پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
کیف پول الکترونیک، گام اول برای مدیریت پرداختهای خرد
برای همه ما اتفاق افتاده است که برای خرید یک آدامس و یا یک شکلات، اسکناس درشتی را به فروشنده تقدیم کنیم تا باقیمانده پولمان را بدهد. یا اینکه برای اینکه اسکناس درشت خود را خرد کنیم، مجبور باشیم که یک خرید با مبلغ اندک را از یک فروشگاه انجام دهیم شاید حتی قرار باشد که کالای خریداری شده را دور بیندازیم! بارها اتفاق میافتد که برای پرداخت کرایه در یک تاکسی گردشی، یک اسکناس ده هزار تومانی را به راننده تاکسی بدهیم و همه مسافران حتی راننده تاکسیهای عبوری را نیز با این سوال روبرو کنیم که «پول خرد دارند یا نه؟!» تا بتوانیم باقیمانده پول خود را بگیریم یا هزینه تاکسی را پرداخت کنیم. کسی را سراغ نداریم که از پرداخت هزینه خرید یک شکلات یا آدامس در فروشگاه با کارت بانکی خود، خوشحال شود. نه صاحب فروشگاه از این کار چندان خوشش میآید و نه تمایل دارد دارد که که پایانه کارتخوانی را که معمولا با اکراه از آن استفاده میکند، برای پرداخت مبلغ کم راه اندازی نماید. حتی دارنده کارت نیز دوست ندارد بابت مبلغ اندکی که برای خرید خود پرداخت میکند، منتظر ارتباط ترمینال با بانک و انجام تراکنش باشد.
اینها اتفاقاتی است که روزانه چندین پرده از آنها را در اطرافمان میبینیم و همه از کنار آنها میگذریم: فروشنده دنبال پول خرد برای پرداخت باقیمانده اسکناس مبلغ بالایی که خریدار داده است، میگردد و ما هم منتظر دریافت باقی پولمان!
واقعا چاره کار چیست؟ بانکها و متولیان امور پرداخت الکنریک در کشور، در سالهای اخیر کارتهای بانکی مختلف را به مشتریان خود ارائه مینمایند ولی چرا چنین مشکلی هنوز وجود دارد و همه با آن دسته پنجه نرم میکنند؟
تقریبا همه دارندگان کارتهای بانکی، کارت بانکی خود را برای خریدهای بالا استفاده میکنند. این را میتوان از بررسی مبلغ تراکنشهای خرید انجام شده به راحتی متوجه شد. ولی چرا این کارتها برای پرداختهای خرد و جزئی مورد استفاده نمیگیرد؟ یا اینکه آیا راهکاری وجود دارد که بتوان با مطرح کردن آن، در پرداختهای خرد نیز استفاده از کارتهای بانکی مورد استقبال قرار گیرد؟ با در نظر گرفتن مسائلی مانند امنیت و همچنین تعدد پرداخت در زندگی روزمره، وجود ابزاری که بتواند در همه مکانها در پرداختهای روزمره شهروندان مورد استفاده قرار گیرد، بیش از پیش احساس میشود. آنچه که مسلم است، همراه داشتن کیف پول و استفاده از آن برای هر شهروند امری غیر قابل اجتناب است و اگر بتوان کیف پول فیزیکی را با ابزاری جایگزین نمود که قابلیت مدیریت پول را به صورت الکترونیکی انجام داده و علاوه بر رعایت نکات ایمنی، سهولت در استفاده را نیز برای شهروندان به همراه داشته باشد، استقبال اکثر شهروندان را به دنبال خواهد داشت.
نگاهی به خدمات ارائه شده در شبکه بانکی طی چند سال اخیر نشان میدهد که شبکه بانکی توانسته است با ارائه زیرساختهای ارتباطی و بانکی مانند پایانههای ارائه خدمات همچون دستگاههای خودپرداز، پایانههای فروشگاهی، سایتهای اینترنتی و شبکه پذیرندگان کارتهای بانکی، پشتیبانی از خدمات نوین پراخت الکترونیکی مانند برداشت و انتقال وجه، خرید کالا و پرداخت قبوض و… را در کارنامه خود داشته باشد. این مجموعه عملیات که شامل گردش با حجم بالایی از وجوه میباشد، تا به حال تواسته است نیازمندیهای پایه شهروندان را در راستای خدمات بانکی و نقل و انتقال وجوه و پرداخت، پوشش دهد. ولی آنچه که با گسترده شدن شبکه بانکی و افزایش تعداد مشتریان آنها پررنگتر میشود، نیاز به پشتیبانی از پرداختهای خرد در شبکه فروشندگان و پذیرندگان کارتهای بانکی میباشد. در حال حاضر با توجه به بسترهای موجود، دارندگان کارتهای بانکی در شبکه فروشگاهی میتوانند با استفاده از کارتهای بانکی مانند کارتهای بدهی و اعتباری (Debit، Credit Cards)، پرداختهای خود را انجام دهند. اما این نوع کارتها بیشتر در آندسته از عملیات خرید و پرداخت که معمولا مبلغ بالایی دارند، مورد استفاده قرار میگیرد. شکی در این نیست که در عملیات پرداخت و خریدهای با مبلغ بالا، استفاده از کارتهای بدهی و اعتباری بهترین گزینه است ولی سوالات مختلفی میتواند در استفاده از این نوع کارتها مطرح شود. سوالاتی از قبیل «آیا مشتریانی که در طول روز ممکن است چندین بار نیاز به پرداخت با مبلغهای کوچک داشته باشند، حاضر خواهند بود که کارتهای متعددی را در طول روز به همراه داشته باشند تا بتوانند در مواقع نیاز، از آن استفاده نمایند؟» و یا «آیا همراه داشتن کارتهای متعدد که عملا ارتباط با حساب مشتری در بانک دارد، کاری امن به نظر میرسد؟»