پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
لزوم پیش‌بینی برای اسکناس‌گذاری به موقع در دستگاه خود‌پرداز؛ عملکرد دستگاه در گذشته، میزان نیاز آن به اسکناس در آینده را مشخص می‌کند
راه پرداخت؛ عملیات برداشت وجه یکی از قابلیت‌های منحصر به فرد دستگاه‌های خود‌پرداز است که نسبت به سایر خدمات آن، بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است. آمارهای ارائه شده از طرف بانک‌ها نیز گواهی بر این ادعاست که تراکنش برداشت وجه، بالا‌ترین رتبه را در بین خدمات بانکی و بین بانکی دارد. میزان تقاضای سرویس برداشت وجه و پتانسیل بالای آن در جذب تراکنش‌هایی مانند برداشت وجه، نیاز به راهبری هوشمند و مدیریت بهینه این دستگاه‌ها را می‌رساند. ارائه راهکاری بهینه برای استفاده بهینه از این دستگاه‌ها، می‌تواند منبعی برای کسب درآمد و توسعه کسب و کار بانکی برای بانک‌ها و موسسه‌های مالی متولی آن باشد.
هدف از معرفی سرویس برداشت وجه، به دلیل بر توسعه یافتن آن در شبکه بانکی نیست. زیرا برای توسعه پرداخت الکترونیک، باید شبکه فروشگاهی توسعه بیابد. اما دلیل نگارش این یادداشت، ایجاد حساسیت در شبکه بانکی و متولیان دستگاه خود‌پرداز است که بتوانند برنامه‌ریزی لازم برای استفاده هر چه بیشتر از تجهیزاتی را انجام دهند که هزینه زیادی برای تامین و راه‌اندازی آن‌ها پرداخت شده است.
برای استفاده مفید از پتانسیل دستگاه خود‌پرداز که به عنوان سرمایه بانک نیز تلقی می‌شود، لازم است که راهبری ارائه خدمات توسط آن در شبکه بانکی، در قالب یک استراتژی صحیح تعریف شده و به کار گرفته شود. همانطور که اشاره شد، اگر سرویس برداشت وجه را به عنوان پایه‌ای‌ترین و در عین حال پرطرفدارترن سرویس در یک دستگاه خود‌پرداز در نظر بگیریم، جهت بهره‌برداری صحیح از آن به صورتی که بتواند در همه ساعات شبانه روز فعال بوده و قادر به پاسخگویی به مراجعین باشد، پیش‌بینی خدمات پشتیبانی برای آن، می‌تواند تاثیر بسیاری در بازگشت سرمایه‌ای که برای راه‌اندازی آن بکار گرفته شده است، داشته باشد. خدمات پشتیبانی برای یک دستگاه خود‌پرداز را میتوان در سه گروه به شرح زیر تقسیم‌بندی کرد:
- خدمات پشتیبانی برای نگهداری سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دستگاه
- ایجاد شبکه ارتباطی و بستری امن برای ارتباط با شبکه بانکی
- تعریف کسب و کارهای جدید و تامین منابع مالی مورد نیاز و مدیریت هوشمند آن برای ارائه خدمات
اگر دو مورد اول را به عنوان آنچه در ایجاد یک بستر امن و مطمئن تاثیر دارد، در نظر بگیریم، مورد سوم آن چیزی خواهد بود که لازم است بانک در آن زمینه تحلیل‌های لازم را انجام داده و بر اساس نتایج به دست آمده، استراتژی مناسب را انتخاب کرد. واضح است که انجام چنین تحلیل‌هایی، نیاز به ابزارهایی هوشمند و قدرتمند دارد که قادر باشند در مانیتورینگ و پایش شبکه و همچنین وضعیت منابع مالی و سخت‌افزاری دستگاه بکار گرفته شوند. آنچه در این یادداشت مورد نظر است، نیاز به تعریف کسب و کارهای جدید و مدیریت هوشمند و بهینه و تامین منابع مالی دستگاه خود‌پرداز است که باید بر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری گردد. تامین منابع مالی در خود‌پرداز، از این نظر اهمیت دارد که لازمه فعال نگه داشتن خود‌پرداز در ارائه وجه نقد به متقاضیان، تامین اسکناس در دستگاه است. زیرا که در صورت خالی بودن کاست‌های آن، ارائه وجه نقد عملی غیر ممکن خواهد بود. لذا برای راهبری بهینه دستگاه، ابتدا باید کسب و کار آن تعریف شده و در مرحله بعد، با توجه به نوع کسب و کار تعریف شده، تامین منابع آن انجام گیرد.
