دیگر «نوآوری» صدایش نکنید! /اغلب کارمندان از نوآوری بیزار هستند

بورد آف اینوویشن، یک شرکت جهانی است که خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌دهد. طبق برآورد این شرکت، در حال حاضر حدود 70 هزار کتاب در حوزه نوآوری نوشته شده و به فروش گذاشته شده است. اگر روزانه 20 صفحه از این کتاب‌ها را بخوانید، حدود 2500 سال طول می‌کشد تا بتوانید همگی آن‌ها را مطالعه کنید. چنین کاری شدنی نیست؛ بنابراین شاید باید به دنبال یک راه میانبر بگردید. اگر در گوگل یک کلمه را جستجو کنید، با نزدیک به دو میلیارد نتیجه جستجو روبرو خواهید شد. خود نشریه هاروارد بیزینس ریویو، به تنهایی 4858 مقاله دیجیتالی و 10192 بررسی موردی را در همین حوزه ارائه داده است.

مدیران عامل شرکت‌ها نیز به نوآوری اهمیت زیادی می‌دهند و در جلسات مختلفی، در مورد اولویت بالا و کاربردهای آن صحبت می‌کنند. در سال 2019، 55 درصد از مدیران شرکت‌کننده در 22امین نظرسنجی سالیانه جهانی پی‌دابلیوسی، اظهار داشتند: «ما در پیاده‌سازی موثر نوآوری ناتوان هستیم.» شکاف موجود در مهارت‌ها، دلیل اصلی ناکامی در پیاده‌سازی موثر نوآوری عنوان شده است. در گزارش سال 2020 چالش‌های مدیران عامل که توسط کانفرنس بورد منتشر شد، «ایجاد یک فرهنگ نوآورانه» به عنوان یکی از سه نگرانی برتر داخلی 740 تن از مدیران عامل سراسر جهان شناخته شد.

در کلاس‌های درس، اتاق‌های نگارش خبر، دفاتر هیئت مدیره و هر محل مشابه دیگر، نوآوری به سطح بالایی از محبوبیت رسیده است. اما یک مشکل وجود دارد: شاید مدیران نوآوری را دوست داشته باشند، اما اغلب کارمندان از آن بیزار هستند.

من زمانی به این راز کثیف کوچک پی بردم که شغل بی‌دردسر استادی مدرسه کسب‌وکار را رها کردم تا یک شرکت مشاوره کسب‌وکار راه بیندازم. همان‌گونه که می‌توانید حدس بزنید، قصد داشتم با راه‌اندازی این کسب‌وکار، به شرکت‌ها کمک کنم تا نحوه پیاده‌سازی نوآوری را بیاموزند.

من خودم را به دانش آخرین تحقیقات روز دنیا مجهز کرده بودم و پر از ایده‌های جدید بودم تا به اولین مشتری‌ام کمک کنم سطح چابکی و نوآوری خود را ارتقا بخشد. اولین مشتری‌ام یک کمپانی فعال در حوزه معادن بود. در میانه تجهیزات عملیاتی آن شرکت بودم که یکی از مدیران خط، رو به من کرد و بی‌پرده پرسید: «مطمئنید که توهم نزده‌اید؟»

از آن زمان به بعد، هر بار که پروژه‌ای را قبول کرده‌ام، همین سوال به شکل‌های مختلف و توسط افراد گوناگون از من پرسیده شده است. چند ماه قبل، در دورهمی سالانه نوآوری یک شرکت جهانی عرضه کننده کالاهای مصرفی بودم که فردی صریحا به من گفت: «برای شما، نوآوری همه چیز است؛ ولی برای ما، معنایی ندارد جز کار اضافی بی‌نتیجه و بدتر از همه، از دست دادن شغل.»

داده‌ها نیز نشان می‌دهند که در بین کارکنان، ترس‌هایی وجود دارد. یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه تورنتو، هزار نفر از دانش‌ورزان آمریکایی و کانادایی را مورد نظرسنجی قرار داد تا نوع نگرش آن‌ها را در مورد نوآوری، مورد ارزیابی قرار دهد. لازم به ذکر است که تمامی این هزار دانش‌ورز مدرک دانشگاهی داشتند، استخدام شده بودند و به گروه‌های سنی زیر 35 سال، 35 تا 44 سال و بالای 45 سال تقسیم‌بندی شده بودند. تیم تحقیقاتی مذکور علاوه بر بررسی نوع نگرش به نوآوری، مواردی از قبیل میزان سرسختی هریک از گروه‌ها و تمایل آن‌ها به پذیرش ریسک را نیز در هر دو کشور رصد کرد.

سطح اشتیاق به نوآوری در بین افراد تحت نظرسنجی، بین 14 الی 28 درصد متغیر بود و تنها در دو گروه از شش گروه موجود، این عدد از 25 درصد بالاتر رفته بود. در مورد تمایل به ریسک نیز اوضاع آمار چندان چنگی به دل نمی‌زد. در بهترین حالت ممکن، 19 درصد از کارکنان شرکت‌ها از ریسک استقبال می‌کنند. در بعضی از گروه‌های سنی، این آمار حتی به 11 درصد هم سقوط می‌کند.

وقتی وضعیت در دو مورد از نوآورترین کشورهای جهان به این صورت باشد، می‌توان حدس زد که در سایر نقاط جهان، آمار بدتر است.

