پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نگاهی به روندهای سرمایه‌گذاری و پاسخ به اینکه چرا سرمایه‌گذاری در طلای آب‌شده بین مردم رو به افزایش است؟
از هزاران سال پیش، پیش از آن‌که کاغذی برای نوشتن قراردادها وجود داشته باشد، انسان‌ها برای اعتماد به یکدیگر به درخشش فلزی زرد رنگ تکیه کردند. فلزی که نه زنگ می‌زد، نه فرسوده می‌شد، و نه با گذر زمان ارزش خود را از دست می‌داد. همین ماندگاری و کمیابی، آن را به زبان مشترک ثروت در تمدن‌های باستانی بدل کرد؛ از معابد مصر تا بازارهای بین‌النهرین، از سکه‌های امپراتوری روم تا شمش‌های عصر مدرن.
در تمام تاریخ، هرگاه سایه جنگ، تورم یا بحران بر اقتصاد جهان افتاده، نگاه‌ها دوباره به طلا برگشته است. در قرن بیستم، حتی زمانی که ارزهای ملی از پشتوانه طلا جدا شدند، این فلز گران‌بها جایگاه خود را به‌عنوان «پناهگاه امن سرمایه» حفظ کرد. در روزگاری که ارزش پول می‌تواند در یک شب دگرگون شود، طلا همچنان نماد اعتماد و پایداری است.
امروز اما داستان طلا وارد فصل تازه‌ای شده است؛ فصلی که در آن فناوری و شفافیت مالی، به کمک سرمایه‌گذاران آمده‌اند. خریدوفروش طلا دیگر در صندوقچه‌ها و مغازه‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه با چند کلیک در پلتفرم‌های آنلاین، همان دارایی در دسترس هر فردی قرار دارد. فرقی نمی‌کند که چقدر پس‌انداز برای سرمایه‌گذاری دارید. این تحول، بازتعریفی از سنتی‌ترین سرمایه‌گذاری تاریخ است؛ ترکیبی از اصالت طلا و سرعت دنیای دیجیتال.
تحول دیجیتال در بازار طلا؛ از صندوقچه تا پلتفرم‌های آنلاین
داده‌ها و آمارهای بازار نشان می‌دهد که اقبال عمومی به خرید غیرحضوری طلا از جمله صندوق‌های طلا و پلتفرم‌های آنلاین خریدوفروش طلا، به طور چشمگیری در حال افزایش است. این روند، تحولی اساسی در یکی از سنتی‌ترین عرصه‌های سرمایه‌گذاری ایران محسوب می‌شود. بررسی‌ها حاکی از آن است که در ماه‌های اخیر، حجم معاملات در این پلتفرم‌ها رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. به عنوان نمونه، به طور مثال پلتفرم طلاین در گزارش سال ۱۴۰۳ اعلام کرد حجم تراکنش‌ها نسبت گذشته ۱۵ برابر بیشتر شده است. این رقم، گواهی بر شتاب گرفتن حرکت سرمایه‌گذاران خرد و کلان به سمت بازارهای دیجیتال طلاست.
از سوی دیگر طبق آمارها میزان کاربرانی که به سمت ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری طلا رفته‌اند نیز بیشتر شده است. در سال ۱۴۰۳، ثبت‌نام بیش از ۱۴۳۰۰۰ کاربر در یک روز در یک پلتفرم، نشان می‌دهد که این شیوه از معامله، دیگر یک گزینه حاشیه‌ای نیست، بلکه به جریانی اصلی در میان سرمایه‌گذاران تبدیل شده است. دلایل این استقبال را می‌توان در ویژگی‌های ذاتی این پلتفرم‌ها جستجو کرد که از جمله آن می‌توان به شفافیت در قیمت‌گذاری مبتنی بر نرخ جهانی، دسترسی ۲۴ ساعته و حذف ریسک‌های نگهداری فیزیکی. این عوامل، به ویژه در دوران بحران و بی‌ثباتی، اعتماد بیشتری ایجاد می‌کند. این آمارها به وضوح نشان می‌دهد که دیجیتالی‌شدن، نه یک انتخاب، که پاسخ طبیعی بازار به نیاز برای سرعت، امنیت و شفافیت بیشتر است. به نظر می‌رسد این روند، فصل تازه‌ای را در مسیر سرمایه‌گذاری طلای ایران آغاز کرده است.
بازگشت طلا به صدر توجه جهان
در ماه‌های اخیر، طلا بار دیگر به تیتر اصلی بازارهای جهانی بازگشته است. قیمت هر اونس طلا که تا سال ۲۰۲۲ در محدوده نسبتاً ثابتی نوسان داشت، از ابتدای سال ۲۰۲۴ وارد مسیر صعودی تازه‌ای شد و تنها در چند ماه بیش از ۴۰ درصد رشد در بازار جهانی را تجربه کرد.
