پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فینتک است.
موضوعات راه پرداخت
در راه پرداخت درباره چه چیزهایی می‌نویسیم؟
راه پرداخت چه مطالبی را پوشش می‌دهد؟ شرط انتشار محتوا در راه پرداخت چیست؟
ما در راه پرداخت موضوعات متنوعی را پوشش می‌دهیم؛ ولی تمرکز ما بر فناوری‌های مالی است. در راه پرداخت تلاش می‌کنیم همه چیز درباره کسب‌وکار، تکنولوژی، نوآوری، روندها و رویدادهای مرتبط با فناوری‌های مالی ایران را پوشش دهیم.
اکوسیستم فناوری‌های مالی ایران
اکوسیستم فناوری‌های مالی ایران اکوسیستمی پویا است؛ در این اکوسیستم کسب‌وکارهای بزرگ و مجوز‌دار تعریف‌شده‌ای مانند بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، کارگزاری‌های بورسی و PSPها در کنار هم فعالیت می‌کنند. در سال‌های اخیر به لطف فناوری نوع دیگری از کسب‌وکارهای مالی رشد کرده‌اند که به آنها فینتک می‌گوییم. فین‌تک‌ها ممکن است استارتاپ‌های کوچکی باشند ولی لزوما این طور نیست. بسیاری از استارتاپ‌های فینتک در سال‌های اخیر به کسب‌وکارهایی بزرگ تبدیل شده‌اند. این اکوسیستم و بازیگران آن پیوسته تغییر می‌کنند و ما در راه پرداخت تلاش می‌کنیم آخرین روندها و رویدادهای مرتبط با بازیگران مهم و تاثیرگذار این اکوسیستم را پوشش دهیم.
فینتک یعنی چه؟
فینتک یعنی کاربرد نوآورانه فناوری در خدمات مالی. فینتک تا امروز ۳.۵ نسل را پشت سر گذاشته است و با این که این از عمر این واژه حدود ۱۰ سال می‌گذرد اما فینتک حدود ۱۰۰ سال تاریخچه دارد. آن چیزی که اینجا ارائه شده مدل راه پرداخت از بخش‌های گوناگون فینتک است. این مدل با توجه به تغییرات به صورت پیوسته در حال تغییر است؛ به عنوان نمونه پراپ‌تک بخش جدیدی است که با توسعه کسب‌وکارهای این حوزه به مدل ما اضافه می‌شود.
پس فینتک یعنی کاربرد نوآورانه فناوری در خدمات مالی. فینتک به طور کلی، به ۹ بخش تقسیم می‌شود: رگ‌تک (RegTech) / ولث‌تک (WealthTech) / اینشورتک (InsurTech) / پی‌تک (PayTech) / بانک‌تک (BankTech) / لندتک (LendTech) و کرادفاندینگ (Crowdfunding) / مدیریت مالی و PFMها / رمیتنس (Remittance) / دارایی دیجیتال (پول‌های جدید، توکن‌ها و رمزارزها)
این دسته‌بندی به مرور زمان و با خلق مدل‌های کسب‌وکار جدید توسعه می‌یابد؛ به عنوان نمونه در حال حاضر بخش‌هایی مانند پراپ‌تک در حال شکل گرفتن در دنیای فینتک هستند.
دنیای مالی هم ۳ ستون دارد: بانک و پرداخت، بورس و بیمه. شرکت‌های فناوری و کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ فینتک در امتداد این سه ستون هستند و به آنها کمک می‌کنند با هزینه کمتر و بهینه‌تر کار کنند.
در ادامه ۹ بخش اصلی فینتک به صورت مختصر توضیح داده می‌شود؛
پی‌تک؛ در حال حاضر ۱۲ شرکت پرداخت الکترونیکی (PSP) در کشور فعالیت می‌کنند و نهاد رگولاتور آنها شرکت شاپرک است. سهامداران این شرکت بانک‌های کشور هستند و به طور کلی تابع بانک مرکزی و شرکت‌های بانک مرکزی است.
