پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در گفت‌وگو با پرداخت‌یارها علل حذف آنها از فهرست رسمی شاپرک بررسی شد / اختلالات درگاه ملی مجوزها؛ عامل انقضای مجوز پرداخت‌یارها
حدود یک ماه است که اسامی برخی از پرداخت‌یارها که تعدادی از آنها از بازیگران اصلی صنعت هستند، از وب‌سایت شاپرک حذف شده است. گفته شده تعداد این پرداخت‌یارها به 100 شرکت می‌رسد. زرین‌پال، جیبیت، زیبال و وندار از جمله شرکت‌هایی هستند که به دلیل انقضای مجوزشان از فهرست شاپرک خط خورده‌اند.
مدتی است که تفاهم‌نامه پرداخت‌یاری میان شرکت و شاپرک به مجوز تبدیل شده و قرار است با متولی‌گری بانک مرکزی این مجوزها از طریق درگاه ملی مجوزها تمدید شود. بررسی‌های «راه پرداخت» نشان می‌دهد که شاپرک در ابلاغیهای به پرداخت‌یارها درباره حذف اسامی آنها هشدار داده و تأکید کرده که این شرکت‌ها مجوز خود را از بستر درگاه ملی مجوزها تمدید کنند.
در همین راستا پرداخت‌یارها برای تمدید تفاهم‌نامه‌های خود اقدام کرده‌اند، اما سامانه مشکلاتی اساسی اعم از استعلام هویتی، استعلام مالیاتی و… داشته و آنها موفق به تمدید مجوز خود در مدت مقرر نشده‌اند. آن‌طور که شرکت‌های پرداخت‌یار به راه پرداخت اعلام کرده‌اند موضوع اختلالات سامانه با شاپرک و بانک مرکزی مطرح شده، با این حال ابلاغیه اجرا شده و آنها به سایر نهادها ارجاع داده شده‌اند.
پذیرش پرداخت بدهی مالیاتی بعد از 15 روز
زیبال یکی از پرداخت‌یارهایی است که به دلیل چالش‌های سامانه درگاه ملی مجوزها، موفق به تکمیل فرایند تمدید مجوز در زمان مقرر نشده است. طبق گفته‌های مهدی فاطمیان، مدیرعامل زیبال، این شرکت از اولین گام تکمیل فرایند در سامانه مذکور با مشکل مواجه بوده است: «مرحله اول به انطباق‌سنجی کد ملی کسب‌وکار و مدیرعامل شرکت اختصاص دارد که به دلیل مشکلات سامانه، این انطباق تأیید نمی‌شد که البته موضوع رفع شد.»
بر اساس قوانین موجود، کسب‌وکار برای تمدید مجوز خود نباید بدهی مالیاتی داشته باشد. آن‌طور که فاطمیان می‌گوید زیبال حین تکمیل فرایندها بدهی مالیاتی داشته، اما تا 15 روز پس از پرداخت بدهی، همچنان در سامانه به‌‌عنوان بدهکار مالیاتی شناخته می‌شده است.
به گفته او، این 15 روز هم نتیجه پیگیری‌های مکرر زیبال از اداره‌های آی‌تی نهادهای مرتبط است وگرنه این فرایند حداقل دو ماه به طول می‌انجامید.
طبق توضیحات فاطمیان به راه پرداخت، بعد از تکمیل استعلامات اولیه مجوز در درگاه ملی مجوزها، این اطلاعات به درگاه تخصصی بانک مرکزی ارجاع داده می‌شود که ارتباط این دو سامانه هم به مدت سه روز قطع بوده است.
فاطمیان می‌گوید نام بیش از 100 شرکت پرداخت‌یار از وب‌سایت شاپرک حذف شده و به نظر می‌رسد شرکت‌های باقی‌مانده که نزدیک به 25 شرکت هستند، هنوز به تاریخ انقضای قرارداد خود نرسیده‌اند.
