پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
افت ارزش سهام شرکت‌های بزرگ فناوری دنیا در ماه اکتبر شوک و تهدید بزرگی برای صاحبان و سهامداران این شرکت‌ها بود. این سال‌ها سهام این شرکت‌ها همواره رشد کرده‌اند و هیچ‌وقت طعم چنین افتی را نچشیده بودند. چندین عامل در کنار هم چنین افتی را رقم زده‌اند
ماهنامه عصر تراکنش / وال‌استریت هم روزهای بد به روی خودش زیاد دیده است؛ رکود بزرگ بین سال‌های ۱۹۲۹ تا ۱۹۴۰ که با افت ارزش سهام شروع و باعث هجوم مردم به این خیابان و ساختمان‌های بورس در آن شد. این اواخر جنبش وال‌استریت هم از خاطرات تلخ خیابان معروف نیویورک است. با این حال این ماه‌ها احتمالا غمگین‌ترین سهامداران بازارهای بورس وال‌استریت سهامداران بیگ‌فور بودند؛ چهار شرکت بزرگ فناوری دنیا. شاید کسی فکرش را هم نمی‌کرد که روزی اوضاع طوری شود که ارزش سهام این شرکت‌های پیشرو به‌شدت کاهش یابد.
دهم اکتبر سهام شرکت‌های تکنولوژی دچار بحران شد و وخامت اوضاع به حدی رسید که هم لقب اکتبر قرمز را به آن ماه دادند و هم اینکه دهم اکتبر به بدترین روز این شرکت‌ها طی هفت، هشت سال گذشته تبدیل شد. شاخص فناوری اطلاعات اس‌اندپی 500 (S&P 500) در آن روز با 8/4 درصد کاهش بسته شد که به نوبه خودش بیشترین سقوطی بود که از 18 آگوست 2011، این شاخص تجربه کرده بود؛ در آن زمان، یعنی آگوست 2011، این شاخص دچار کاهش 3/5 درصدی شده بود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
سقوط سهام آگوست 2011
کاهش ارزش بازار سهام آگوست سال 2011، شدیدترین افت قیمت سهام در سال 2011 و در بازار بورس ایالات متحده، خاورمیانه، اروپا و آسیا بوده است. این اتفاق به خاطر ترس ناشی از گسترش بحران بدهی اروپا به اسپانیا و ایتالیا و همین‌طور نگرانی‌هایی بود که بابت رتبه‌بندی AAA فرانسه و رشد پایین اقتصادی ایالات متحده و کاهش اعتبار آن کشور به وجود آمد.
[/mks_pullquote]
در اتفاق ماه اکتبر سهام شاخص اس‌اندپی 500 سقوط کرد و میانگین صنعتی داوجونز نیز 2/3 درصد افت کرد. بخش‌های فناوری شامل شرکت‌های بزرگی مانند اپل، مایکروسافت و آمازون بود که با وجود افزایش سریع سهام‌شان و باوری که سرمایه‌گذاران به رشد درآمد قوی و سهم بازار ادامه‌دار این شرکت‌ها داشتند، از گزند سقوط سهام در امان نبودند. مایکروسافت 4/5 درصد و اپل 6/4 درصد کاهش سهام داشتند و آمازون هم که جزء شاخص فناوری اس‌اندپی 500 نیست، 2/6 درصد سقوط کرده است و آلفابت هم کاهش 6/4درصدی داشت.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
حوادثی از تاثیر اکتبر
حوادثی که باعث شد ماه اکتبر به‌عنوان ماه ضرر و زیان‌های سهام شناخته شود، شامل وحشت 1907، سه‌شنبه سیاه 1929، پنجشنبه سیاه 1929، دوشنبه سیاه 1929 و دوشنبه سیاه 1987 می‌شود. دوشنبه سیاه 1987 در 19 اکتبر به وقوع پیوست و شاخص داوجونز در یک روز 6/22 درصد افت داشت.
[/mks_pullquote]
چنین مواردی نشان می‌دهد شرکت‌های فناوری در جریان این سقوط سهام، بدترین عملکرد را داشتند؛ شرکت‌هایی که جزء برترین‌ها طی سال جاری بودند. برای مثال شرکت ای‌ام‌دی که در سال 2018 رشد 150درصدی داشت، در ماجرای روز چهارشنبه دچار افت 2/8درصدی شد که او را به بزرگ‌ترین شرکت بازنده در شاخص تبدیل کرد.