همه کسب‌وکارهایی که در زمینه پرداخت فعالیت مبتنی بر نوآوری و فناوری دارند پی‌تک هستند. برخی فعالیت‌های کسب‌وکارهای بزرگی مانند آپ، سپ، تاپ، ایران کیش، به‌پرداخت و سپهر در این دسته قرار دارند. استارت‌آپ‌هایی مانند زرین‌پال، پی، باهمتا و پی‌پینگ هم در این دسته قرار دارند. این کسبوکارها تلاش می‌کنند پرداخت که یکی از ۳ کارکرد اساسی بانکداری است را تسهیل کنند.
بخش مهمی از پرداخت در ایران از طریق ابزار کارت‌خوان انجام می‌شود اما رشد قابل توجهی در پرداخت از طریق موبایل و درگاه‌های پرداخت اینترنتی قابل مشاهده است. در سال‌های آینده شاهد تغییرات وسیعی در زمینه پرداخت خواهیم بود. آن تغییرات چیست و پرداختی‌ها تا چه حد توانسته‌اند به رشد اقتصاد ایران کمک کنند. مهم‌ترین چالش‌های پرداختی‌ها برای توسعه اقتصاد ایران چیست؟
بانک‌تک؛ بانک‌ها ستون فناوری‌های مالی هستند. معرفی بانک‌های ایرانی بخشی است که به صورت پیوسته به‌روزرسانی می‌شود؛ همچنین محتوای خبری مرتبط با بانکداری، بانک‌ها، فناوری‌های بانکی و بانک‌تک را هم در راه پرداخت مشاهده می‌کنید.
بانک‌تک یعنی همه آن کسب‌وکارهایی که در زمینه فناوری بانکداری و انجام کارکردهای بانکی فعالیت مبتنی بر نوآوری و فناوری انجام می‌دهند. بخشی از فعالیت کسب‌وکارهای بزرگی مانند توسن، داتین فناپ، پویا، حصین، بهسازان، ارتباط فردا و کسب‌وکارهای نوپایی مانند نیلین و موبایلت در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. در دنیا این دسته با عنوان بتابانک یا نام‌هایی مانند این شناخته می‌شوند. کسب‌وکارهایی مانند استارلینگ، موون و سیمپل از نام‌های شناخته شده این فضا هستند. کسب‌وکارهای فعال در این بخش تکنولوژی را به خدمت می‌گیرند که هزینه‌های خدمات بانکی را کاهش دهند و کیفیت را افزایش. سوال درباره این بخش این است که کسب‌وکارهای بانک‌تک تا چه حد توانسته‌اند اقتصاد ایران را رشد دهند؟ چالش‌های این کسبوکارها در این سال‌ها برای افزایش حجم اقتصاد ایران چه بوده است؟ چهره‌های شناخته شده بانک‌تک ایران این پرسش‌ها را بررسی می‌کنند.
لندتک؛ لندتک یعنی همه آن کسب‌وکارهایی که در زمینه تامین مالی جمعی، انتقال پول فردبه‌فرد و قرض‌دهی فعالیت مبتنی بر نوآوری و فناوری دارند. در جهان کیک‌استارتر و لندینگ کلاب از نام‌های نشاخته شده هستند.
در ایران ایران رنتر سابق (لندو) و دونیت دو نمونه از این دسته هستند. طیف وسیع خدماتی که در این دسته قرار می‌گیرد آن را بسیار جذاب می‌کند. وام دادن به مشتریان یکی از ۳ کارکرد اولیه بانک‌ها است که کسب‌وکارهای فینتک آن را هدف گرفته‌اند.
