پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ایران ارقام خودش را برای یک تغییر رویکرد بزرگ آماده می‌کند / گفتگو با آفتابی مدیرعامل ایران ارقام
دقیقاً چهار ماه پیش، دهم مرداد ماه 96 عابد آفتابی به‌عنوان مدیرعامل شرکت ایران ارقام انتخاب شد (+)؛ انتخاب مدیری جوان برای شرکتی باسابقه و قدیمی، تعجب خیلی‌ها را برانگیخت که چرا مدیریت شرکتی با این سابقه طولانی و پررنگ در صنعت فناوری اطلاعات بانکی کشور، باید به دست مدیری جوان سپرده شود. احتمالاً جوان بودن یا سن‌وسال داشتن معیار درستی برای سنجش توانایی یک فرد در مدیریت یک شرکت نیست ولی آنچه روشن است این است که پختگی و تجربه، معیار مهمی برای سنجش توانایی مدیریت یک شرکت بزرگ است که هرچند برای پی بردن دقیق به این موضوع خیلی زود است، ولی به نظر می‌رسد عابد آفتابی این ویژگی را در خود داشته باشد.
با این حال، آنچه به‌طور مسلم می‌توان از جوان بودن مدیرعامل جدید ایران ارقام انتظار داشت، تزریق مقداری نوآوری و چابکی نسل جوان به شرکت بزرگی مثل ایران ارقام است که هرچند با وجود سابقه سنگینی که ایران ارقام در طول دهه‌های گذشته با خودش به دوش می‌کشد به نظر می‌رسد آفتابی مسیر دشواری در پیش روی دارد و بورسی بودن این شرکت، این دشواری را چندبرابر می‌کند.
به سراغ عابد آفتابی مدیرعامل شرکت ایران ارقام رفتیم تا ببینیم ایران ارقام در حال حاضر چه وضعیتی دارد و برای آینده چه برنامه‌ای دارد.
وضعیت امروز ایران ارقام و مسیر فعلی
قربانی: ایران ارقام را به فیلی شباهت می‌دهند که تکان دادنش سخت است؛ اولین سوال این است برای این تکان دادن چه برنامه‌ای دارید؟
آفتابی: قبل از اینکه به سوال شما پاسخ دهم، برای اینکه به خودمان یادآوری کنیم که درباره شرکتی با چه سابقه‌ای صحبت می‌کنیم قبل از هر چیز برخی از این عناوین را مرور می‌کنم. ایران ارقام قدیمی‌ترین شرکت فناوری اطلاعات ایران است و از لحاظ تعداد دستگاه‌های خودپردازی که پشتیبانی می‌کنیم دومین شرکت در کشور هستیم که بیش از 30 درصد خودپردازهای فعال در کشور توسط ایران ارقام پشتیبانی می‌شود. همچنین در فروش خودپرداز نیز از لحاظ تعداد یکی از 3 شرکت برتر کشور هستیم. همچنین از لحاظ نرم‌افزاری، سوئیچ ایران ارقام حدود 20 درصد تراکنش‌های شتابی را مدیریت می‌کند و جایگاه دوم در کشور را داریم. ایران ارقام در حال حاضر حدود 700 نفر پرسنل با 100 دفتر نمایندگی در سراسر کشور دارد و یکی از پروژه‌های اخیر ما که نصب 1000 دستگاه خودپرداز برای پست‌بانک در روستاهای کشور بود، می‌توان گفت که یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های پشتیبانی کشور را داریم. پس با یک شرکت با تاریخچه پربار طرف هستیم.
از این حرف‌ها که بگذریم، صحبت‌هایم را با یک ضرب‌المثل اروپایی ادامه می‌دهم که می‌گوید: «ملت‌های خوشبخت تاریخ ندارند.» در واقع فلسفه پشت این جمله برای کسب‌وکارها این است که شما ممکن است به‌واسطه تاریخچه و دستاوردهایی که داشته‌اید به یک نخوت و تنبلی برسید و چابکی خود در بازار را از دست بدهید.
