پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
احسان قاضی‌زاده، مدیرعامل اکسیر در گفت‌وگو با عصر تراکنش / در حال افزودن ابزارهای تریدینگ هستیم
عصر تراکنش 54 / اکسیر جزء اولین صرافی‌های ایرانی است که ایده اولیه آن مهرماه ۱۳۹۶ بعد از مسدود شدن حساب کاربران ایرانی در صرافی بیترکس شکل گرفت و در دی‌ماه همان سال پس از طی مراحل آزمایشی عملیاتی شد. اکنون بیش از چهار سال است که اکسیر شروع به فعالیت کرده و در حال حاضر بیش از 30 بازار دارد که رشد بیش از سه‌برابری را در یک سال گذشته تجربه کرده و تعداد کاربران آن نیز در یک سال اخیر چهاربرابر شده و به مرز 600 هزار کاربر رسیده است. در گفت‌وگویی که با احسان قاضی‌زاده، مدیرعامل اکسیر داشتیم، به مهم‌ترین اقدامات‌شان در یک سال گذشته و برنامه‌هایشان برای آینده پرداختیم. طبق صحبت‌های قاضی‌زاده، افزودن بازارهای جدید به صرافی اکسیر مهم‌ترین راهبرد سال گذشته این صرافی بود و ارائه سرویس‌های تریدینگ متنوع به متقاضیان و مشتریان بالقوه از برنامه‌های آنها در سال آینده است. در ادامه گفت‌وگوی عصر تراکنش با قاضی‌زاده را می‌خوانید.
مجموعه‌های حقوقی؛ موج بعدی کاربران حوزه رمزارز
احسان قاضی‌زاده، مدیرعامل اکسیر در ابتدای صحبت‌هایش توسعه بازار و افزودن بازارهای جدید به صرافی اکسیر را مهم‌ترین راهبرد سال گذشته این صرافی ذکر می‌کند: «کاربران اکسیر همواره ارائه بازارهای جدید را مطالبه می‌کردند تا شانس‌های سرمایه‌گذاری جدیدی در اختیارشان قرار گیرد. به همین دلیل در سال گذشته تمرکز اصلی ما بر افزودن بازارهایی بوده که در مقاطع مختلف به یک روند تبدیل شده بودند. برای مثال در مقطعی توکن‌های دیفای (defi) روند بودند و در حال حاضر شاهد محبوبیت توکن‌های متاورس هستیم. در کنار افزودن بازارهای جدید پرطرفدار، تبلیغات هدفمندتری را نیز طی یک سال گذشته انجام دادیم تا کاربران جدیدی را جذب کنیم.»
مدیرعامل اکسیر معتقد است موج بعدی کاربران حوزه رمزارز، به‌ویژه در ایران، مجموعه‌های حقوقی هستند. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «شاید بانک‌ها به‌طور رسمی وارد عرصه رمزارزها نشده باشند، ولی به‌زودی زیرمجموعه‌های بانک‌ها به این عرصه وارد می‌شوند و موج بعدی کاربران را رقم می‌زنند. قطعاً موج سوم کاربران حقیقی نیز به‌تدریج می‌آیند؛ کسانی که در طیف سنی بالاتری هستند و معمولاً به فناوری‌های نوین دیرتر اعتماد می‌کنند و نگران ملاحظات رگولاتوری آن حوزه هستند.این افراد که در موج اول وارد حوزه رمزارز نشده بودند، به‌مرور قدم به این عرصه می‌گذارند، مگر اینکه اتفاق غافلگیرکننده‌ای از طرف رگولاتوری رخ دهد.»