، به عنوان چالشهای استفاده از کارتهای اعتباری و بدهی در خدمات پرداخت مطرح میشود. پاسخ به سوالهایی از این قبیل را باید در استفاده از کیف پول الکترونیکی جستجو کرد. شاید در بین شهروندان و فروشندگان، همه با این جمله که «استفادههای متعدد از کارتهای اعتباری و بدهی در پرداختهای با مبلغ کوچک استقبال نمیشود»، موافق باشند زیرا بارزترین دلیلی که در این ارتباط به نظر میرسد، نیاز به زمان بیشتر برای انجام تراکنش و به دنبال آن دریافت رسید و امضای آن توسط مشتری باشد. برای یک دارنده کارت بانکی که ممکن است در طول روز سه الی چهار بار نیاز به پرداختهای کوچک داشته باشد و یا فروشندهای که بارها باید عملیات کنترل رسیدها و تجمیع آنها را برای مشتریان مختلف انجام دهد، کاری زمانبر و پر هزینه میباشد. علاوه بر آن با تبدیل خریدهای با مبلغ کم به تراکنشهای آنلاین، بار ترافیکی شبکه پرداخت و بانکی، چندین برابر شده و عملا امکان ارائه سرویس با شرایط و ظرفیت موجود در شبکه بانکی را نیز مختل خواهد کرد. این عوامل و مواردی مثل آن، دست به دست هم میدهند تا مشتری را به سمت دریافت وجه نقد از دستگاه خودپرداز سوق داده تا بتواند وجه دریافتی از آن را در طول روز در مکانهای مختلف، در قبال خدمات دریافت شده به سهولت پرداخت نماید.
یکی از گزینههایی که برای برون رفت از این نوع مسائل و مشکلات میتواند مطرح شود، ارائه کیف پول الکترونیکی است که میتواند در قالب یک کارت هوشمند با کاربریهای متنوع آن مانند کارتهای غیرتماسی و در کمترین زمان ممکن، پرداخت مورد نیاز مشتریان را با انجام دهد. عدم نیاز به ارتباط آنلاین با شبکه بانکی، از ویژگیهای برجسته کیف پول الکترونیک میباشد که هم در کمترین زمان و هم بدون ارتباط با شبکه بانکی، تراکنش پرداخت را انجام میدهد.
کیفپولهای الکترونیکی که بر مبنی کارتهای هوشمند طراحی میشوند، برای تسهیل عملیات پرداختهای با ارزش کوچک در معاملات خرد مورد استفاده قرار میگیرند و انتظار میرود که بتوانند استفاده از پول کاغذی یا مسکوک و یا حتی کارتهای بدهی و اعتباری را در پرداختهای کوچک کاهش داده و به مرور زمان، پول خرد را از چرخه داد و ستد و عملیات بانکی خارج نمایند. استفاده از این نوع ابزارها در قالب کیف پول الکترونیک، بستر امنی را برای ارائه خدمات پرداخت فراهم میکند که علاوه بر جلوگیری از هدر رفتن سرمایههای ملی که به عنوان مثال در چاپ و توزیع پول کاغذی و مسکوک هزینه میشود، باعث ترغیب شهروندان در جهت استفاده از خدمات پرداخت الکترونیکی خواهد شد..
با توجه به ویژگیها و قابلیتهایی که از کاربرد کیف پول الکترونیکی برشمرده شد، علاوه بر اینکه لازم است بانکها و موسسات مالی و اعتباری در راستای ارائه ابزارهای مطمئن در حوزه پرداختهای خرد پیش قدم شوند، جهت ترغیب شهروندان به استفاده از آن نیز، نیاز به فرهنگسازی بسیار ضروری به نظر میرسد. به عنوان مثال، در حال حاضر با گسترش شبکه حمل و نقل عمومی در شهرهای بزرگ، شهروندان با کاربری کارتهای غیرتماسی در شبکه مترو و اتوبوسرانی مانوس شدهاند و تلفیق آن با شبکه بانکی میتواند کمک موثری در توسعه کاربرد کیف پول الکترونیکی و فرهنگسازی در جهت استفاده از آن تلقی شود. همکاری بانکها با سامانههایی مانند حمل و نقل عمومی که روزانه پرداختهای جزئی با حجمی قابل توجه در آنها انجام میشود، میتواند زمینههای لازم را در جهت آغازی برای ارائه کیف پولهای مبتنی بر تکنولوژی و استانداردهای کارت هوشمند که بتواند امنیت مورد نیاز در شبکه بانکی را تامین نماید، فراهم کند.