چالش‌های اتفاق مثبت تغییر متولی
فاطمیان که ریاست انجمن فین‌تک ایران را هم بر عهده دارد، تصریح کرد که درگاه ملی مجوزها نام متولی را از شاپرک به بانک مرکزی تغییر داده و این ذیل بانک مرکزی قرار گرفتن و رسمی شدن سیستمی مجوز، خود اتفاق مثبتی است که می‌تواند در کاهش مسائل قضایی پرداخت‌یارها مؤثر باشد.
او در پایان صحبت‌هایش از آثار رویکردهای بانک مرکزی و شاپرک بر پرداخت‌یارها صحبت کرد و گفت: «واقعیت این است که 98 درصد بازار به 20 پرداخت‌یار اصلی تعلق دارد و مابقی که تعدادشان به 80 شرکت می‌رسد از بازار سهم یک‌دهم درصدی دارند. ایدئولوژی صنعت پرداخت قرار بود به توسعه منجر شود، اما هر ابلاغیهای از نهادهای ناظر به کوچک‌شدن بازار منجر شده است.»
اشتباهات سیستمی؛ عامل اصلی حذف نام جیبیت
جیبیت یکی دیگر از پرداخت‌یارهایی است که از بهار سال جاری برای تمدید مجوز خود در درگاه ملی مجوزها اقدام کرده و آن‌طور که محمدمهدی شریعتمدار، مدیرعامل شرکت می‌گوید در این فرایند با پاسخ عدم انطباق با نوع یک روبه‌رو شده است.
بر اساس ملاحظات موجود به جیبیت گفته شده که 50 ترمینال شرکت مسدود می‌شوند: «به شاپرک درباره علل عدم انطباق‌ها نامه زدیم و توضیح دادیم که در این موارد شرکتی حقیقی به حقوقی تبدیل شده یا اینماد گرفته و چون در حوزه رمزارز فعالیت داشته موفق به دریافت مجوز نشده است. با این حال اعلام شد که این ترمینال‌ها باید مسدود شوند. البته هرگز پاسخ نامه و اسامی مذکور را به صورت مکتوب دریافت نکردیم و هرچه می‌دانیم، نتیجه پیگیری‌های مستمر خودمان است.»
شریعتمدار صراحتاً می‌گوید این شرایط طبق الزامات 600صفحه‌ای نبوده، اما آیا می‌شد اقدام دیگری انجام دهیم؛ زمانی که نه قانون مشخصی در این‌باره وجود دارد و نه امکان و اجازه ویرایش اسامی و اطلاعات هست.
او ادامه داد: «با بستن درگاه‌های مذکور بار دیگر به درگاه ملی مجوزها درخواست دادیم و این بار به ما اعلام شد که درخواست‌مان به دلیل بدهی مالیاتی یکی از سهام‌داران شرکت مورد پذیرش نیست. بار دیگر با بیان اینکه شرکت‌های بزرگ سهام‌داران زیادی دارند و ممکن است یک سهام‌دار به دلیل مشکلات شخصی از پرداخت مالیات سرباز بزند تا مانع تداوم فعالیت کسب‌وکار شود، نامه زدیم. البته در نتیجه بررسی‌ها مشخص شد که یک اشتباه سیستمی بوده و اصلاً سهام‌دار شرکت بدهی نداشته است. پس از مشخص‌شدن این موضوع بار دیگر درخواست دادیم و این‌بار به ما اعلام شد که جیبیت بدهی مالیاتی دارد.»
به گفته شریعتمدار، با اطمینان از سلامت مالیاتی شرکت، ماجرا را پیگیری کردیم و متوجه شدیم این خطا برای تغییر آدرس شرکت است: «موضوع را با بانک مرکزی و وزارت اقتصاد مطرح کردیم که چرا برای تمدید مجوز باید سابقه سهام‌داران تا این حد دخیل باشد که این فرایند حدود سه ماه به طول انجامید و در آخرین اقدام درگاه ملی مجوزها درخواست‌مان را پذیرفت و رسید آن را برای شاپرک و نهادهای مربوطه ارسال کردیم، اما نامه ابلاغی شاپرک اجرا و نام جبیت از فهرست پرداخت‌یاران مجوزدار حذف شد.»