به دلیل محدودیت‌های قانونی موجود شاهد چالش‌هایی در زمینه رشد این نوع کسبوکارها هستیم و از آن سو شاهد ناتوانی کسب‌وکارهای بزرگ بانکی در انجام اثربخش این خدمات هستیم. در آینده نزدیک و با رفع شدن چالش‌های قانونی و افزایش فشار فناوری شاهد تغییرات جدی در این بخش خواهیم بود. این نوع از کسبوکارها تا چه حد می‌توانند به توسعه اقتصاد ایران کمک کنند؟
رمیتنس؛ این بخش به همه آن کسب‌وکارهایی اشاره دارد که در زمینه‌های پرداخت‌های ارزی و انتقال ارزی فعالیت مبتنی بر نوآوری و فناوری دارند. به دلیل شرایط خاص ایران و محدودیت‌هایی که در زمینه مبادلات ارزی وجود دارد این کسبوکارها مانند میکروارگانیسم‌هایی بودند که می‌توانستند به تسهیل تجارت در ایران کمک کنند. با وجود این پتانسیل در سال‌های گذشته شاهد فشار هم‌زمان از درون و بیرون اقتصاد به این کسبوکارها بوده‌ایم.
کسب‌وکارهای رمیتنس در دنیا با این ایده شکل گرفتند که انتقال پول بین کشورها را سریع‌تر و ارزان‌تر انجام دهند. ترانسفروایز یکی از نمونه‌های شناخته شده این نوع فینتک در جهان است و در ایران تهران پیمنت، یک‌پی و آرمانی از کسب‌وکارهای این حوزه هستند. کسب‌وکارهای پرداخت ارزی تا چه حد می‌توانستند به توسعه اقتصاد ایران کمک کنند؟ چه چالش‌هایی باید برطرف شود تا آنها بتوانند نقش موثرتری در اقتصاد ایران داشته باشند؟
مدیریت مالی؛ ابن بخش اشاره به همه آن کسب‌وکارهایی دارد که در زمینه مدیریت مالی شخصی فعالیت مبتنی بر نوآوری، فناوری و تفکر طراحی و ایده‌های نو دارند.
کسب‌وکارهایی مانند فانوس، پارمیس و نیوو تنها چند نمونه از این کسبوکارها هستند. ماموریت این نوع کسبوکارها افزایش سواد مالی و توسعه مهارت‌های مدیریت مالی افراد است. در ایران کسبوکارها به حسابداری عادت دارند منتها کمتر فردی این عادت را دارد. کسب‌وکارهای مدیریت مالی شخصی این نقش را دارند که با استفاده از فناوری به توسعه مالی افراد کمک کنند. این کسبوکارها تا چه حد می‌توانند در توسعه GDP ایران نقش داشته باشند؟
دارایی دیجیتال؛ یکی از پیشروترین و متغیرترین بخش فینتک اینجاست: اقتصاد توکن. آغازگر این جریان بیت‌کوین بود؛ ولی اقتصاد توکن تاریخچه طولانی‌تری نسبت به بیت‌کوین دارد؛ هرچند تا امروز بیت‌کوین یکی از مهم‌ترین دستاوردهای کسانی بوده است که تلاش می‌کنند سیستم جدیدی بسازند و آن را جایگزین سیستم‌های مالی فعلی کنند. توکن‌ها، کریپتوها، بلاکچین و دفاتر کل توزیع شده از موضوعات مورد توجه راه پرداخت است.
این بخش به همه آن کسب‌وکارهایی اشاره دارد که در زمینه بلاکچین و رمزارزهای شناخته شده مانند بیت‌کوین فعالیت مبتنی بر نوآوری و فناوری دارند. کسب‌وکارهایی مانند ققنوس، کارچین، اکسیر و همراستا از تلاش‌های این بخش هستند. از این فضا ماینینگ بیشتر شنیده شده است و بسیاری تصور محدودی از این فضا دارند. چرا به این بخش می‌گوییم لحظه اوبر بانکداری؟ کسب‌وکارهای مبتنی بر دفاتر کل توزیع شده تا چه حد می‌توانند اقتصاد ایران را بزرگ‌تر کنند؟ ما در راه پرداخت درباره این سوال‌ها جست‌وجو می‌کنیم.