اما دلیل این موج تازه‌ی اقبال چیست؟ از یک‌سو، افزایش تنش‌های ژئوپولیتیک در خاورمیانه و شرق اروپا و همچنین تقابل تجاری میان امریکا و چین فضای نااطمینانی را در اقتصاد جهانی تشدید کرده است. از سوی دیگر، سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی و نگرانی از رکود اقتصادی، سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های امن‌تر سوق داده است. در چنین فضایی، طلا دوباره همان نقش دیرینه‌اش را بازی می‌کند: سپری در برابر نوسان، تورم و بی‌ثباتی.
در عین حال، افزایش خرید طلا از سوی بانک‌های مرکزی به‌ویژه در اقتصادهای نوظهور به عنوان ابزاری برای تنوع ذخایر ارزی، بر تقاضای جهانی افزوده است. این عوامل، همراه با رشد تقاضای سرمایه‌گذاران خرد در بازارهای آنلاین، باعث شده نمودار طلایی که می‌بینید بار دیگر شیب صعودی بگیرد. مطابق نمودار ۲، از سال ۲۰۲۲ تقاضای برای طلا از سمت بانک‌های مرکزی و همچنین به منظور سرمایه‌گذاری توسط صندوق‌ها و شرکت‌های بزرگ افزایش چشمگیری یافته در حالی تقاضای این فلز گران‌بها برای ساخت جواهرات با کاهش محسوسی همراه بوده است.
قیمت طلا متأثر از شوک‌های جهانی و داخلی
همان لحظه‌ای که قیمت هر اونس طلای جهانی شروع به صعود کرد، در تهران نیز تابلوی نمایشگرهای طلافروشان رنگ تازه‌ای گرفت. اما این صعود تنها انعکاسی از بازار جهانی نبود؛ در ایران، طلا هم‌زمان به خاطر تغییر ارزش دلار نسبت به ریال نیز صعود می‌کند. وقتی اسکناس سبز جهش می‌کند، هزینه واردات مواد اولیه، عیارسازی و اجرت ساخت افزایش می‌یابد.
در ماه‌های اخیر، نرخ دلار در کانال‌های بالاتر تثبیت شد و گاه حتی شتاب گرفت. شتابی که به اعتقاد کارشناسان مالی، ناشی از فعال شدن مکانیزم ماشه و ناامیدی مردم از گشایش اقتصادی شدت گرفته است. هم‌زمان، جنگ ۱۲ روزه و احتمال از سرگیری مجدد آن به‌عنوان عامل افزاینده ریسک، سرمایه‌گذاران را به جست‌وجوی پناهگاه‌های امن سوق داده است. وقتی اخبار جنگ در صدر رسانه‌ها قرار می‌گیرد، طلا نه فقط یک کالای سرمایه‌ای، بلکه نمادی از ذخیره روز مبادا حساب می‌شود. نتیجه؟ قیمت طلای ۱۸ عیار در ایران لحظاتی را تجربه کرده است که هر گرم به حدود ۱۱ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان هم رسیده است. این جهش، حاصل هم‌افزایی فشار دلار و تقاضای ناگهانی در دوران بحران است.
باید توجه داشت در سالی که گذشت، سرمایه‌گذاران ایرانی با بازاری پرنوسان و تصمیم‌هایی دشوار روبه‌رو بودند. نرخ تورم بالا، تغییرات ارزی و فضای نامطمئن سیاست‌های اقتصادی، بسیاری را واداشت تا به دنبال دارایی‌هایی بگردند که نه‌تنها ارزش خود را حفظ کنند، بلکه از تورم پیشی بگیرند. داده‌ها نشان می‌دهد در این میان، طلا بیش از هر بازار دیگری توانسته انتظارات را برآورده کند.
بازدهی طلا در قالب هر گرم طلای ۱۸ عیار به حدود ۱۷۲ درصد رسیده است؛ رقمی که از دلار (۸۲ درصد) و یورو (۹۲ درصد) به‌مراتب بالاتر است. در حالی که بازار سهام تنها ۳۸ درصد و صندوق‌های با درآمد ثابت به طور میانگین حدود ۵۴ درصد رشد داشته‌اند، طلا بار دیگر جایگاه خود را به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه تثبیت کرده است. بیت‌کوین با بازدهی خیره‌کننده ۲۱۷ درصدی، رقیب قدری برای طلا است اما هنوز برای روز مبادا مطمئن نیست. دشواری تبدیل این دارایی به نقدینگی، این رمزارز را به گزینه‌ای پرریسک برای سرمایه‌گذاران محتاط بدل کرده است. همچنین ارزیابی مکانیزم‌های مؤثر بر این شکل از دارایی، برای فردی که قصد ندارد هر روز اخبار اقتصاد جهانی را دنبال کند، مبهم است.
