پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رضا قربانی؛ جام جم آنلاین / درباره اپل در ایران و نسبت به ایرانی‌ها نه اتفاق جدیدی رخ داده و نه به این زودی اتفاق جدیدی رخ می‌دهد! هفته گذشته خبری منتشر شد که اپل برخی از اپلیکیشن‌های ایرانی را از «اپ‌استور» حذف کرده است.
در ایران برخی متنی اعتراضی خطاب به مدیرعامل اپل نوشتند و از او خواستند حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ‌استور را متوقف کند. این در حالی است که سال‌هاست نام ایران از فهرست کشورهای به رسمیت شناخته شده توسط اپل حذف شده است؛ یعنی ایرانی‌ها حتی برای باز کردن یک حساب ساده در اپل مجبورند یا نشانی دروغ بدهند یا نشانی یکی از دوستان و آشنایان در خارج از ایران را. آن‌هایی که صاحب ملک و املاک در خارج از مرزهای ایران هستند حسابشان جداست. اپل در سال‌های گذشته نه در ایران نماینده داشته و نه تاکنون هیچ مدیری از اپل حرفی درباره ایران زده است.
گوشی‌های آیفون موجود در ایران هم معمولاً به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و گارانتی ندارد. حالا کجای حذف چند اپلیکیشن ایرانی از اپ‌استور یک خبر تازه است؟ در بهترین حالت به نظر می‌رسد برخی با استفاده از این موقعیت در حال ایجاد موج رسانه‌ای برای تبلیغات هستند. برای نصب اپلیکیشن در آیفون با این‌که بهترین و مطمئن‌ترین و امن‌ترین راه نصب اپلیکیشن از طریق «اپ‌استور» اپل است، اما راه‌های دیگر و بازارچه‌های ایرانی هم برای نصب اپلیکیشن‌ها وجود دارد، هرچند به دلیل نفوذ کم آیفون در ایران و تعداد کم اپلیکیشن‌های ایرانی بازارچه‌ای مانند کافه‌بازار شکل نگرفته است.
حذف، پیش از این هم رخ داده بود
حذف برنامه‌های ایرانی از اپ‌استور در هفته گذشته برای اولین بار نبود که رخ داد. پیش از این برخی از همین اپ‌ها به دلیل استفاده از سیستم پرداخت شاپرک در ایران از اپ‌استور حذف شده بودند. هرچند این اپلیکیشن‌ها بعداً سعی کردند اپل را دور بزنند و هنگام گرفتن تائید، ویژگی پرداخت را حذف و بعد به آن اضافه می‌کردند، منتها گویا دیگر این راه هم جواب نمی‌دهد. برخی گفته بودند علت حذف اپلیکیشن‌های ایرانی این بود که سیستم پرداخت درون برنامه‌ای آی‌اواس را دور زده‌اند و کاربران را مستقیم به درگاه‌های بانکی هدایت می‌کنند. به عبارتی حرف این عده این بود که چون اپلیکیشن‌های ایرانی از اپل‌پی استفاده نمی‌کنند، اپل آن‌ها را تنبیه کرده است. این موضوع درست نیست، در سال‌های گذشته ایرانی‌ها امکان استفاده از سرویس‌های پرداخت بین‌المللی مانند ویزا و مسترکارت را نداشتند و ایرانی‌ها امکان استفاده از ابزارهایی مانند اپل‌پی را ندارند؛ بنابراین دور زدن سیستم اپل‌پی در ایران موضوعیت ندارد.
به نظر می‌رسد علت حذف بیشتر اپلیکیشن‌های ایرانی، تحریم مبادلات مالی (Iranian Transaction and Sanction Regulations) است که مطابق آن انتشار اپلیکیشن‌های ایرانی با قوانین اپل و قوانین تحریم مطابقت ندارد. مدیران اپل هم بارها با اشاره به این قوانین تحریمی پیشنهاد داده‌اند توسعه‌دهندگان ایرانی تا زمان تجدیدنظر در مورد تحریم‌ها صبور باشند. برخی این روزها صحبت از مشتری‌مداری و حقوق مشتری کردند. واقعیت این است که اپل هیچ مشتری‌ای را در ایران به رسمیت نمی‌شناسد و کسانی که از محصولات اپل استفاده می‌کنند با علم به این موضوع محصولات اپل را انتخاب کرده‌اند.
بازار ایران برای اپل بازار جذابی نیست و برخی آمارهای اشتباهی منتشر کردند. آمار دقیقی از آیفون‌های فعال در ایران وجود ندارد و احتمالاً نیم درصد آیفون‌های فعال جهان در ایران باشد. اگر 40 میلیون تلفن همراه هوشمند در ایران داشته باشیم و فرض کنیم 10 درصد آن‌ها آیفون‌های مختلف است؛ یعنی چهار میلیون آیفون فعال در ایران داریم. در سراسر دنیا بیش از 700 میلیون آیفون فعال وجود دارد. این یعنی نیم درصد بازار آیفون در ایران است. عدد اشتباهی در برخی رسانه‌ها منتشر شده بود که 12 درصد بازار اپل در ایران است و احتمالاً منظورشان این بوده که 12 درصد بازار ایران در دست اپل است. متنی هم در وب منتشر شده که ادعا می‌کند شش میلیون آیفون در ایران وجود دارد. چه چهار میلیون و چه شش میلیون در زمان تنظیم این گزارش 6550 نفر متن «پتیشن» را امضا کرده‌اند؛ یعنی از بین کاربران میلیونی آیفون در ایران احتمالاً خیلی‌ها متوجه حذف اپلیکیشن‌های ایرانی نشده‌اند یا اگر شده‌اند خیلی به آن اهمیت نداده‌اند.