شرکت‌های دیگری همچون اینتویت، سلزفورس و انویدیا هم هر کدام بیش از هفت درصد کاهش سهام داشتند. جیسون پراید، مدیر ارشد سرمایه‌گذاری مشتریان خصوصی شرکت گلینمید گفته است که سرمایه‌گذاران معمولا انتظار سال‌ها رشد و سودآوری مداوم را از شرکت‌های فناوری بزرگی مانند اپل، آمازون و نت‌فلکیس دارند. حتی شرکت نت‌فلیکس هم که قرار بود گزارش‌های سه‌ماهه سوم خودش را روز قبل از 10 اکتبر اعلام کند، 9/1 درصد کاهش ارزش سهام داشت. این شرکت رسانه‌ای آمریکایی از سه ماه پیش که رشد کاربرانش افت پیدا کرد، سهامش تا به امروز 5/20 درصد سقوط کرده است.
همچنین شاخص‌های دیگری هم در بازار بودند که حداقل تا 10 درصد افت پیدا کردند. این شاخص‌ها شامل شاخص‌هایی به نام داکس (DAX)، کاسپی (Kospi)، اف‌تی‌اس‌ای (FTSE) و آیبکس (Ibex) می‌شوند که تمامی سهام‌های موجودشان سقوط پیدا کرد.
با اینکه شاید هیچ جواب کاملی نسبت به تغییر 180درجه‌ای وضعیت بازار وجود نداشته باشد؛ با این حال شاید با باز کردن یکسری مسائل بتوان دلیل این اتفاقات را توضیح داد.
چه چیزی باعث این سقوط شد؟
شاید یکی از مواردی که در این حوزه می‌توان مطرح کرد، چندان عامل تکنولوژیک نداشته باشد. زمانی که بانک مرکزی آمریکا سیاست‌های انبساطی پولی را با هدف خروج اقتصاد از بن‌بست شروع کرد، این سیاست‌ها به نقدینگی بیشتر و کاهش نرخ بهره منجر شد. این چیزی بود که ایده‌آل سرمایه‌گذاران بود. اما حالا که بانک مرکزی آمریکا و برخی بانک‌های دیگر سیاست‌های سختگیرانه‌ای را در پیش گرفته‌اند، نرخ بهره آنها در حال بالا رفتن است. این سیاست به افزایش هزینه وام منجر می‌شود؛ چیزی که سرمایه‌گذاران را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. شرکت‌های فناوری که به‌طور ویژه با سرمایه‌گذاری رابطه نزدیکی دارند، از این وضعیت تاثیر گرفته‌اند.
در این شرایط سرمایه‌گذاری در سهام دارای ریسک بیشتر بوده و کار شرکت‌ها برای متقاعدکردن سرمایه‌گذاران به خرید سهام‌شان سخت‌تر می‌شود. اما باید دید که چرا افزایش نرخ بهره می‌تواند موجب بروز مشکلات شود. نرخ بهره بالاتر به این معناست که اوراق قرضه پرداخت سود بیشتری به سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری‌هایی که با درآمد ثابت انجام می‌شود به جایگزینی قانونی برای سهام تبدیل شوند. به گفته پل هیکی، هم‌بنیان‌گذار گروه سرمایه‌گذاری بسپوک در نیویورک، برای سهام رقابت بیشتری در بازار وجود دارد.
از طرف دیگر، به گفته هیکی نرخ‌های بهره بالاتر باعث افزایش هزینه‌های قرض گرفتن برای مصرف‌کنندگان و شرکت‌ها می‌شود؛ بنابراین وام‌های خودرو و مسکن گران‌تر می‌شوند و شرکت‌ها شرایط سخت‌تری برای بهره‌برداری از بازار بدهی دارند. علاوه بر این، نرخ‌های بالاتر باعث بروز مشکلاتی برای سهام رشدی (Growth Stock) می‌شود که این سهام شامل سهام شرکت‌های فناوری می‌شود. هیکی در این‌باره می‌گوید: «جذابیت این سهام‌ها رشد درآمدی است که در آینده دارند، اما زمانی که نرخ بهره بالاتر است، روند ارزش این درآمدها سیر نزولی پیدا می‌کند.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
صندوق بین‌المللی پول
صندوق بین‌المللی پول که به اختصار به آن IMF می‌گویند بر اجرای سامانه پولی بین‌المللی نظارت دارد. صندوق بین‌المللی پول، یکی از معتبرترین منابع ارزیابی و پیش‌بینی وضعیت اقتصادی جهان محسوب می‌شود. طرح تاسیس صندوق در کنفرانس برتون‌وودز در سال ۱۹۴۴ که ساختار اقتصادی جهان بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفت، به وجود آمد. صندوق بین‌المللی پول در مارس ۱۹۴۵ (دی ۱۳۲۴) شروع به کار کرد.
