رگولاتور جامانده از رمزارز به متاورس می‌رسد؟ / درباره ضرورت هم‌گامی رگلاتوری با صنعت رمزارز

عصر تراکنش ۵۸؛ روح‌الله جهنده، قائم‌مقام مدیرعامل رمزینکس / «اندر خم یک کوچه مانده» احتمالاً حکایت رگولاتوری صنعت رمزارز و متاورس است. رگولاتوری در این سال‌ها از حوزه رمزارز جا مانده، درست زمانی که سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال گسترش یافت، نهادهای قانون‌گذار و نظارتی در همه کشورهای دنیا به این بازار توجه کردند. در حالی که تعدادی از کشورها به‌دنبال بررسی قانون و استفاده از ظرفیت‌های آن بودند، کشورهایی نیز فعالیت‌های مربوط به آن را ممنوع کردند. برای فضای متاورس نیز می‌توان چنین آینده‌ای را متصور بود. به احتمال زیاد این کلمه مشهورترین مفهوم در دنیای بلاکچین در سال ۲۰۲۲ است؛ یک دنیای مجازی بدون مرز، با امکاناتی عجیب‌وغریب و حیرت‌آور که پس از تغییر نام ابرکمپانی فیس‌بوک به متا، بیش از پیش توجه عمده مردم را به خود جلب کرد.

به گفته مارک زاکربرگ هر آنچه در دنیای واقعی بعید و دور از ذهن بود، در این جهان کاملاً ممکن می‌شود. هرروزه حجم عظیمی از سلبریتی‌ها تا افراد عادی به‌منظور سرمایه‌گذاری و سودآوری وارد این جهان ناشناخته می‌شوند. هرچند آن دنیای عجیب از نظر متخصصان، نقاط ضعفی داشت و آن تصویرسازی کیفیت چندانی نداشتند، اما چندان دور نیست که متاورس به‌مانند صنعت رمزارز به نقطه‌عطف خود برسد. در چنین شرایطی که به‌سرعت رشد می‌کند و قطعاً این رشد در فضایی غیر‌نظام‌‌‌مند و کنترل‌نشده اتفاق خواهد افتاد، نهادهای قانون‌گذار و نظارتی باید مراقب تبعات این تحول باشند. در عین حال که نباید از یک پدیده جدید چندان شگفت‌زده شد، اما از شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای آن نیز نباید غافل شد.

همان‌طور که بازار ارزهای دیجیتال می‌تواند خدمات مالی را به میزان قابل ملاحظه‌ای بهبود ببخشد، ریسک‌هایی را نیز به همراه دارد.

متاورس یک دنیای مجازی غنی است که در آن افراد می‌توانند کار کرده، بازی کنند، خرید انجام دهند و با افراد دیگر معاشرت داشته باشند، سفر کنند، ملک بخرند و به‌طور خلاصه زندگی کنند. این زندگی مجازی از طریق آواتار افراد جریان دارد. در حقیقت متاورس یک جهان متشکل از محیط‌های سه‌بعدی و به‌صورت غیرمتمرکز است. در چنین دنیایی نقش رگولاتور چه خواهد بود؟ در شرایطی که کمپانی‌های بزرگی مثل متا (فیس‌بوک سابق)، مایکروسافت، اپیک‌گیمز و بسیاری دیگر در حال سرمایه‌گذاری روی تحقیق و توسعه مربوط به متاورس هستند، با حضور این کمپانی‌ها می‌توان انتظار داشت که آینده روشنی در انتظار این موضوع جدید است.

متاورس در اصل مفهوم تازه و جدیدی نیست، اما این تعریفی که امروزه از متاورس وجود دارد، به رشد اخیر این پلتفرم اشاره دارد. طبق گفته‌های زاکربرگ، مدیرعامل متا، انتظار می‌رود متاورس ۵ الی ۱۰ سال دیگر به یک جریان عمومی تبدیل شود.