اینشورتک؛ اینشورتک یا همان فناوری‌های بیمه که معادل عبارت InsurTech است، یعنی «کاربرد نوآورانه فناوری برای ارائه خدمات بیمه» و یکی از ۹ حوزه زیرمجموعه فینتک است؛ به طور کلی، اینشورتک به کاربرد نوآورانه تکنولوژی برای ارائه، توزیع و مدیریت خدمات بیمه‌ای گفته می‌شود. این صنعت با کمک بزرگ‌داده‌ها، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، به جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات مشتریان برای ارائه خدمات بهتر بیمه‌ای متناسب با هر مشتری به طور جداگانه است. برای مثال تاکنون کسی که رانندگی پرخطر می‌کرد با کسی که رانندگی محتاطانه می‌کرد، هر دو یک قیمت برای بیمه سالانه خودرو پرداخت می‌کردند؛ اما حالا این صنعت می‌تواند با کمک اینترنت اشیا و هوش مصنوعی، راننده پرخطر را از راننده محتاط شناسایی کند و مبلغ بیمه سالانه متفاوتی برای برای هر راننده در نظر بگیرد.
اینشورتک یعنی همه آن کسب‌وکارهایی که در زمینه‌های کاربرد فناوری در بیمه فعالیت مبتنی بر نوآوری و فناوری دارند. بخشی از فعالیت کسب‌وکارهایی مانند فناوران اطلاعات خبره، بیمیتو و پلنت نمونه‌های از فعالیت‌ها در این فضا هستند.
ولث‌تک؛ همه آن کسب‌وکارهایی که در زمینه‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری و بورس فعالیت مبتنی بر نوآوری و فناوری انجام می‌دهند ولث‌تک هستند. کسب‌وکارهایی مانند فارابیکسو، سهامیاب و کوانت‌کن چند نمونه ازاین کسبوکارها هستند. کسب‌وکارهای مدیریت ثروت نقش مهمی در توسعه ثروت در کشور دارند. اگر بخواهیم سهم این کسبوکارها را به عدد تبدیل کنیم این عدد چه مقداری است؟
رگ‌تک؛ رگ‌تک یعنی همه آن کسب‌وکارهایی که ایده‌های نو در زمینه‌های تطبق، اعتبارسنجی و مدیریت ریسک، و گزارش‌دهی فعالیت مبتنی بر نوآوری و فناوری دارند. ایده اصلی این دسته از کسبوکارها این است که فناوری همه چیز را تغییر داده جز فرایند‌های مرتبط با قانون را. رگ‌تک به دنبال این است که فناوری را به دل اجرای قانون ببرد. رگ‌تک‌ها به کسبوکارها کمک می‌کنند که خودشان را با هزینه کمتر با الزامات قانونی تطبیق دهند. کسب‌وکارهایی مانند نبض‌افزار و یوآیدی دو نمونه از فعالیت‌ها در این فضا هستند.
دستگاه مختصات راه پرداخت طیف وسیعی از محتواها را پوشش می‌دهد. این طیف شامل مفاهیم، علم، تکنولوژی، ابزارها، روندها، صنعت و کسبوکارها، استانداردها، قوانین و رگولاتورها است. تمرکز ما بر فناوری‌های مالی ایران است. برای این که دستگاه مختصات راه پرداخت را بهتر بشناسید مثال‌هایی را در ادامه می‌آوریم: مثلا نوآوری یک مفهوم است؛ نظریه بازی یک علم است؛ بلاکچین یک تکنولوژی است؛ کارت‌خوان یک ابزار است؛ بانکداری یک صنعت است؛ آمازون یک کسب‌وکار است؛ 5G یک روند است؛ EMV یک استاندارد است و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران یک رگولاتور است؛ در رابطه با تمام موضوعات طرح شده هم تمرکز ما ایران است.