---

یک راهکار: اسمش را نوآوری نگذارید

---

دنیل کانمن، یک اقتصاددان رفتاری است که برنده جایزه نوبل شده و بیش از 6 دهه از زندگی‌اش را به تحقیق در مورد نحوه تصمیم‌گیری افراد مختلف گذرانده است. طبق نتایج تحقیقات او، ردپای مغز خزنده‌ که عمدتا مسئولیت ترس، مبارزه و فرار را به عهده دارد، در تمامی تصمیمات انسان‌ها دیده می‌شود. وقتی شما به‌عنوان مدیر، کلمه نوآوری را به زبان می‌آورید، در ذهنتان به پیشرفت فکر می‌کنید؛ ولی وقتی این کلمه به گوش کارکنان می‌رسد، آن‌ها یک آژیر هشدار در ذهنشان احساس می‌کنند و چراغ‌های خطر در مغزشان روشن می‌شود.

به نظرتان بهتر نیست به جای استفاده از کلمه ترسناک نوآوری، یک کلمه مشخص دیگر را انتخاب کنید که حاوی پیام پیوستگی و سودمندی باشد؟

دانفوس یک شرکت جهانی تولیدکننده تجهیزات است. این شرکت عملیات نوآورانه خود را ایده نامیده است. کلمه ایده ساده‌تر است و راحت‌تر می‌توان آن را مدیریت کرد. شاید همه خودشان را یک فرد نوآور ندانند، ولی همه دست‌کم یک ایده جدید در ذهنشان دارند.

یک شرکت دیگر به نام کناف اینسیولیشن نیز که در زمینه تولید مصالح ساختمانی فعالیت می‌کند، اقدام مشابهی انجام داده و مفهومی به نام روزهای بازآفرینی را به هسته فرآیندهای خود افزوده است. این عبارت مفاهیمی از قبیل تداوم و دسترسی‌پذیری را در ذهن‌ها تداعی می‌کند. سایر کسب‌وکارها نیز برای برنامه‌ها و اقدامات نوآورانه‌ای که در نهایت به نفع کارکنان تمام می‌شود، نام‌ها و اصطلاحات دیگری انتخاب کرده‌اند. تسهیل وظایف، افزایش سلامت سازمانی و حفظ موقعیت شغلی فعلی، جزو مزایایی هستند که این برنامه‌ها و اقدامات برای کارکنان به ارمغان می‌آورند.

---

آیا این راهکار جواب می‌دهد؟

---

تحقیقات رسمی در این خصوص انجام نگرفته و به صورت کلی نمی‌توان در مورد موثر بودن این استراتژی رای قاطع داد؛ ولی من به نتایج جالبی رسیده‌ام. در سال‌های قبل، 18 الی 24 ماه زمان لازم بود تا دانفوس از مرحله ایده به مرحله ثبت اختراع برسد، ولی اولین رویداد نوآورانه این شرکت که 24ایده نامیده شده بود، طی 100 روز به یک ثبت اختراع جدید منجر شد. کناف اینسیولیشن نیز عملکرد خوبی داشته و توانسته پروژه‌های جدیدی را مطابق با جدیدترین روش‌های علمی انجام دهد. از جمله شاخص‌ترین پروژه‌های این شرکت می‌توان به ساخت یک برج 57 طبقه در کشور چین اشاره کرد که تنها طی 19 روز انجام شد.

و اما بپردازیم به شرکتی که به عنوان اولین مشتری، با آن همکاری کرده بودم. آن شرکت که گروه منابع اوراسیا نام دارد، طی هفت سال گذشته، یک عملیات جدید را در کنگو آغاز کرده است. در این عملیات که هدف آن استخراج مس و کبالت از ضایعات بازیافتی است، از هیچ نیروی کار کودکی استفاده نشده است.

گروه منابع اوراسیا با اتحادیه جهانی باتری مجمع جهانی اقتصاد وارد همکاری شده تا 70 سازمان مختلف را برای ساختارشکنی در آینده انرژی سبز آماده کند. نام‌ شرکت‌های بزرگی از قبیل بی‌ام‌و، ولوو، ب‌آاس‌اف و تعدادی از نهادهای دولتی و بین‌المللی، از قبیل یونیسف، در بین این 70 سازمان به چشم می‌خورد. نوآوری؟ بله، شرکت گروه منابع اوراسیا هنوز هم نوآوری دارد و این کار را به بخشی از استراتژی خود تبدیل کرده است.

شنیدن کلمه نوآوری شاید برای ذی‌نفعان خارجی شرکت مناسب باشد، ولی به هنگام تعامل با کارمندان، بهتر است استفاده از این کلمه را کنار بگذارید. هر اصطلاحی که به جای نوآوری انتخاب می‌کنید، باید طوری باشد که برای کارکنان حامل پیام مثبت باشد؛ کارمندان باید به فوایدی که این اصطلاح برای آن‌ها دارد، پی ببرند و احساس نکنند که شما فقط به دنبال منافع خود و بخش روابط عمومی هستید و صرفا می‌خواهید در اجلاس بعدی داووس خوش بدرخشید. با انجام این اقدام است که نوآوری می‌تواند شانس زنده‌ ماندن داشته باشد.