در اقتصاد ایران، قیمت طلا و دلار معمولاً مسیری مشابه را طی می‌کنند؛ چرا که هر دو برای صعود از یک منبع مشترک تغذیه می‌کنند: نرخ تورم و انتظارات ارزی. وقتی ارزش ریال کاهش می‌یابد یا چشم‌انداز تورم بالا می‌رود، سرمایه‌گذاران به دنبال پناهگاه‌هایی برای حفظ قدرت خرید خود می‌گردند. در این میان، هم دلار و هم طلا جذاب می‌شوند و با هم رشد می‌کنند اما با این وجود با هم تفاوت دارند. نگهداری دلار در ایران همیشه با محدودیت‌ها و ریسک‌های قانونی همراه بوده است و بانک مرکزی به دلیل نیاز به دلار کاغذی که در بازار به آن کش (cash) می‌گویند، سفت و محکم از محدودیت نگاهداری دلار حمایت می‌کند اما جالب اینجاست که در این سال‌ها، بانک مرکزی یا دیگر دستگاه‌های دولتی محدودیتی برای نگهداری طلا نداشته‌اند و حتی سیاست دولت در بعضی بازه‌های زمانی این بوده است که نگهداری طلا را تشویق کند. این موضوع تا جایی پیش رفته است که حتی صندوق‌های طلا از مالیات معاف بوده‌اند.
طلای آب‌شده؛ طلایی‌تر از هر طلا
در ادامه مقایسه بازدهی بازارها، نگاهی دقیق‌تر به درون بازار طلا نشان می‌دهد که طلای آب‌شده در سال گذشته بازده قابل توجهی را به نمایش بگذارد. با بازدهی ۱۷۲.۳ درصدی، این نوع طلا نه‌تنها از سکه تمام بهار آزادی (۱۵۲.۹ درصد) و نیم‌سکه (۱۳۱.۳ درصد) پیشی گرفته، بلکه حتی در برابر ربع‌سکه (۹۶.۶ درصد) فاصله‌ای چشمگیر ایجاد کرده است.
دلیل این رشد بالاتر طلای آب‌شده در این است که ساختار بازار آن متفاوت است. ویژگی اصلی آن، قیمت‌گذاری شفاف و هم‌سویی مستقیم با نرخ جهانی طلا و دلار است؛ عاملی که موجب می‌شود ریسک حباب قیمتی، مانند آنچه گاه در بازار سکه دیده می‌شود، در این بازار کمتر باشد. بانک مرکزی برای کنترل قیمت‌ها عموما در بازار سکه مداخله دارد اما مداخله بانک در بازار طلا به دلیل تعداد زیاد عرضه‌کنندگان نشدنی است. از سوی دیگر، ورود پلتفرم‌های آنلاین خریدوفروش طلای آب‌شده، شکل تازه‌ای از دسترسی را به این بازار آورده است.
وقتی بازارها در اثر بحران‌ها به هم می‌ریزند، آنچه اهمیت پیدا می‌کند «دسترسی» و «اعتماد» است؛ دو ویژگی‌ای که در سال جاری، طلای آب‌شده و پلتفرم‌های آنلاین فروش آن را به یکی از قابل‌اتکاترین مسیرهای سرمایه‌گذاری در ایران بدل کرد. در روزهای جنگ ۱۲ روزه خرداد ۱۴۰۴، که بخش‌هایی از شبکه بانکی و اینترنت کشور دچار اختلال شد، بسیاری از کسب‌وکارها متوقف شدند اما بازار آنلاین طلا نه‌تنها تعطیل نشد، بلکه رشد قابل‌توجهی در مراجعه و تراکنش را تجربه کرد.
طبق گزارش رسمی پلتفرم طلاین، در همان دوره، حجم معاملات و مراجعات کاربران به این سامانه تا ۸۲ درصد افزایش یافت و شاخص تمایل بازار به خرید در پایان بحران، در سطح مثبت باقی ماند. کاربران، حتی در اوج بی‌ثباتی، توانستند دارایی ریالی خود را به طلا تبدیل کنند و از افت ارزش پول در امان بمانند یا به راحتی در اوج اختلال شبکه بانکی، دارایی خود را به پول نقد تبدیل کنند. پشتیبانی ۲۴ ساعته این پلتفر و تحویل فیزیکی طلا علی رغم سختی‌های دوران جنگ از جمله اقداماتی بود که به حفظ اعتماد و استمرار فعالیت بازار کمک کرد و نشان داد که فناوری می‌تواند حتی در اوج بحران، سرمایه را امن و در دسترس نگه دارد.
با این اتفاقات است که امروز افراد می‌توانند حتی با مبالغ بسیار اندک حتی در حد چند سوت طلا در این بازار حضور پیدا کنند و دارایی خود را به شکل مطمئن‌تری حفظ کنند. چنین قابلیتی باعث شده طلای آب‌شده علاوه بر یک ابزار سرمایه‌گذاری صرف، به مسیر هوشمندانه‌ای برای صیانت از ارزش پول تبدیل شود؛ مسیری که میان سنت دیرینه‌ی طلا و فناوری روز، پلی محکم ساخته است.
