پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مهدی خدابنده، مدیر ارشد پروژه‌های زیرساخت مالی و بانکی فناپ زیرساخت / اینترنت اشیا شبکه‌ای وسیع از دستگاه‌های متصل به هم را در بر می‌گیرد که هر کدام با حسگرها، نرم‌افزارها و سایر فناوری‌های مرتبط تجهیز شده‌اند تا امکان تبادل و تطبیق داده بین اعضای شبکه به‌وسیله اینترنت، به وجود آید. این شبکه گسترده از دستگاه‌ها، امکان برقراری ارتباط یکپارچه با کمترین دخالت عامل انسانی را فراهم و جمع‌آوری و تحلیل زمان واقعی داده‌ها را تسهیل می‌کند. با این مقدمه در روزگاری که تحول دیجیتال برای شرکت‌ها در صنایع مختلف مزیت رقابتی تعریف می‌کند، بانک‌ها چگونه می‌توانند از اینترنت اشیا (IoT) برای حفظ و ارتقای جایگاه خود بهره بگیرند؟
پذیرش فناوری‌های جدید از سوی بانک، نخستین گام است اما تشخیص و بهبود شیوه بهره‌گیری بانک‌ها و مشتریان آنها از این فناوری‌ها در فرایندها و تعاملات روزانه هم اهمیت دارد. در بانک‌ها از دستگاه‌های خودپرداز مجهز به اینترنت اشیا که به‌طور خودکار اشکالات را تشخیص می‌دهند تا دوربین‌های مداربسته تشخیص احساسات چهره مشتریان، از اینترنت اشیا برای تغییر تجربه کاربری مشتریان و تقویت فعالیت‌های امنیتی بهره می‌گیرند.
در حوزه بانکداری، ظرفیت شبکه‌های اینترنت اشیا بسیار فراتر از استفاده در عملیات روزمره بانکی مانند انجام تراکنش‌ها و ارائه خدمات آفلاین است. صنعت بانکداری در حال بررسی ظرفیت‌های اینترنت اشیا برای بازتعریف ماهیت بانکداری در عصر دیجیتال است. اما پیاده‌سازی شبکه‌های اینترنت اشیا چه بهبودی برای بانک‌ها به ارمغان می‌آورد؟
مزیت‌های استفاده از شبکه‌های اینترنت اشیا برای بانک‌ها
ادغام قابلیت‌های شبکه اینترنت اشیا در بخش بانکداری تأثیرات چند وجهی در ابعاد مختلف این صنعت دارد. در ادامه شش مزیت اصلی استفاده از شبکه‌های اینترنت اشیا در بانک‌ها را بررسی می‌کنیم.
- درک بهتر مشتریان و شخصی‌سازی محصولات: تجزیه‌وتحلیل کلان داده‌های برآمده از شبکه اینترنت اشیا به بینش عمیقی درباره رفتار مشتریان تبدیل می‌شود؛ برای مثال، الگو شناسی شیوه استفاده مشتریان از دستگاه‌های خودپرداز، روند مراجعه به شعبه‌ها و تعاملات دیجیتالی میان بانک و مشتریان ازجمله دستاوردهای تحلیل این داده‌ها هستند. با این قابلیت بانک‌ها درک بهتری از مشتریان خود پیدا می‌کنند و پیشنهادها و تبلیغات شخصی‌سازی شده‌ای به آنها ارائه می‌کنند؛ نتیجه این شخصی‌سازی، ایجاد حس تعلق بیشتر مشتری به بانک و افزایش سطح رضایت اوست.
برای نمونه، تحلیل داده‌های دریافتی از دستگاه‌های خودپرداز هوشمندِ مجهز به فناوری‌های اینترنت اشیا مانند احراز هویت بیومتریک و ارتباطات ان‌اف‌سی (NFC) زمان انتظار مشتری برای دریافت خدمات را کاهش می‌دهند، سطح امنیت را بالا می‌برند و فرایند بانکی کاربرپسند تری تعریف می‌کنند. - بهره‌وری عملیاتی و صرفه‌جویی در هزینه: یکی از اصلی‌ترین تسهیلاتی که از راه شبکه‌های اینترنت اشیا برای صنعت بانکی حاصل می‌شود، امکان بیشتر در اتوماسیون فعالیت‌های روزمره مانند تأیید و پرداخت وام‌هاست. برای مثال، پلتفرم JPMorgan Chase’s Coin از ترکیب هوش مصنوعی و شبکه اینترنت اشیا برای ساده‌سازی فرایندهای پیچیده، هوشمندسازی و خودکارسازی عملیات بهره گرفته است؛ با استفاده از این پلتفرم، یک فعالیت تسهیلاتی که تا 360 هزار نفر ساعت در سال از بانک زمان و نیرو می‌گرفت، اکنون در چند ثانیه محقق می‌شود.