یعنی در فضای فعلی که سرعت تغییرات بسیار بالاست، ایران ارقام و هر شرکت بزرگ دیگری که بخواهد در فضای رقابت دوام بیاورد، در کنار نگاه به گذشته و استفاده از پتانسیل‌های آن، باید تحول و تغییراتی که پیش روی آن قرار دارد را بررسی کند و متناسب با آنها خودش را بهینه‌سازی کند، چابک‌سازی کند و به آن دست پیدا کند.
تا امروز در ایران ارقام به‌واسطه دستاوردهای تاریخی این شرکت، ازجمله دانش فنی، اعتبار برند و اعتمادی که به این شرکت وجود دارد، توانسته‌ایم مشکلات بزرگ مالی و فنی را پشت‌سر بگذاریم و الان در مقطعی هستیم که می‌توانیم به آینده و کارهای نوآورانه فکر کنیم.
مدیران شرکت‌های بزرگ به‌واسطه تحلیل‌هایی که دارند، باور دارند که بسیاری از کارها باید انجام شوند ولی با این وجود در همین شرکت‌ها زمان زیادی صرف می‌شود که اصلاً چه کاری را انجام دهند و بعد فرایندهای زمان‌گیر و دست‌وپاگیر زیادی باید طی شود تا آن کار انجام شود. در حال حاضر در ایران ارقام یک استراتژی بیشتر نداریم و آن هم این است که کارهایی که باید انجام دهیم را، سریع‌تر انجام دهیم. گفتن این جمله بسیار ساده است ولی مدیرانی که هدایت شرکت‌های بزرگ را بر عهده دارند یا داشته‌اند، می‌دانند که انجام چنین کار ساده‌ای چقدر دشوار است.
مسیر پول نقد در 5 سال آینده
قربانی: امروز ایران ارقام با سوال‌هایی چالشی در خصوص آینده مواجه است؛ ازجمله اینکه آینده پول نقد یا همان اصطلاحاً Cash چه خواهد بود؟ در آینده پول نقد در پرداخت چه جایگاهی خواهد داشت؟ آینده خودپردازها چه خواهد بود؟
آفتابی: ما پاسخ‌های خودمان به این سؤالات برای 5 سال آینده را یافته‌ایم و با توجه به سرعت تغییرات، پیش‌بینی دورتر از این فعلاً در توان ما نیست. آنچه ما به آن معتقدیم این است که پول نقد قطعاً وجود خواهد داشت ولی قطعاً نرخ رشد یا همان سهم آن در ابزارهای پرداختی کم خواهد شد. در کشورهای پیشرفته غربی مثل آمریکا یا انگلستان هنوز 30 الی 35 درصد و در آسیای شرقی بیش از 55 درصد پرداخت‌ها از طریق پول نقد انجام می‌شود پس یقیناً در کشور ما نیز پول نقد در 5 سال آینده وجود خواهد داشت.
فرصت‌های پیش روی ایران ارقام در 5 سال آینده
قربانی: سؤالی که پیش می‌آید این است که آیا این کاهش سهم بازار پول نقد، کسب‌وکار شرکت‌هایی مثل ایران ارقام را مستقیماً تهدید می‌کند؟
آفتابی: من فکر می‌کنم نشانه این تهدید مستقیماً به سمت ما نیست هرچند قطعاً کسب‌وکار ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد ولی ما می‌توانیم با همان رویکردی که کمی قبل‌تر اشاره کردم، خودمان را با شرایط جدید سازگار کنیم و حتی اگر باهوش باشیم، این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم. فکر می‌کنم پول نقد توسط ابزارهایی مثل کارت و تلفن همراه تهدید شده است.