[/mks_pullquote]
اما چرا سهام شرکت‌های فناوری بیشتر از همه افت کرده است؟
سهام شرکت‌های فناوری، به‌خصوص سهام FAANG که شامل شرکت‌های فیس‌بوک، اپل، آمازون، نت‌فلیکس و آلفابت (شرکت مادر گوگل) می‌شود، برای سال‌ها گل سرسبد بازار بورس بوده‌اند. بنابراین زمانی که یک فروش یکجا و ارزان (Sell-off) رخ می‌دهد، سهام‌هایی که بیشترین سود را ارائه می‌دهند، جزء اولین سهامی هستند که سرمایه‌گذاران برای قفل کردن سودشان آنها را می‌فروشند. از طرف دیگر سهام این شرکت‌های فناوری تحت تاثیر جنگ تجاری آمریکا و چین قرار گرفته‌اند.
صحبت‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر وارد کردن تعرفه‌های بیشتر برای واردات از کشور چین هم بی‌تاثیر در وضعیت سهام شرکت‌ها در بازار بورس نبوده است؛ چراکه با توجه به صحبت‌های ترامپ می‌توان انتظار بالا رفتن قیمت محصولاتی مانند لپ‌تاپ‌ها و تلفن‌های هوشمند را داشت.
همچنین شرکت‌هایی مانند فیس‌بوک، توئیتر و آلفابت با نظارت‌ها و بررسی‌های رگولاتوری سفت‌وسختی از جانب دولت آمریکا مواجه شده‌اند. برخی معتقدند که به‌دلیل جنگ تجاری این دو کشور و همین‌طور نگرانی‌هایی که در رابطه با افزایش نرخ بهره وجود دارد، این شرکت‌های فناوری در معرض آسیب قرار دارند. ترامپ در مصاحبه‌ای با وال‌استریت ژورنال گفته بود که قصد دارد از اول ژانویه، تعرفه‌های 200 میلیون دلاری برای واردات از چین در نظر بگیرد. این افزایش تعرفه باعث افزایش مالیات 25 درصدی محصولات وارده می‌شود. البته ترامپ بار دیگر هم تهدید کرده بود که روی تمامی واردات باقی‌مانده آمریکا از چین نیز تعرفه قرار مي‌دهد.
این تصمیم ترامپ و واکنشی که شاید کشور چین در این‌باره نشان بدهد، بیشتر از همه می‌تواند برای شرکتی مانند اپل و البته واضح‌تر بخواهیم بگوییم برای مشتریان محصولات این شرکت مشکل‌ساز شود؛ چراکه قیمت محصولات این شرکت فناوری گران‌تر خواهد شد و این بار گرانی را مسلما مصرف‌کنندگان محصولات اپل به دوش خواهند کشید.
هرچند تیم کوک، مدیرعامل شرکت اپل، در نامه‌ای به دونالد ترامپ هشداری مبنی بر بالا رفتن قیمت محصولات داده بود و به نظر می‌رسد که برخی محصولات این شرکت از این تعرفه معاف شدند، با این حال همین عامل را شاید بتوان از عوامل تاثیرگذار بر کاهش سهام 25درصدی اپل دانست تا باعث شود شرکتی که توانسته بود عنوان اولین شرکت آمریکایی با ارزش هزار میلیارد دلاری را به دست آورد، ناگهان با کاهش ارزش 270 میلیاردی روبه‌رو شود. این سقوط ناگهانی باعث شد تا مایکروسافت که توانسته بود در این اوضاع نابسامانی‌ها با کاهش 9درصدی عملکرد به‌نسبت بهتری داشته باشد، با سرمایه بازار 812 میلیارد دلاری، در بخش باارزش‌ترین شرکت در آمریکا، جانشین اپل شود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
تعرفه‌های آمریکا در برابر چین
تعرفه‌های جدید آمریکا بیش از شش هزار کالا از جمله محصولات غذایی، مواد معدنی و کالاهای مصرفی مثل کیف دستی را هدف قرار می‌دهد. کاخ سفید می‌گوید که این تعرفه‌ها واکنشی به شیوه‌های غیرمنصفانه تجاری چین است. دولت ترامپ از چین می‌خواهد اقداماتی را که ادعا می‌کند باعث تشویق انتقال محصولات فکری، طرح و ایده ساخت محصولات به شرکت‌های چینی می‌شود متوقف کند؛ از جمله، این شرط پکن که شرکت‌های خارجی برای دسترسی به بازار چین با شرکت‌های محلی سهیم شوند.