در ادامه مثال‌های برای روشن‌تر شدن بیشتر موضوع ارائه می‌شود؛
مفاهیم مثل: نوآوری / تفکر طراحی / پول / اقتصاد اشتراکی / شمول مالی / دفتر کل توزیع شده / امنیت / تحول دیجیتال و …
علم مثل: نظریه بازی / رمزنگاری / کامپیوتر / مدیریت / اقتصاد / اقتصاد رفتاری / سیستم‌های پیچیده و …
تکنولوژی مثل: بلاکچین / NFC / امضای دیجیتال / پلتفرم دیجیتال / هوش مصنوعی / یادگیری ماشین / واقعیت افزده / واقعیت مجازی / DevOps / Angular and React / اینترنت اشیا / پوشیدنی‌ها / پرینت ۳ بعدی / اینترنت و وب / امنیت سایبری / محاسبات کوانتومی / شخصی‌سازی انبوه / نانوتکنولوژی / ماشین‌های خودران / بیومتریکس / اپلیکیشن‌های هوشمند / محاسبات ابری / محاسبات ابری شناختی و …
روندها مثل: هوش مصنوعی / ۵G و …
ابزار مثل: کارت‌خوان / عابربانک / پول نقد / کارت / اسکناس / سکه و …
صنعت و کسبوکارها مثل: بورس / بانک / بیمه / پرداختکسب‌وکارهای بین‌المللی: ویزا / مسترکارت / آمازون / گوگل / اپل / مایکروسافت / IBM /فیس‌بوک / توییتر و …
مهم‌ترین بخش فناوری‌های مالی کسبوکارها هستند؛ هرچند که بانک‌ها و بیمه‌ای‌ها و بورسی‌ها هم در واقع کسب‌وکار هستند ولی به دلیل ماهیت متمایز آنها ترجیح دادیم آنها را در دسته‌های جدایی بررسی کنیم. در تمام بخش‌های فینتک کسب‌وکارهای بزرگ (مانند پی‌اس‌پی‌ها) و کسب‌وکارهای کوچک (مانند استارت‌آپ‌ها) فعالیت می‌کنند. در کنار این شرکت‌ها حدود ۱۰۰ شرکت فعال در زمینه فناوری‌های مالی فعالیت می‌کنند. حدود ۱۵۰ کسب‌وکار نوپا (استارت‌آپ) هم در بخش‌های ۹ گانه فعال هستند.
بانک‌ها شناخته‌شده‌ترین بخش فناوری‌های مالی هستند. در سال‌های گذشته شاهد تحول جدی در این بخش بوده‌ایم و از بانکداری سنتی به بانکداری الکترونیکی رسیده‌ایم. امروز بانک‌ها تحول دیجیتال را تجربه می‌کنند و در حال گذار هستیم و به زودی شاهد رشد بانکداری مجازی، بانکداری دیجیتال و خلق نئوبانک‌ها و بخش‌های جدیدی در فضای بانکداری خواهیم بود.
بیمه نوعی سرمایه‌گذاری است؛ با این حال بیمه در بین کسب‌وکارهای مالی در ایران کمتر از بقیه مورد توجه قرار گرفته است. به همین دلیل فرصت‌های فوق‌العاده‌ای برای کسب‌وکارهای فعال در زمینه فناوری‌های بیمه وجود دارد. در حال حاضر ۳۰ شرکت بیمه در ایران فعال هستند و نهاد رگولاتور آنها بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
در حال حاضر حدود ۶۰۰ شرکت در ۴ بازار بورس ایران (بورس تهران، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی) حضور دارند و ۱۰۸ کارگزاری در ایران فعالیت می‌کنند. سازمان بورس و اوراق بهادار نهاد ناظر و رگولاتور است. در سال‌های اخیر بورس مورد توجه جدی مردم قرار گرفته است. در اقتصاد بانک‌زده ایران توسعه بورس می‌تواند به توسعه اقتصاد کمک کند.