این نکته را هم در نظر داشته باشید که ما در ایران از عبارت «خودپرداز» به‌عنوان معادل «ATM» استفاده می‌کنیم که کمی متفاوت هستند. اگر منظور همان خودپرداز به معنای دستگاهی که وجه نقد پرداخت می‌کند باشد، قطعاً نرخ رشد این دستگاه‌ها هم کاهش خواهد یافت؛ اما اگر منظور از خودپرداز، معنای واقعی یک Automated Teller Machine باشد، این نرخ رشد کاهش پیدا نخواهد کرد و حتی شاید بهتر باشد با پررنگ شدن دیگر سرویس‌های بانکی روی این دستگاه‌ها، از عبارت «عابربانک» یا مفاهیمی مثل «سلف‌سرویس» استفاده کنیم چراکه جامعیت بیشتری نسبت به کلمه خودپرداز دارند.
به‌عبارت‌دیگر، ما معتقد هستیم که این دستگاه‌ها یک تغییر هویتی و تکنولوژیکی خواهند داشت و به دستگاه‌هایی سلف‌سرویس تبدیل خواهند شد و با این تحول، شرکت‌هایی مانند ایران ارقام حتی بازارهای خیلی بزرگتری پیش روی خودشان خواهند داشت. هم‌زمان با توسعه مفهوم بازآفرینی شعب، جایگاه دستگاه‌های سلف‌سرویس تقویت خواهد شد و با توجه به گسترش سرویس‌ها در این سمت، بازار برای شرکت‌هایی مانند ایران ارقام نیز بیشتر خواهد شد.
این تغییر رویکرد استراتژیک چیزی نیست که برای اولین بار در ایران ارقام اتفاق افتاده باشد و اگر به تاریخچه این شرکت نگاه کنید می‌بینید که ایران ارقام در چندین برهه زمانی برای همگام کردن خودش با موج تغییرات، به شکلی هوشمندانه این تحول را در خودش ایجاد کرده است.
قربانی: با وجود اینکه صحبت‌های شما درباره رویکرد جدید ایران ارقام کاملا ملموس و پذیرفتنی است، ولی آیا می‌توانید دلیل روشنی برای اتخاذ چنین رویکردی ارائه کنید؟
آفتابی: مسلما دلایل مشهود زیادی در فضای فناوری اطلاعات برای این تغییر رویکرد وجود دارد. یکی از موضوعاتی که خیلی این سناریو را تقویت می‌کند بحث تراکنش‌های مبتنی بر اینترنت اشیا (IoT) و تراکنش‌های ماشین به ماشین (M2M) است. این روندها قوت قلب زیادی به ما می‌دهند که این فضا در حال رشد است و ما به این رویکردمان خوش‌بین‌تر می‌شویم؛ چراکه فکر می‌کنیم از ترکیب بین دستگاه‌های سلف‌سرویس بانکی و ابزارهایی مثل تلفن همراه، راهکارها و محصولات خیلی خوبی می‌توانیم ارائه کنیم.
3 خط اصلی کسب‌وکاری ایران ارقام
قربانی: می‌توانید این رویکرد را برایمان بیشتر باز کنید؟
آفتابی: اگر بخواهم آینده ایران ارقام را در حوزه اصلی فعالیتش به‌طور شماتیک ترسیم کنم، فکر می‌کنم ما در 3 حوزه در آینده کوتاه‌مدت، برد خیلی خوبی خواهیم داشت و پروژه‌های خیلی سوده‌دهی را اجرا خواهیم کرد.
اولی، بحث محصولات جدید ما در حوزه سلف‌سرویس است که امیدوارم بتوانیم در کمتر از 2 ماه دیگر در همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت که پیش روی ماست، از این محصولات رونمایی کنیم. دو هدف پشت این محصولات جدید است؛ یکی تسهیل‌گری برای مشتری که شامل شبکه بانکی و کاربر نهایی می‌شود و دومی کاهش هزینه‌های عملیاتی برای شبکه بانکی است. در این حوزه، تمرکز ما روی دستگاه‌های Cashless، CRS و STM خواهد بود. ما معتقدیم که آینده‌ای که برای این 3 محصول متصور هستیم، به‌دفعات بزرگتر از آینده‌ای است که روزی برای ATM متصور شدیم و امروز محقق شده است.