[/mks_pullquote]
به خاطر یکی دیگر از دلایلی که برای این کاهش ارزش سهام در نظر گرفته‌اند، چندان نمی‌شود ترامپ را سرزنش کرد و مقصر دانست. شرکت‌های فناوری که نقش بسزایی در شکوفایی بازار سهام آمریکا دارند با قوانین سختگیرانه‌تری روبه‌رو می‌شوند. برای مثال شرکت فیس‌بوک تحت بررسی‌های موشکافانه بیشتری قرار گرفته است.
طی انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 عوامل وابسته به روسیه از این پلتفرم برای نشر اطلاعات نادرست استفاده کردند و علاوه بر این در ماه سپتامبر خبر بروز یک نقض امنیتی در این شبکه اجتماعی موجب افشای داده‌های نزدیک به 50 میلیون کاربر شد. گویا مشخص شده که در ماه مارس امسال شرکت کمبریج آنالیتیکا بدون اجازه از اطلاعات شخصی آنلاین بیش از 87 میلیون کاربر فیس‌بوک برای تاثیرگذاری بر مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا در سال 2016 به نفع دونالد ترامپ استفاده کرده و فیس‌بوک با وجود اطلاع از کار این شرکت، هیچ اقدامی انجام نداده است. همین اتفاق موجب شد تا ارزش سهام فیس‌بوک در یک هفته 58 میلیارد دلار کاهش یابد.
برای پاسخگویی به برخی توضیحات مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیس‌بوک به کنگره ایالات متحده احضار شده است و قانون‌گذاری‌هایی که در آینده صورت خواهد گرفت، مشخص می‌کند که این شبکه چه کارهایی می‌تواند و نمی‌تواند انجام دهد. از طرف دیگر و با توجه به صحبت‌های اخیر جف بزوس، مدیرعامل آمازون، مبنی بر اینکه این شرکت هم روزی ورشکست خواهد شد، شاید بتوان گفت این احتمال که شرکت‌ها به نقطه اوج خودشان رسیده باشند هم چندان در اتفاقات این چند وقت اخیر بی‌تاثیر نبوده است.
برای مثال رشد اپل سال‌هاست به رشد فروش آیفون گره زده شده و در آخرین فصل مالی این شرکت اعلام کرد که دیگر حاضر به اعلام تعداد آیفون‌های فروخته‌شده‌اش نیست و به نظر می‌رسد فروش هر مدل آیفون کمتر از قبل می‌شود. آمازون هم که طی چند سال اخیر رشد سریعی داشته، در نقطه اوج فروش آنلاین آمریکا قرار دارد؛ هرچند مدیرعامل شرکت به همه این هشدار را داده است که زمان ورشکستگی آمازون هم روزی فراخواهد رسید. به گفته ترامپ این اتفاقاتی که باعث بروز تغییرات در بازار بورس شده، همان اصلاحاتی است که مدت‌ها انتظارش را داشتند.
علاوه بر این، روان‌شناسی بازار هم به این صورت است که هنگامی که چند نفر از روی ترس و وحشت شروع به فروش دارایی‌هایشان می‌کنند، دیگر افراد هم متقابلا و به‌سرعت همان کار را انجام می‌دهند. جیکوب کرکگارد، متخصص بازارهای جهانی در موسسه اقتصاد بین‌المللی در واشنگتن می‌گوید که در این هنگام همه در آنِ واحد برای خروج اقدام می‌کنند.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
میانگین صنعتی داوجونز
این میانگین صنعتی یک شاخص اقتصادی بازار آزاد است که توسط وال‌استریت ژورنال منتشر و تهیه می‌شود. این میانگین در 26 مه 1896 برای نخستین‌بار ارائه شد. از این فهرست جهت قیاس در معاملات و خریدوفروش سهام و نیز جهت ارزیابی عملکرد شرکت‌های بزرگ استفاده می‌شود و از این لحاظ با فهرست فورچون ۵۰۰ و اس‌اندپی ۵۰۰ تفاوت دارد.