چه اقدام حقوقی می‌توان انجام داد؟
وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در همان روزهای نخست انتشار این خبر در توییتر پیامی را منتشر کرد و گفت ایران این موضوع را به‌صورت حقوقی پیگیری خواهد کرد. البته می‌توان از همین الان نتیجه این پیگیری‌ها را پیش‌بینی کرد. اپل به تولیدکنندگان اپلیکیشن‌های ایرانی پیام داده که «براساس قوانین تحریم آمریکا، فروشگاه اپل نمی‌تواند میزبان و توزیع‌کننده اپلیکیشن‌هایی باشد که توسط شرکت‌های مرتبط با کشورهای تحت تحریم آمریکا طراحی‌شده است.» هرچند اپل این را به‌صورت رسمی اعلام نکرده و همه آن چیزی که وجود دارد پیام‌هایی است که به طراحان برنامه‌ها از طرف اپل ارسال شده است. البته مدیران اپل در گفت‌وگو با رسانه‌های آمریکایی این پیام را تائید کردند.
بازار اپل در ایران در بخش‌هایی مانند آیپد و مک‌بوک اصلاً پررونق نیست و مشتریان خاص دارد، اما آیفون برای بیشتر مردم ایران جذابیت دارد. هرچند این جذابیت در مقابل قیمت بالا و سختی استفاده از آن رنگ می‌بازد و تعداد افرادی که حاضر باشند از آیفون استفاده کنند و هزینه آن را پرداخت کنند، خیلی زیاد نیست. بیشتر ایرانی‌ها ترجیح می‌دهند از محصولاتی با سیستم‌عامل اندروید استفاده کنند.
پیش از این یکی دو شرکت مدعی شده بودند نماینده رسمی اپل در ایران هستند. بعداً نه آن‌ها توانستند ثابت کنند نماینده اپل هستند و نه اپل ایران را به رسمیت شناخت. برخی صحبت از حقوق مصرف‌کننده کردند که احتمالاً ربطی به ماجرای اپل ندارد. اصلی‌ترین مشکل شرکت‌های آمریکایی با ارائه خدمات مالی است. حتی اپلیکیشن‌هایی که قرار است از بسترهای بانکداری و پرداخت ایران استفاده کنند معمولاً در فهرست سیاه قرار می‌گیرند. ایران شاید یک درصد بازار اپل هم نباشد و به‌صورت طبیعی اگر ایران برای اپل بازار مهمی بود جور دیگری برخورد می‌کرد. حالا واقعاً چه اقدام حقوقی می‌توان انجام داد؟
انتقادها به متنی که در وب منتشر شده بود
در این میان متنی که در اینترنت منتشر شد، مورد انتقاد برخی از فعالان فضای کسب‌وکارهای نوپا در ایران قرار گرفت. در بخشی از این متن نوشته‌شده بود «ایران یکی از بازارهای بزرگ اپل در منطقه خاورمیانه است، جایی که میانگین درآمد ماهانه مردم به 470 دلار می‌رسد، اما آن‌ها برای خرید یک آیفون 850 دلار می‌پردازند. حذف اپلیکیشن‌ها تأثیر زیادی روی اکوسیستم و اقتصاد استارت‌آپ‌ها می‌گذارد. از یک‌سو در حال از دست دادن اپلیکیشن‌های موردنیازمان هستیم و از سوی دیگر این موضوع می‌تواند باعث از دست رفتن تعداد زیادی شغل شود. آقای کوک ما از شما می‌خواهیم حقوق مشتریان اپل در ایران را به رسمیت بشناسید. لطفاً به حذف شدن اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ‌استور خاتمه دهید و دسترسی ما به پلتفرم اپل برای استفاده از سرویس‌هایی که توسط مردم دنیا برای مردم دنیا ساخته‌شده‌اند به حالت عادی بازگردانید.» به نظر برخی از فعالان اکوسیستم استارت‌آپی در ایران این متن از پایین به بالا نوشته‌شده و مطرح‌شدن چیزی مانند از دست دادن شغل در شأن مردم ایران نیست.
اگر هم بخواهیم از منظر قواعد بازار نگاه کنیم، اگر بازاری برای جایی مهم باشد آن را از دست نمی‌دهد و اگر مهم نباشد با این کارها نمی‌توان او را مجبور به ماندن کرد. شاید خیلی‌ها یادشان نیاید، اما زمانی در ایران خیلی‌ها از یکی از محصولات گوگل به نام «گوگل ریدر» استفاده می‌کردند که در ایران به گودر معروف بود. گوگل این محصول را به دلایل کسب‌وکاری حذف کرد و با این‌که بسیاری از ایرانی‌ها مخالف حذف آن بودند، اما امروز دیگر نشانی از این محصول نیست. منطق بازار بر همه‌چیز حکم می‌راند.