دومین حوزه، ارائه سرویس‌هایی است که راهکارهای بانکداری باز را تقویت کند. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم واقعیتی تحت عنوان «کسب‌وکارهای فین‌تکی» در دل کسب‌وکارهای ما به وجود آمده است که اگر کسی این موضوع را نادیده بگیرد، فقط خودش را گول زده است. در نتیجه بخش قابل‌توجهی از سیستم بانکی هوشمند به سمت راهکارهای بانکی باز جهت تعامل راحت با این سیستم‌ها حرکت خواهند کرد.
ما در ایران ارقام در این حوزه روی راهکارهای نرم‌افزاری خیلی خوبی کار کردیم ازجمله موضوع Omnichannel که برای آن راهکار هم ارائه داده‌ایم و در فاز بازاریابی برای آن هستیم؛ همچنین در بحث بانکداری موبایلی راهکار فوق‌العاده‌ای ارائه کرده‌ایم که در فاز ارائه به بانک‌های مختلف است و بسیار به آن امیدوار هستیم. علاوه بر این‌ها سوئیچ بانکی‌مان را نیز در این راستا و با قابلیت اتصال به شبکه‌های بین‌المللی ارتقا داده‌ایم که از آن با عنوان «سبا 3» یاد می‌کنیم.
سومین حوزه‌ای که بر اساس روند جهانی به آن رسیده‌ایم، بحث کلان داده‌ها (Big Data) و آنالیزهای الگوریتمی است که اکنون در دنیا اتفاق‌های مهمی در این حوزه افتاده است و تصمیم‌گیری‌ها بر اساس تحلیل‌ها و ابزارهای این حوزه انجام می‌گیرند و به‌زودی بازار ایران نیز تشنه این موضوع خواهد شد. در این حوزه راهکار هوش تجاری (BI) ایران ارقام را در راستای حرکت به این سمت به بازار ارائه کرده‌ایم که در حال حاضر به‌طور عملیاتی در بانک ملی پیاده‌سازی شده است و در فاز توسعه آن هستیم و انشالله به‌زودی بانک‌های دیگری نیز از آن بهره خواهند برد.
برگرفته از این 3 حوزه اصلی که اشاره کردم، چند پروژه نیز به‌طور مشخص در ایران ارقام تعریف شده است. یکی از این پروژه‌ها، پروژه پیاده‌سازی این طرز فکر در دولت الکترونیک و دولت هوشمند است. ما مذاکرات جدی با شهرداری تهران، پلیس+10 و دیگر سازمان‌هایی که فکر می‌کنیم می‌توانند از ترکیب زیرساخت‌های ما، زیرساخت‌های بانکی و زیرساخت‌های دیجیتال استفاده کنند، انجام می‌دهیم.
پروژه دیگر، بحث بازآفرینی شعب است که هم به لحاظ فرآیندی و هم به لحاظ سخت‌افزاری روی آن کار می‌کنیم. از نظر ما بازآفرینی شعب این نیست که یکسری دستگاه روز، مدرن و هایتک وارد شعبه شود؛ به نظر ما فرآیند شروع و پایان یک عملیات بانکی نیاز به بازآفرینی دارد که البته این امر مستلزم این است که شبکه بانکی هم پذیرای این تغییرات باشد؛ هرچند از آن اتفاق‌هایی است که دیر یا زود صورت می‌گیرد و بانک‌های برنده خواهند بود که زودتر در این مسیر قدم بردارند.
پروژه دیگر، پروژه صندوق فروشگاهی است که هم به لحاظ سخت‌افزاری و هم به لحاظ نرم‌افزاری در ایران ارقام به‌طورجدی دنبال شده است و آمادگی صد درصدی برای ورود به این پروژه را داریم و صرفاً منتظر اعلام شدن موازین رگولاتوری در این حوزه هستیم.
