پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
من نام این کتاب را «بانک دیجیتال» گذاشته‌ام. دوست داشتم آن را «جَنگ اطلاعات و داده‌ها» بنامم اما این کتاب دربارۀ بانکداری است. بااین‌حال، «جَنگ اطلاعات و داده‌ها» حق مطلب را بیشتر ادا می‌کند زیرا دربارۀ پیکار برای آیندۀ بانکداری بوده که تماماً به اطلاعات، داده‌ها و شاخص‌ها بازمی‌گردد. درواقع این جنگ، هم‌اکنون آغازشده اما برخی از بانک‌ها متوجه آن شده‌اند. ازآنجایی‌که پیکار پیرامون شاخص‌ها و اطلاعات بانک‌ها بیش از سی سال است که ادامه دارد، لذا آن را مطلبی شگفت‌آور و جالب دیدم.
حدود سی سال پیش، یک مدیرعامل رؤیاپرداز بانک، مطلبی را عنوان کرد که شاید بسیاری از ما به آن واقف بودیم اما جرئت بیانش را نداشتیم. وی گفت: «بانکداری تنها مجموعه‌ای از بیت‌ها و بایت‌هاست». این جمله را آقای «جان رید»، مدیرعاملِ سیتی بانک در آن زمان گفت و طی سه دهۀ گذشته، ما هرروز بیشتر از روز قبل، به صحتِ آن پی برده‌ایم.
در دهۀ 1980 میلادی که «جان رید» این جمله را گفت، بانک‌ها نه مرکز تلفن داشتند و نه اینترنت بانک، مبنای کار آن‌ها فقط شعب بود. حتی در آن زمان هم پردازش و اهمیت اطلاعات برای بانک‌ها قابل پیش‌بینی بود زیرا در دهه‌های 1960 و 70 میلادی،عملیات دفتر پشتیبانی آن‌ها با استفاده از پردازشگر کامپیوترهای بزرگ انجام می‌شد و حجم داده‌های پردازش‌شده نیز بسیار زیاد بود.
در دهۀ 1960 میلادی، نخستین کارت اعتباری در امریکا با عنوان بَنک اَمِریکارد غوغای عجیبی در این کشور به پا کرد. ویزا، نخستین و بزرگ‌ترین پردازشگر اطلاعات پولی، نیز درنتیجۀ گسترش سازمانیِ بَنک اَمِریکارد شکل گرفت. با اتوماسیون فرایندهای کاغذی، روندِ صنعت به قسمی دگرگون شد که امروزه فرایندهای ویزا روزانه میلیاردها تریلیون بایت، اطلاعات تولید می‌کند.
از زمانِ اتوماسیون در کامپیوترهای عظیمِ ویزا و بانک‌های دهۀ 70 میلادی تا امروز، سرعتِ تغییرات بسیار کم بوده و همۀ این‌ها نتیجۀ انقلابی عظیم در قدرت پردازش و محاسبات است. در نظر داشته باشید که اتوماسیون فرستادن انسان به کرۀ ماه در سال 1969 میلادی نسبت به اتوماسیونی که امروزه در قالب تلفن هوشمند در دست می‌گیرید، ساده‌تر و ابتدایی‌تر بوده است.
امروزه شرکت ویزا در مقایسه با چهل سال پیش یعنی همان هنگام که بانک‌ها در حال اتوماسیون دفتر پشتیبانی خود بودند و به پردازشگرهای غول‌آسا درزمینۀ پول تبدیل می‌شدند، سالیانه یک‌صد میلیارد تراکنش را پردازش می‌کند و این در حالی است که تاجران، روزانه بیش از پنج میلیارد دلار دادوستد می‌کنند که این رقم در حال افزایش روزافزون است.
این اعداد و ارقام، بیانگر انفجار اطلاعات و داده‌ها در دنیا بوده و مرهون حضور فراگیرِ فناوری است. اینکه امروزه اکثر افراد حداقل یک تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ و یا سایر وسایل روز فناوری را دارند، یکی از علل ایجاد تغییرات مذکور است.
اینکه می‌گوییم امروزه میزان اطلاعات تولیدشده طی یک سال، بیش از کل تاریخ بشر است آیا معنای واقعی آن را می‌دانیم؟ شاید با اندیشیدن به‌کل آثار شکسپیر بتوانیم این جمله را شرح دهیم.
ویلیام شکسپیر، شاعر و نمایشنامه‌نویس معروف و خالق نمایشنامه‌ها، تئاترها، تراژدی‌ها، غزل‌ها و اشعار باشکوه و خارق‌العاده‌ای است. اگر بخواهید کل آثار وی را در قالب یک فایل کامپیوتری ذخیره کنید معادل پنج مگابایت اطلاعات می‌شود. میزان تولید اطلاعات روزانه در عصر حاضر معادل پانصد میلیارد اثر از آثار شکسپیر است. بله درست است پانصد میلیارد اثر از شکسپیر و یا اگر با اعداد کامپیوتری راحت‌تر هستید معادل 5/2 اگزابایت در روز است. یک اگزابایت یعنی یک 1 با 18 صفر مقابلش و یا 1/000/000/000/000/000/000 بایت که عدد گیج‌کننده‌ای است.
البته بخش اعظمی از اطلاعات مذکور مربوط به به‌روزرسانی اطلاعات در رسانه‌های اجتماعی بوده و به همین علت بی‌ربط و سراسر غلط هستند. ارتقای اینترنت و گسترش وسیع ارتباطات سیار و دوربُرد باعث شده که هر یک نفر از هفت میلیارد نفر انسان ساکن در کرۀ خاکی بتواند به‌صورت الکترونیکی با سایر افراد ارتباط برقرار کرده و دادوستد کند، اطلاعات را به اشتراک بگذارد و یا تراکنش‌های مدنظر خود را انجام دهد.