قاضی‌زاده می‌گوید که کاربران حقوقی شامل شرکت‌ها هستند. اگر شرکت را به‌مثابه یک انسان یا موجود زنده در نظر بگیریم، ذائقه متفاوتی با اشخاص حقیقی دارد: «دغدغه اشخاص حقیقی از جنس دیگری است. مهم‌ترین و بارزترین دغدغه مجموعه‌های حقوقی، میزان ریسک است. به‌خصوص کسب‌وکارهای بزرگ‌تر، دیرتر اعتماد می‌کنند و دل‌نگرانی‌هایی از جنس مالیات و دغدغه‌های رگولاتوری جدی‌تری دارند. در عین حال، بعد از ورود، میزان ماندگاری آنها در بازار طولانی‌تر خواهد بود و ضمناً فعالیت‌ها و سرویس‌های متفاوت‌تری نسبت به کاربران حقیقی را از اکسیر مطالبه می‌کنند. تاکنون چند مجموعه حقوقی وارد اکسیر شده و پذیرفته‌اند که دنیای اقتصادی آینده مبتنی بر رمزارزها و بلاکچین و دفترکل توزیع‌شده است. این نکته اهمیت زیادی دارد. ضمناً بعضی از این بازیگران، اکنون فضای خاکستری رگولاتوری کشور را درک کرده‌اند و ریسک‌هایش را پذیرفته‌اند. این هم یک خبر خوب است. احتمالاً مجموعه‌هایی که وارد این حوزه می‌شوند، صرفاً به‌دنبال موج‌سواری و سودهای مقطعی نیستند، بلکه دید بلندمدت دارند و می‌خواهند یک برنامه کسب‌وکاری مدون در جهت ثروت و ارزش‌آفرینی تعریف کنند. ورود مشتریان حقوقی به ما نوید حرکت به سمت رگولاتوری چارچوب‌محور و هوشمند را می‌دهد که در آنجا خبری از بستن و انسداد و ممانعت و ایجاد رانت نباشد.»
مشتریان حقوقی حوزه رمزارز اغلب دارای تخصص سرمایه‌گذاری و فعالیت در بازارهای مالی هستند که با پول و مدیریت سرمایه سروکار دارند. مدیرعامل اکسیر می‌گوید: «شاید هنوز زود باشد در این‌باره صحبت کنم، ولی نشانه‌هایی می‌بینیم که شاید سرمایه‌گذاری مبتنی بر رمزارز در کشور استارت بخورد؛ زیرا برخی مجموعه‌ها به‌دلیل دورنما و مدل کسب‌وکاری که در ذهن دارند، از اکسیر به‌عنوان نهاد نقدشوندگی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر رمزارز کمک می‌خواهند. این نشان می‌دهد که آنها در بلندمدت می‌خواهند رمزارز را با دیگر بازارهای سرمایه پیوند بزنند و مردم را با سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در حوزه رمزارز آشنا سازند.»
تجربه مطلوب همکاری با یوآیدی
طبق صحبت‌های قاضی‌زاده، احراز هویت یکی از پاشنه‌‌آشیل‌های تمام پلتفرم‌های رمزارزی به‌شمار می‌رود؛ هم به لحاظ تجربه کاربری و هم حفظ امنیت و صیانت مدارک و اسنادی که از کاربران گرفته می‌شود. به همین دلیل بیش از یک سال است که به‌دنبال یک مجموعه متخصص در حوزه احراز هویت بودند تا با آنها در این زمینه همکاری کنند؛ «از یک سال قبل با مجموعه یوآیدی صحبت‌هایی داشتیم و جلسات مشترکی با دستگاه‌های نظارتی، پلیس فتا و دادستانی گذاشتیم که تأیید این همکاری را به‌طور ضمنی بگیریم. بعد از اخذ تأییدها، مجموعه یوآیدی نیز باید زیرساخت‌های