- بهبود در عملیات مدیریت دارایی: با استقرار حس‌گرهای اینترنت اشیا در مراکز داده و دستگاه‌های خودپرداز، امکان بیشتری در نظارت مستمر بر دارایی‌های بانک، پیش‌بینی خرابی‌ها و کاهش زمان در دسترس نبودن تجهیزات به وجود آمده است. همچنین، با پیش‌بینی میزان پول موردنیاز برای هر دستگاه خودپرداز، افزون بر افزایش امنیت، هزینه‌های لجستیک بانک نیز کاهش می‌یابد.
- امنیت پیشرفته و پیشگیری از تقلب: شبکه‌های اینترنت اشیا (به‌عنوان منابع تولید داده) و الگوریتم‌های یادگیری ماشین، لایه‌های جدیدی از امنیت را برای بانک تعریف می‌کنند. آنها با ایجاد روندهای نظارتی چندلایه، هرگونه نفوذ غیرمجاز را در مراحل ابتدایی تشخیص و گزارش می‌دهند تا امکان کلاهبرداری در فرایندهای بانکی کمینه شود. همچنین، بانک‌های نوین امروزی از روش‌های پیچیده بیومتریک برای احراز هویت دقیق مشتریان استفاده می‌کنند، روش‌هایی که بر پایه پیاده‌سازی شبکه‌های اینترنت اشیا در بند بند عملیات بانکی هستند.
سیستم نظارت فیزیکی بانک‌ها از دیگر بخش‌هایی است که قابلیت هوشمندسازی دارد. بانک با استفاده از دوربین‌های مستقر در شعبه‌ها، دستگاه‌های خودپرداز و هر حس‌گر دیگر قابل‌استفاده برای نظارت فیزیکی، می‌تواند شبکه‌ای منسجم برای پایش 24 ساعته و خودکار از اموال خود تعریف کند. در ایران فناپ زیرساخت این سیستم را در برخی شعبه‌های بانک‌ها پیاده‌سازی کرده است. - شیوه‌های پایدار و تأثیرات زیست‌محیطی: یکی از مهم‌ترین موضوع‌های کنونی برای صنعت بانکداری، طرح‌های مرتبط با بانکداری سبز است. سیستم‌های مدیریت انرژی بر پایه اینترنت اشیا با بهینه‌سازی شیوه‌های استفاده از منابع در عملیات بانکی، به پایداری فعالیت‌ها در این صنعت و کاهش تأثیرات منفی عملیات بانک بر محیط‌زیست کمک می‌کنند.
مهم‌تر اینکه، شبکه‌های اینترنت اشیا، نخستین زیرساخت لازم برای تحول دیجیتال عملیات بانکی و کاهش استفاده از کاغذ هستند. هر قدر این شبکه‌ها گسترده‌تر و ایمن‌تر باشند، بانک دست بازتری در تعریف و اجرای چنین طرح‌های دوستدار محیط‌زیستی دارد. - مدیریت ریسک و انطباق: مدیریت ریسک، نیاز بیشینه به استفاده از داده و پیش‌بینی‌های برآمده از آن دارد. با تجهیز عملیات بانکی به سیستم‌های کنترل ریسک، بانک‌ها امکان بیشتری در بررسی تراکنش‌ها، رفتار کارکنان و مشتریان و بهبود عملیات بانکی خود دارند.
در موضوع انطباق، اتوماسیون باعث تسهیل در عملیات و انعطاف‌پذیری بیشتر بانک‌ها نسبت به روندهای جدید در موضوع‌های مالی می‌شود. با ارتقای سطح کارایی بانک‌ها، آنها قدرت مانور بیشتری در انطباق با قوانین ملی و بین‌المللی جدید خواهند داشت و جامعه مشتریان بزرگ‌تری را جذب خود می‌کنند.