[/mks_pullquote]
البته شاید برای توضیح این ترس و وحشت بتوان به «اثر اکتبر» هم اشاره کرد. اثر اکتبر نظریه‌ای است که عنوان می‌کند سهام در ماه اکتبر کاهش می‌یابد و البته باید گفت که این نظریه بیشتر جنبه روان‌شناختی دارد تا یک پدیده واقعی. با این حال برخی سرمایه‌گذاران ممکن است به‌صورت ناخودآگاه و با توجه به اتفاقاتی که در تاریخ افتاده است، در این ماه کمی نسبت به سهام بازار بورس دچار استرس و نگرانی شوند.
صندوق بین‌المللی پول که به‌عنوان بدنه جهانی شناخته می‌شود که به حفظ ثبات اقتصاد دنیا کمک می‌کند، گزارشی منتشر و در آن پیش‌بینی کرده که اقتصاد جهان رشد 7/3درصدی خواهد داشت که 2/0 امتیاز کمتر از پیش‌بینی است که ماه آوریل انجام داده بودند. این همان نرخ رشدی است که در سال 2017 صورت گرفته و نشان‌دهنده کاهش جزئی در بازار است. رسانه‌های خارجی مقصر اصلی را سیاست‌های تجاری ترامپ عنوان کرده‌اند. البته جدای از آمریکا، بازارهای در حال ظهور هم به نوبه خودشان دچار درگیری‌های اقتصادی هستند.
برای مثال کشورهایی مانند پاکستان و آرژانتین برای برگرداندن اقتصادشان از صندوق بین‌المللی پول درخواست کمک کرده‌اند. ترکیه و ایران هم که هر دو از مهم‌ترین اقتصادهای خاورمیانه به شمار می‌روند، با توجه به تحریم‌هایی که ترامپ روی این کشورها اعمال کرده، به سمت رکود اقتصادی رفته‌اند. برزیل هم به نظر می‌رسد در بحران اقتصادی قرار دارد و ژائیر بولسونارو، رئیس‌جهمور منتخب این کشور هم نمی‌تواند کاری برای تغییر شرایط کنونی انجام دهد. به گفته کرکگارد، ترامپ هم کاری برای آسان‌تر کردن شرایط انجام نمی‌دهد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
ژائیر بولسونارو
ژائیر بولسونارو، سیاستمدار برزیلی و رئیس‌جمهور منتخب برزیل است. او از سال 1991 نماینده ریودوژانیرو در مجلس نمایندگان برزیل بوده و عضور حزب سوسیال‌لیبرال است. او در دوره 27ساله نمایندگی خود به خاطر مخالفت شدید با چپ شناخته شده و اخیرا از سیاست‌های لیبرالیسم اقتصادی حمایت کرده است.
[/mks_pullquote]
آیا جای نگرانی وجود دارد؟
ثورن پرکین، رئیس شرکت مدیریت دارایی پاپامارکو ولنر در نیویورک می‌گوید: «مسلما سرمایه‌گذاران دچار استرس و نگرانی می‌شوند اما زمان، زمان وحشت کردن و فروختن نیست. ما به این اتفاق به چشم یک تغییر روان‌شناختی نگاه نمی‌کنیم؛ بلکه بیشتر حکم یک حراج غیرمنتظره را دارد.» او در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به اینکه کاهش قیمت کنونی بازار به هیچ‌وجه اتفاق جالب و خوشایندی نیست، گفت: «باید بگویم که این وضعیت هم به پایان می‌رسد و با یک اقتصاد قوی سال را به اتمام میرسانیم.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
شاخص اس‌اندپی 500
این شاخص مخفف Standard and Poor’s Index و فهرستی است از 500 سهام برتر در بازار بورس سهام نیویورک و نزدک. استاندارد اند پور یک شرکت ارائه‌دهنده اطلاعات و تجزیه‌وتحلیل‌های مالی است و در سال 1860 توسط هنری وارنوم تاسیس شد. اولین شاخص سهام این شرکت در سال 1923 معرفی شد و پس از آن شرکت شروع به ردیابی تعداد کمی از سهام کرد. در سال 1957 نيز شاخص سهام این شرکت به 500 شاخص کنونی رسید.
[/mks_pullquote]
نکته جالب توجهی که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که تمام غول‌های تکنولوژی با وجود از دست دادن صدها میلیارد دلار، هنوز هم جزء ثروتمندترین شرکت‌های دنیا به شمار می‌روند و همچنان باهوش‌ترین مخترعان و نوآوران جهان در این شرکت‌ها مشغول به کار هستند.