لازم برای ارائه سرویس به یک پلتفرم تبادل رمزارزی را آماده می‌کرد و مجوزهای لازم را می‌گرفت. بعد از اتمام این موارد که متأسفانه قدری هم به درازا انجامید، تفاهم‌نامه‌ای را هشت ماه پیش با مجموعه یوآیدی منعقد کردیم تا به‌صورت رسمی همکاری دو مجموعه در خصوص ارائه سرویس احراز هویت به کاربران پلتفرم‌های رمزارزی آغاز شود. در حال حاضر بیش از پنج ماه است که سرویس احراز هویت سریع را به کاربران‌مان ارائه می‌دهیم. این خدمت نیز مانند هر سرویس جدید دیگری که اولین‌بار در اکوسیستم وارد می‌شود، کم‌وکاستی‌هایی دارد و بعضی نکات پنهان و غیر قابل پیش‌بینی به‌مرور برایمان آشکار می‌شوند. با این حال در حال حاضر سرویس یوآیدی درگاه اصلی ورود کاربران به اکسیر است و کاربران هم تجربه بهتری از این روش دریافت می‌کنند؛ چراکه طی کمتر از دو ساعت نتیجه احراز هویت به آنها اعلام می‌شود. بدین ترتیب، علاوه بر سرعت بیشتر آن‌بوردینگ و ثبت‌نام کاربران، امنیت و حریم خصوصی بهتر حفظ خواهد شد؛ زیرا هیچ مستند یا مدرکی بارگذاری نمی‌شود و احراز هویت به‌صورت لایو صورت می‌گیرد. به نظر من با وجود تمام سختی‌ها، تجربه استفاده از سرویس احراز هویت یوآیدی، تجربه مطلوبی بود.»
از نبود رگولاتوری شفاف تا چالش‌های خارجی
نبود یک چارچوب فعالیت در حوزه رمزارزها و فضای خاکستری که این حوزه در کشور با آن روبه‌روست، بخش زیادی از انرژی مجموعه‌های فعال در حوزه رمزارز را صرف خود می‌کند. قاضی‌زاده در این‌باره می‌گوید: «اتفاقات یک سال اخیر گواه همین امر است؛ از تهدید به مسدود کردن درگاه‌های پرداخت تا برخوردهای سلبی که با یکی، دو مجموعه اتفاق افتاد و ریسک اینکه نهادهای مالی مثل سازمان امور مالیاتی ما را به‌عنوان یک کسب‌وکار به رسمیت نشناسند و نگاه غیرکارشناسی به فعالان داشته باشند. اینها بخش عمده‌ای از دغدغه‌ها و چالش‌های سال گذشته و سال آینده ما بوده و خواهد بود؛ گرچه اکنون تجربه بیشتری داریم و برخی پیش‌بینی‌ها را صورت داده‌ایم. شخصاً امیدوارم وقت و انرژی که در این راه صرف کردیم، هدر نرفته باشد؛ بلکه ذخیره شده باشد تا در آینده به ثمر بنشیند. در نهادهای گوناگون صنفی تلاش‌هایی صورت گرفت و در بدنه حاکمیت نیز، به‌خصوص در سال گذشته، شاهد تعاملات مثبتی بودیم که به سمت لایه‌های بالاتر و افراد تصمیم‌گیرنده‌تر رفته است.»
مدیرعامل اکسیر می‌گوید که در سال‌های گذشته اغلب با بدنه کارشناسی حاکمیت در ارتباط بودیم؛ ارتباطی که لازم به نظر می‌رسید، ولی کافی نبود: «به‌تدریج نهادهای تصمیم‌گیرنده حاکمیت نیز با کامیونیتی رمزارز ارتباط می‌گیرند و این یک اتفاق و چالش مثبت به‌شمار می‌رود و جزء مصائب شیرین ما بوده است. به نظر من اگر اتفاق غیرمنتظره‌ای نیفتد، تمام این تلاش‌ها به‌زودی به ثمر خواهد نشست.»
