداخت پیمان بروکسل که ارتباط مستقیمی با مقوله شبکه‌ی سوئیفت جهانی دارد، قدرت و نفوذ بیشتری نسبت به آمریکا دارند.
شبکه‌ی سوئیفت جهانی در دهه‌ی ۱۹۷۰ توسط گروهی از بانک‌های جهانی تأسیس شد تا بتوانند بجای اجازه دادن به کشورها یا بانک‌های بزرگ برای اعمال استانداردهای دلخواه خود، اطلاعات مربوط به نقل و انتقالات مالی را به شکل شفاف در اختیار داشته باشند. سوئیفت شبکه‌ای است که متعلق به اعضا و تأمین‌کنندگانش است و به خاطر نقش کلیدی خود در صنعت بانکداری، در حکم ستون فقرات بانکداری بین‌المللی مدرن است؛ که همه‌روزه حدود ۳۰ میلیون پیام مربوط به نقل و انتقالات مالی را بین ۱۱ هزار بانک منتقل می‌کند.
به دنبال تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۲، اتحادیه‌ی اروپا هم تحریم‌های خود را علیه بانک‌های ایرانی آغاز کرد؛ ازجمله‌ی این بانک‌ها می‌توان به بانک مرکزی ایران اشاره کرد. همچنین شبکه‌ی سوئیفت جهانی ۳۰ عضو ایرانی خود را اخراج کرد. با قطع ارتباط بانک‌های ایران با شبکه سوئیفت، ایران قادر به دریافت مبلغ مورد توافق برای صادرات و اهداء مبلغ مورد توافق برای وارداتش نبود؛ از این‌رو سیستم پولی بین المللی کشور، بالاجبار به روال قدیمی و کند حواله بازگشت که این فرایند هم برای مردم عادی و هم برای تاجران سخت‌تر بود؛ اما به‌دلیل توافق برجام، در سال ۲۰۱۶، بانک‌های ایرانی دوباره به شبکه‌ی سوئیفت‌های جهانی متصل شدند.
آیا اروپا با ایران می‌ماند؟
رئیس جمهور ایلات متحده‌ی آمریکا، دونالد ترامپ، حدود یک ماه پیش خروج رسمی کشور آمریکا از توافق برجام را اعلام کرد؛ که طی آن تحریم‌های علیه ایران به شرط شفاف سازی فعالیت‌های هسته‌ای، رفع خواهد شد؛ اما با وجود این تصمیم رئیس جمهور آمریکا، اتحادیه‌ی اروپا، آلمان، فرانسه، انگلیس و چین، روسیه بر پیمان وفادار ماندند.
شبکه‌ی سوئیفت جهانی در رابطه با تحریم‌های ایران به چه میزان تاثیرگذار است؟
ساختارهای بنیادین سوئیفت در بروکسل است که جزوی از خاک اروپاست؛ و با توجه به باقیماندن کشورهای اروپایی در پیمان برجام، نشانگر این است که سیستم سوئیفت خواهان اخراج بانک‌های ایرانی نیست؛ اما با وجود تحریم‌های سخت اقتصادی آمریکا، تکلیف طرف‌های پایبند به این قرارداد، در حاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد. چراکه در اثر تحریم‌های اقتصادی آمریکا، شرکت‌های چند ملیتی‌ای که خواهان معامله با کشور ایران هستند، توانایی این کار را نخواهند داشت. مسلماً این شرایط، وضعیت اقتصادی را برای ایران دشوار خواهد کرد؛ اما مادامیکه ایران بتواند نفت خود را بفروشد، قدرتمند خواهد ماند.
بر اساس سیاست‌هایی که در سال ۲۰۱۲ وضع شد، معاملات مبادله‌ای، پرداخت‌های حواله و قراردادهای موقت با بانک‌های خارجی تنها راه حفظ صادرات و واردات است. بر این اساس پی می‌بریم که به چه دلیل میزان صادرات نفت ایران از ۹۲٫۵ میلیارد دلار به ۵۲ میلیارد دلار کاهش یافت و بعد از آن نیز تا زمان به امضاء رسیدن توافق برجام، این سیر نزولی ادامه داشت. در نهایت می‌توان اینطور نتیجه‌گیری کرد که دلیل اصلی فشاری که ایران از تحریم‌ها تحمل می‌کند، نه از طرف آمریکا، بلکه بر اثر لغو سیستم سوئیفت است.
این درحالی است که اروپا بخاطر دوری از تحریم‌ها و سختگیریهای آمریکا در شرایط فروش آلومینیم و فولاد، تمایلی به جلوگیری از تصمیمات رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا ندارد. اگر اتحادیه‌ی اروپا در حمایت از ایران، از توافق برجام خارج نشود، مسلماً با تحریم‌ها و سختگیریهای آمریکا روبرو خواهد شد؛ اما این تمام موضوع نیست؛ چراکه در این صورت که اروپا و آمریکا به نزاع با یکدیگر بپردازند، سیستم مالی هر دو طرف آسیب‌های جدی می‌بیند.
آیا جایگزین مناسبی برای سوئیفت وجود دارد؟
درصورتیکه بر اثر درگیری‌های بین المللی این چنینی، سوئیفت‌ها کاربرد خود را بخاطر نامعتبر شدن از دست بدهند، مسلماً گزینه‌های جایگزین دیگری به جای این سیستم ارائه خواهد شد. از جمله بزرگترین رقبای سوئیفت‌ها، تکنولوژی‌هایی مانند بلاکچین و استارتاپ‌های مبتنی بر این فناوری خواهد بود.
ایران و روسیه به شکلی کاملاً جدی پیشرفت‌های فناوری بلاکچین را رصد می‌کنند تا بتوانند به بهترین شکل از آن برای رهایی از تحریم سوئیفت و واردات و صادرات مبتنی با دلار را از سیستم مالی خود حذف کنند. در همین راستا، روسیه سیستمی مانند سوئیفت ساخته تا با آن انتقالات بین بانک‌های داخلی خود را و همچنین انتقالات کشورهای اطراف خود که با روسیه منطقه آزاد مشترک دارند را پوشش دهد.
منبع: Bloomberg