پیش‌بینی می‌شود این جهان مجازیِ میراث بلاکچین تا سال ۲۰۲۵ حدود ۳۲.۴ درصد رشد را شاهد باشد و این رشد سبب تأثیرگذاری بیشتر این صنعت خواهد شد. به‌هرحال متاورس در دوره بلوغ خود قرار دارد. در خصوص پذیرش عمومی در ایران می‌توان گفت به‌دلیل محدودیت‌هایی که در عرصه بلاکچین و رمزارزها وجود دارد، همچنان به‌صورت کامل ظرفیت‌های این صنعت را نمی‌شناسند. وجود تحریم‌ها و همچنین عدم پشتیبانی صرافی‌های بزرگ از آدرس‌های وابسته به ایران، سبب می‌شود که پرداختن به این موضوع تا حد زیادی با ریسک بالای از دست رفتن دارایی‌ها و همچنین عدم پشتیبانی از مشتریان همراه شود.

با وجود همه این محدودیت‌ها و خطرها؛ زمین‌ها و املاک متاورس در میان بسیاری از ایرانی‌‌ها محبوب است و طبق آمارها کاربران ایرانی نیز در این عرصه فعال هستند. تغییر نام فیس‌بوک به متا سبب شد متاورس در میان ایرانیان به مفهوم جاافتاده‌تری تبدیل شود و اعتماد بسیاری نسبت به آن جلب شود، اما همچنان به‌دلیل بسته‌بودن دیدگاه‌ها در ایران نسبت به متاورس، این صنعت در دسته مفاهیم منفی قرار می‌گیرد. آموزش درست و آشنایی با فرصت‌های متاورس و اطلاع‌رسانی درست می‌تواند این مشکل را تا حد زیادی از بین ببرد. این موضوع را در نظر بگیرید که بذر متاورس در این زمین قرار گرفته و تنها زمان مناسب و رسیدگی و پرورش درست است که می‌تواند سبب شکوفایی این استعداد نوین شود؛ هرچند دنیای متاورس به شکل کنونی با زندگی در دنیای حقیقی هم‌خوانی ندارد.

برخی افراد هم از این دنیاها برای تسهیل زندگی کاری خود استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال، اتاق‌های خسته‌کننده کنفرانس را در نظر بگیرید. شما در متاورس می‌توانید با آواتار خود وارد این اتاق شوید و به تعامل با همکاران خود بپردازید، حتی شاید این کار فرصت‌های بیشتری برای شما ایجاد کند؛ چراکه دیگر محدودیت‌های مکان و جابه‌جایی از بین می‌روند و شما می‌توانید با شرکای تجاری خود در هر جایی و با یک پلتفرم یکدست همکاری داشته باشید.

اینها همگی بخشی از جذابیت‌های متاورس هستند، اما فراموش نکنید که متاورس مشکلاتی را نیز به‌دنبال خواهد داشت. اصلی‌ترین مشکلی که در ذهن شما ایجاد می‌شود، از بین رفتن زندگی اجتماعی حقیقی و محدود شدن آن به یک نمایشگر کوچک است. این نظر کاملاً صحیح است. جدا از آسیب‌های روحی و روانی و همچنین فاصله‌گرفتن از دنیای واقعی، مشکلات دیگری مانند تعرض به حریم شخصی، قلدری، نقض قوانین و بسیاری موضوعات دیگر نیز ممکن است در متاورس اتفاق بیفتند.

طبیعتاً ایران هم از این قضیه مستثنی نیست و هر فرصتی در هر جایی از جهان به همراه برخی محدودیت‌ها و خطرات احتمالی پا به عرصه می‌گذارد. رگولاتوری درست، آموزش صحیح فرصت‌ها، سرمایه‌گذاری و همچنین حضور فعال در عرصه بین‌المللی همگی از الزامات رشد درست متاورس در ایران هستند. گریزی از این نخواهد بود که باید با تغییرات دنیای فناوری همراهی و ریسک‌های متعدد آن را شناسایی کرد و مقررات را تطبیق داد. فقط با پر کردن شکاف بین نهادهای تصمیم‌گیر با جریان روز است که اندر خم یک کوچه نخواهیم ماند.