نه‌فقط حوزه تبادل رمزارز؛ بلکه تمام کسب‌وکارهای مبتنی بر فناوری، بزرگ‌ترین سرمایه خود را نیروی انسانی می‌دانند و از باب حفظ نیروی انسانی متخصص دائماً با چالش مواجه‌اند. قاضی‌زاده درباره منابع انسانی اکسیر توضیح می‌دهد: «خوشبختانه در مجموعه اکسیر ریزش نیروی انسانی متخصص رخ نداده، ولی در جذب نیروهای جدید به‌شدت دچار چالش هستیم؛ نه‌فقط در حوزه‌های فنی و زیرساختی؛ بلکه حتی در زمینه جذب نیروهای مارکتینگ و عملیاتی نیز شرایط اقتصادی از یک سو و میل به مهاجرت از سمت دیگر باعث شده جذب و حفظ نیروهای کلیدی کسب‌وکارها دشوار باشد.»
در حوزه تبادل و به‌طور خاص در زمینه صرافی‌ها یکی، دو سال است که موضوع مهمی چالش‌ساز شده است. قاضی‌زاده درباره این چالش این‌طور توضیح می‌دهد: «طی حدود دو سال گذشته تحریم پلتفرم‌های ایرانی در شئون مختلف به یکی از چالش‌های مهم این حوزه و دیگر کسب‌وکارها تبدیل شده و روزبه‌روز این چالش عمیق‌تر می‌شود. ما سعی در مدیریت این چالش با روش‌های گوناگون داریم، ولی شرکت‌ها و برخی دولت‌هایی که همواره مواضع خصمانه نسبت به ایران داشته‌اند، از هیچ تلاشی برای تحریم حداکثری ایرانی‌ها فروگذار نکرده‌اند. شاهد حرف بنده، تولد چند شرکت جدید است که تخصص آنها در زمینه chain analysis است. آنها سرویس‌های خود را توسعه داده و تجاری کرده‌اند و به بسیاری از صرافی‌های دنیا API ارائه می‌دهند که البته باید این موضوع را نیز ذکر کرد که توسعه سرویس‌های کالبدشکافی بلاکچین لزوماً برای تحریم پلتفرم‌های ایرانی نیست و بخشی از سرویس‌های ارائه‌شده، به‌منظور کشف و جلوگیری از تخلفات سایبری است.»
چالش دیگر مربوط به صرافی‌های خارج از ایران است: «اگر آموزش و اطلاع‌رسانی درست انجام نشود و مردم ایران همچنان مایل به خریدوفروش و نگهداری دارایی‌های دیجیتال خود در پلتفرم‌های خارج از ایران باشند، هر لحظه ممکن است یک اتفاق ناگوار برای آنها بیفتد. این شرایط مثل بمب ساعتی است که هر لحظه احتمال دارد فاجعه‌ای بیافریند؛ فاجعه‌ای از جنس همان اتفاقی که در سال ۱۳۹۶ رخ داد.»
لزوم اعتماد رگولاتور به بخش خصوصی
جهت تسریع روند رگولاتوری حوزه رمزارز پیشنهادهای زیادی مطرح می‌شود، ولی به اعتقاد قاضی‌زاده شاه‌کلید تمام قفل‌های موجود، اعتماد به بخش خصوصی است. او در این‌باره می‌گوید: «دنبال ایده‌آل‌گرایی نیستم و نمی‌گویم که ما هم مثل بسیاری از کشورهای پیشرفته نهادهای خودتنظیم‌گر داشته باشیم که از صدر تا ذیل آنها توسط بخش خصوصی اداره می‌شود؛ ولی یک حد وسط بین SRO کاملاً خصوصی و رگولاتوری کاملاً دولتی را ضروری می‌دانم. باید پذیرفت که فناوری بلاکچین و رمزارزها و کسب‌وکارهای مبتنی بر این فناوری نسبت به سایر فناوری‌ها یک وجه تمایز مهم دارند و آن هم غیرمتمرکز بودن آن است. مخاطب این فناوری‌ها نیز به‌خصوص در موج اول، نسل «زد» جامعه ایران و جامعه بین‌الملل بوده است. هم از لحاظ کاربران و هم ماهیت فناوری، این حوزه تمرکزگرایی را برنمی‌تابد.»