تغییر نگاه به رضایت مشتری در ایران ارقام
قربانی: در خصوص بحث رضایت مشتریان نیز کاری انجام گرفته است؟
آفتابی: با توجه به اینکه ایران ارقام در طول دهه‌های متوالی رقبای جدی در بازار نداشته، شاید آن‌طور که شایسته بوده است بحث رضایت مشتری دنبال نشده است ولی امروز جزو دغدغه‌های اصلی ما است و اقدامات اساسی متنوعی در این راستا انجام داده‌ایم. یکی از اصلی‌ترین کارها در این راستا، وصل کردن عملکرد داخلی نیروهای شرکت به بحث رضایت مشتری است؛ به زبان دیگر، یعنی پرداختی تیم‌ها و افراد مبتنی بر درجه رضایت مشتری از مسئولیت‌های محوله آنها پرداخت شود.
همچنین از نهادهای سومی نیز کمک گرفته‌ایم که ما را در این ارزیابی عملکرد مبتنی بر حقایق و نه بر اساس نظرها و سلایق، کمک کنند. برای مثال در حوزه سوئیچ، شرکتی با نظارت بر عملکرد سوئیچ ما در بانک‌های مختلف، از خرابی‌های این سوئیچ به ما گزارش‌هایی می‌دهد که باعث شده به‌شدت نقاط ضعف این سوئیچ را تقویت کنیم و به عملکرد خیلی بهتری برسیم ولی به این دستاوردها مغرور نشده‌ایم و معتقدیم هنوز جای کار داریم. به‌طور کلی، به دنبال این هستیم که نه‌تنها یکی از 3 شرکت بزرگ فناوری اطلاعات کشور باشیم، بلکه از لحاظ انتخاب مشتریان هم، انتخاب برتر آنها باشیم.
مزیت رقابتی ایران ارقام نسبت به رقبا چیست؟
قربانی: با توجه به متنوع بودن سبد محصولات ایران ارقام، به طور کلی مزیت رقابتی شما نسبت به رقبا در چیست؟
آفتابی: در خصوص مزیت‌های رقابتی ایران ارقام، مسلماً در هر بازاری ما مزیت‌های رقابتی خاص خودمان را داریم؛ سابقه بالا، دانش فنی، به‌روز بودن تکنولوژی، برتری نرم‌افزاری، پوشش سراسری و گسترده شبکه پشتیبانی و مواردی ازاین‌دست هرکدام می‌تواند در حوزه‌های مختلف مزیت رقابتی اصلی ایران ارقام نسبت به رقبا باشد؛ اما اگر بخواهیم به‌طور کلی صحبت کنیم، تجربه نشان داده است که ایران ارقام یک غول فناوری اطلاعات باثبات است که حتی اگر در پروژه‌ای با ضرر ریالی بزرگی مواجه بوده، حاضر نبوده اعتبارش را به خاطر مسائل ریالی زیر پا بگذارد و حتماً آن پروژه را به سرانجام رسانده است. این شاید اصلی‌ترین چیزی است که در طول سال‌های متمادی باعث شده است مشتریان به ایران ارقام اعتماد کنند. ولی فراموش نکنید که این مزیت به‌تنهایی کافی نیست و به‌طور تخصصی در هر حوزه نیز مزیت‌های خاصی داریم.
وعده‌ای خوشایند برای سهامداران ایران ارقام
قربانی: یکی از موضوعاتی که هدایت مسیر پیش روی ایران ارقام را سخت می‌کند، بورسی بودن این شرکت است و با توجه به نزدیک بودن مجمع شرکت، اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
آفتابی: با توجه به اینکه به‌زودی مجمع ایران ارقام را نیز در پیش داریم، فکر می‌کنم یکی از شفاف‌ترین صورت‌های مالی ایران ارقام در چند سال گذشته را خواهیم داشت. هرچند شرکت به لحاظ مالی عملکرد مطلوبی برای سهامداران نداشته است ولی با توجه به استراتژی‌ها و محصولات جدیدی که در پیش روی داریم، فکر می‌کنم درآینده کمتر از ۲ سال بتوانیم به eps فراتر از انتظار و تجربه نشده در سال‌های اخیر دست پیدا کنیم.