این است تغییرات و دگرگونی‌های عصر حاضر. حجم وسیع اطلاعات تولیدشده، میدان مبارزۀ جدیدی برای تجارت به شمار می‌آید. تمام جنبه‌های زندگی ما از خرده‌فروشی گرفته تا بانکداری به‌نوعی تحت تأثیر اطلاعات است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، کاوش در اطلاعات، افزایش قدرت نفوذ اطلاعات و بررسی جزئیات اطلاعات، اموری ضروری و حیاتی به شمار می‌آیند.
به همین علت است که اطلاعات را محرک جدیدی برای کسب‌وکار، تجارت و اقتصاد در دنیا نامیده‌اند. به همین علت است که سارقین، به سمت سرقت اطلاعات رفته‌اند زیرا می‌دانند هرکجا اطلاعات باشد، پول همانجاست. به همین علت است که هرکس می‌خواهد در جلب اذهان و توجه عموم، موفق شده و کسب درآمد کند از اطلاعات به‌عنوان برگ برندۀ طلایی خود استفاده می‌کند.
ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که وقت، کم و اطلاعات، زیاد است و همین امر این سؤال‌ها را به وجود می‌آورد که چگونه در میان انبوه اطلاعات به مقصود خود می‌رسید؟ چگونه اطلاعات را تجزیه‌وتحلیل می‌کنید تا به بینش مطلوب خود برسید؟ چگونه از پس ناشناخته‌های فراوان در اطلاعات، تولید دانش می‌کنید؟ چگونه در راستای دستیابی به یک دانش و بصیرت، بااین‌همه بایت و بیت دست‌وپنجه نرم می‌کنید؟
این موضوعات، هیچ‌یک جدید نیستند. مایکل داگلاس در سال 1987 هنگام بازی در فیلم وال‌استریت گفت «ارزشمندترین مطاعی که می‌شناسم اطلاعات است.». تنها تفاوت عصر حاضر با گذشته آن است که به مدد اینترنت سیار و فناوری‌های فراگیر که همۀ افراد را در هرکجا به یکدیگر متصل می‌کند امروزه قدرت و فشار اطلاعات برای ایجاد تغییرات به‌مراتب افزایش‌یافته است.
همزمان با حرکت به‌سوی محاسبات فراگیر، شاهد تغییر شکل بنیادین در جامعه، دولت، اقتصاد، کسب‌وکار، تجارت و بانکداری هستیم.
تمرکز اصلی این کتاب، بررسی تأثیر تغییرات بر بانک‌ها است اما برای هر صنعت دیگری که به سمت دیجیتال می‌رود نیز کاربرد دارد. به‌عنوان‌مثال انقلابی که آمازون در خرده‌فروشی و اَپِل در سرگرمی به وجود آورند، خرده‌فروشان سنتی نظیر اِچ.اِم.وی، کامِت، بلاک باستر و غیره را محکوم به فنا کرد.
این تغییرات در بانکداری به معنای تفکر مجدد دربارۀ ارتباطات مشتری، شیوۀ ایجاد ارزش و برآوردن نیازهای مشتری است. بحث بی‌وقفه‌ای به وجود آمده که آیا بانک‌ها نیاز به شعب دارند یا خیر؟ آیا می‌توانند پول نقد را از سیستم خود حذف کنند؟ چگونه می‌توانند بانک‌ها را از خطر حمله‌های سایبری مصون نگه‌دارند؟ وقتی مشتریان به سمت بانکداری با موبایل و تبلت حرکت می‌کنند چگونه می‌توان پاسخگوی نیازهای آن‌ها بود؟ درواقع، دیجیتال‌سازی در بانک دیگر به معنای بانکداری مبتنی بر پول نیست بلکه به معنای بانکداریِ اطلاعات و محفوظ نگاه‌داشتن اطلاعات است.
تمام این تغییرات، بنیادین بوده و حرکت بنیادین نیز می‌طلبد که متأسفانه بانک‌ها در این زمینه شکست‌خورده‌اند. واکنش آن‌ها نسبت به تغییراتِ عصر دیجیتال، بسیار کُند است و در برخی موارد نیز شدیداً مقاومت می‌کنند. درواقع بانک‌ها چون نمی‌دانند در چه زمینه‌ای باید تغییر کنند دچار ترس شده و با دشواری پیش می‌روند.
برای بانک‌هایی که با آینده در کشمکش هستند و یا برای رویارویی با آن می‌خواهند تغییر کنند، این کتاب همانند نقشۀ راه است. کتاب «بانک دیجیتال» راهنمای مهندسی مجدد محصولات، خدمات و فرآیندها در راستای تبدیل‌شدن به یک بانک دیجیتال است.
این کتاب حاوی مطالعات موردی، تفسیرها، دانش و حقایق فراوانی بوده و مطالعۀ آن نه‌فقط برای بانک‌ها بلکه برای همۀ افرادی که درگیر تدوین استراتژی برای رویارویی با عصر دیجیتال هستند، ضروری است. کتاب «بانک دیجیتال» بینش لازم را برای درک دگرگونی‌های رخ‌داده در پول، ارزش، تجارت، دادوستد و اقتصاد و همچنین مهندسی مجددِ آن‌ها در عصر دیجیتال، فراهم می‌آورد.
امیدوارم مطالعۀ این کتاب برای شما مفید باشد. منتظر حضور فعال شما در تعاملات آینده هستم.
کریس اسکینر، مارچ 2014 میلادی
مقدمه کتاب معروف و پرفروش بانک دیجیتال؛ نوشته کریس اسکینر
منبع: ویژه‌نامه بانکداری الکترونیک عصر ارتباط؛ شماره 14