به عقیده قاضی‌زاده، رگولاتور باید نگاه متفاوتی به این عرصه داشته باشد و با همان فرمانی که تاکنون سایر فناوری‌ها را رگوله کرده، به سراغ این بازار نیاید: «رگولاتور باید فرمان و نگاهش را عوض کند؛ به بخش خصوصی اعتماد کند، قطعاً پشیمان نمی‌شود. این روند در دنیا به‌شدت تثبیت شده و اگر رگولاتور دیر بجنبد یا تصمیم غیرهوشمندانه بگیرد، دوباره کشور ما را از دنیا عقب می‌اندازد و تمام پنجره فرصت‌های آینده را می‌بندد. رگولاتور باید به بخش خصوصی اعتماد کند و نگاه متفاوتی به این عرصه داشته باشد؛ تصور نکند که رمزارزها هم پدیده‌ای مثل اینترنت یا تلفن همراه هستند.»
آمار و ارقامی از اکسیر
طبق صحبت‌های قاضی‌زاده، اکسیر در حال حاضر حدود 30 بازار دارد که رشد بیش از سه‌برابری را در یک سال گذشته تجربه کرده است. تعداد کاربران اکسیر در یک سال اخیر چهاربرابر شده و به مرز 600 هزار کاربر رسیده است. او درباره حجم مبادلات اکسیر می‌گوید: «حجم مبادلات به‌شدت متغیر است. حجم مبادلات بازارهای تومان در اکسیر از 30، 40 میلیارد تومان تا 200 میلیارد تومان در روز متفاوت است. در پلتفرم‌های P2P مثل اکسیر، بازیگران اصلی خودِ کاربران هستند و پلتفرم نه نقشی در مبادلات دارد و نه می‌خواهند که نقشی ایفا کند. به همین دلیل، حجم مبادلات به روند بازار بستگی دارد. این بازار اولین پدیده‌ای در ایران است که پنجره‌اش به دنیای بیرون باز شده و کاربران به‌صورت کاملاً هوشمندانه بازارهای جهانی را رصد می‌کنند و به بازارهای داخلی ربط می‌دهند. پس این بازار تأثیر مستقیمی از روندهای جهانی می‌گیرد. باز هم تأکید می‌کنم که اکسیر فقط یکی از بازیگران حوزه تبادل در کشور است؛ پس نقش او به‌تنهایی تعیین‌کننده نخواهد بود. ذات کسب‌وکار تبادل، به خاطر جذابیت‌هایی که از حیث درآمدزایی دارد، گاه باعث اتفاق‌هایی در میان بازیگران داخلی می‌شود که جدا از روندهای جهانی است و حجم مبادلات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
ارائه سرویس‌های تریدینگ
اکسیر بیش از آنکه کسب‌وکارمحور باشد، یک مجموعه فناورمحور است، پس دوست دارد سرویس‌های تریدینگ را به‌صورت محصولات جداگانه‌ای فارغ از اکسیر به متقاضیان و مشتریان بالقوه ارائه دهد. مدیرعامل اکسیر در این‌باره توضیح می‌دهد: «برای این کار دو سال است که سرمایه‌گذاری و تلاش‌هایی انجام می‌دهیم. ما در حال آماده‌سازی پلتفرم و اکوسیستمی هستیم که امیدواریم طی کمتر از چهار ماه آینده به بهره‌برداری و رونمایی برسد. هدف اصلی ما این است که یک مدل B2B شکل دهیم و کسب‌وکارها را هدف قرار دهیم. در مورد کاربران حقیقی و بازار B2C تلاش در حفظ و افزایش سهم از بازار داریم. پیش‌بینی می‌کنیم که با افزودن ابزارهای تریدینگ، بازارهای جدید و بهبود زیرساخت‌ها، در سه‌ماهه اول سال آینده دستاوردهای جدیدی به بازار ارائه شود.»