در صورتی که عملیات شمارش اسکناس و تحویل آن به مشتری را به عنوان عملیات پایه برای یک خود‌پرداز در نظر بگیریم، میتوان کاربردهای مختلف را جهت پشتیبانی از کسب و کارهای متنوع، برای دستگاه تعریف کرد. به عنوان مثال خودپرداز‌ها قابلیت آن را دارند که بتوانند با توجه به تنظیمات انجام شده در آن، مبلغ درخواست شده توسط متقاضی را در قالب ترکیبی از انواع اسکناس یا حتی سایر ارز‌ها و اوراق بهادار مانند چک مسافرتی در اختیار او قرار دهند. چنین قابلیتی می‌تواند در تعریف کسب و کارهای جدید مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، میتوان در مکان‌هایی مانند فرودگاه‌های بین‌المللی به جای ارائه وجه نقد بر اساس ارز رایج در داخل کشور، ارزهای رایج خارجی را عرضه نمود. چون، بسیاری از دریافت کنندگان وجه نقد در این مکان‌ها، بعد از دریافت وجه، مبادرت به خرید ارز با وجه دریافت شده می‌نمایند.
بعد از تعریف کسب و کار برای دستگاه مانند فروش ارز و یا ارائه اسکناس در قبال تراکنش برداشت وجه، آنچه فعال نگه داشتن آن را تضمین می‌نماید، تامین اسکناس مورد نیاز برای ارائه سرویس‌های ایجاد شده است. به طبع بانک‌های متولی، شبکه خودپردازهای راه‌اندازی شده را مدیریت می‌نمایند اما آنچه که احساس می‌شود در این میان کمتر به آن توجه شده است، بررسی وضعیت عملکرد دستگاه‌های خود‌پرداز به صورت مستقل در شبکه بانکی است. به عنوان مثال خودپردازهایی وجود دارند که در ساعات اولیه روزهای تعطیل همه وجه نقد خود را تحویل متقاضیان داده و دیگر اسکناسی در آن‌ها باقی نمی‌ماند که بتوانند به به بقیه مراجعه‌کنندگان تحویل دهند. علاوه بر آن هستند خودپردازهایی که شاید چند روز طول بکشد وجه گذاشته شده در آن‌ها تمام شود تا مجددا عملیات پول‌گذاری در آن‌ها انجام شود. در این میان تحلیل عملکرد خودپرداز‌ها می‌تواند در نحوه مدیریت آن‌ها تاثیر بسیار داشته باشد. بی‌شک نتایج چنین تحلیلی، در پیش‌بینی میزان درخواست‌ها و تجهیز دستگاه خود‌پرداز به منابع مالی مورد نیاز، کمک قابل توجهی خواهد کرد. به عنوان مثال میتوان از تعداد و زمان‌های عملیات برداشت وجهی که به دلیل عدم وجود منابع مالی در دستگاه انجام نشده است، به عنوان اطلاعات ورودی این تحلیل استفاده کرد. علاوه بر آن، تعداد عملیات در بازه‌های زمانی مختلف و حجم مبالغ درخواستی مشتریان نیز در این مورد می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. نتایج چنین تحلیل‌هایی این امکان را ارائه می‌دهد که بتوان پیش‌بینی لازم برای تامین منابع مالی خود‌پرداز را به صورت هوشمند انجام داده و آن را در ساعات اوج تقاضا، فعال نگه داشت. علاوه بر آن، چنین تحلیل‌هایی منجر به ارائه قابلیت‌هایی به متقاضی می‌شود تا بتواند نوع اسکناس دریافتی را با توجه به نیاز خود، مشخص نماید.
در سیستم‌های نوینی که بانک‌ها برای پشتیبانی عملیات بانکداری الکترونیکی از آن‌ها استفاده می‌نمایند، یکی از سرویس‌هایی که بیشتر اهمیت دارد، پیش بینی میزان وجه نقد و اسکناس مورد نیاز در دستگاه‌های خود‌پرداز است. این سرویس‌ها می‌توانند با توجه به عملکرد دستگاه در گذشته، میزان نیاز آن به اسکناس را در آینده ارائه نمایند و بانک‌ها و شرکت‌هایی که دستگاه‌های خود‌پرداز را راه اندازی و پشتیبانی می‌نمایند، می‌توانند با استفاده از نتایج این تحلیل‌ها برنامه‌ریزی برای پول‌گذاری در دستگاه‌های خود‌پرداز را انجام دهند. زیرا معمولا پول‌گذاری به صورت موردی در دستگاه‌های خود‌پرداز هزینه زیادی از نیروی انسانی را می‌‌طلبد که این هزینه در صورتی که به صورت گروهی برای تعدادی از خودپرداز‌ها تخصیص داده شود، در حالت کلان هزینه پشتیبانی و نگهداری خودپرداز‌ها، به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
یاشار علمدار، کارشناس سیستم های پرداخت الکترونیک