شریعتمدار تداوم را اصل فعالیت یک نهاد مالی می‌داند و معتقد است این نابسامانی‌ها بر برند شرکت‌ها تأثیر منفی دارد، اما آسیب اصلی آن متوجه حوزه و صنعت است: «این رویکردها پرداخت‌یاری را به حوزه‌ای پرریسک تبدیل می‌کند. حذف اسامی، داینامیک بودن و مصاحبه‌های منفی علیه پرداخت‌یاری به کوچک‌تر شدن و در نتیجه به حذف حوزه منجر خواهد شد.»
بر اساس گفته‌های او، سهم پرداخت‌یاری از صنعت پرداخت هفت درصد و در برهه‌ای از زمان 10 درصد بود، اما براساس آخرین اطلاعات از گفته مدیرعامل شاپرک این عدد به پنج درصد رسیده است.
توقف در مرحله استعلام بدهی
مهدی عبادی، مدیرعامل وندار هم به راه پرداخت گفته که حذف اسامی از وب‌سایت شاپرک به دلیل انقضای مجوزهاست و برای تمدید باید حتماً از کانال درگاه ملی مجوزها اقدام شود، اما این سامانه مشکلات زیادی دارد و به نظر می‌رسد با سایر نهادهای مربوطه هماهنگ نیست: «دو ماه قبل که برای تمدید مجوز وندار اقدام کردیم با خطای بدهی مالیاتی روبه‌رو شدیم؛ در حالی که وندار هیچ مالیات پرداخت‌نشده‌ای ندارد. از آن زمان در مرحله استعلام بدهی متوقف شدیم و موفق به تکمیل فرایندها نشده‌ایم. موضوع را با شاپرک در میان گذاشته‌ایم، اما ضمن ارجاع وندار به سازمان امور مالیاتی نام وندار از فهرست پرداخت‌یارهای مجوزدار حذف شد.»
عبادی معتقد است حذف نام به تنهایی بر مسیر یک کسب‌وکار تأثیر ندارد، اما تداوم آن و اعمال محدودیت به دلیل عدم موفقیت در تمدید مجوز توسط شاپرک، رویکردی آسیب‌زا خواهد بود. مانند فروردین‌ماه که درگاه‌های ما مسدود و 600 هزار کسب‌وکار با آسیب جدی مواجه شدند.
عبادی صراحتاً به راه پرداخت اعلام کرد با توجه به اینکه مدت تفاهم‌نامه یک‌ساله است، منطقی نیست که تمدید این مجوزها از طریق درگاه ملی مجوزها انجام شود. بهتر است شاپرک تدبیری در این باره بیندیشد و مسیر بهتری برای تمدید مجوزها ارائه کند.
لطمه به اعتبار کسب‌وکار به دلیل مشکلات درگاه ملی مجوزها
مصطفی امیری، مدیرعامل زرین‌پال هم در توییتی اعلام کرده که این شرکت از 17تیرماه و پیش از به اتمام رسیدن قرارداد برای تمدید مجوز اقدام کرده، اما به دلیل مشکلات درگاه ملی مجوزها این فرایند به سرانجام نرسیده و شاپرک هم به یکباره و شبانه نام این شرکت را از فهرست مورد تأیید خود حذف کرده است.
امیری همچنین تأکید کرده که بارها به دوستان شاپرک و بانک مرکزی اعلام کرده‌ایم که اعتبار پرداخت‌یاری به تکه‌کاغذ امضاشده بین شرکت و شاپرک نیست، بلکه اصالت اعتبار در سابقه شرکت‌ها و خدماتی است که به مشتریان و ذی‌نفعان‌شان ارائه می‌دهد. شایسته است از ابزارهای در اختیار به‌درستی استفاده شود.
