راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

بررسی کارنامه وحید حجتی به بهانه خداحافظی او با پرداخت نوین

وحید صیامی، کارشناس صنعت بانکی / سال 1382 سال شروع به فعالیت نوع جدید و بی‌سابقه‌ای از شرکت‌ها در بازار پول کشور بود که از یکم شهریور 1383 با عنوان شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی (PSP) نامیده شدند. در سال‌های نخست فعالیت این شرکت‌ها، یک دوقطبی کلاسیک از رقبای بازار یعنی های‌کارت (از سال سوم به بعد پرداخت الکترونیکی سامان) و تجارت الکترونیکی پارسیان شکل گرفت که حتی با حضور شرکت‌های بیشتر و تنزل رتبه سامان پرداخت از نظر سهم بازار، تا چند سال بعد همچنان دوقطبی اصلی بازار بود.  

پارسیان بسیار قدرتمند آغاز کرد؛ سرمایه فراوانی در اختیار داشتند و یکی از برجسته‌ترین مدیران کشور طی سال‌های پس از انقلاب اسلامی سکان هدایت آن را در دست گرفته بود. میزان هماهنگی میان شرکت و بانک پارسیان بالا و همکاری کارآمد بود. تجارت الکترونیکی پارسیان سیاست Mass Market را در پیش گرفته بود. در سوی دیگر اما موضوع تأمین سرمایه و پول برای های‌کارت تبدیل به مسئله‌ای بغرنج شد.

حتی مختصر آشنایی خواننده محترم با ادبیات مدیریت کافی است تا اطلاع داشته باشد که توجه شرکت‌ها به بازار‌های گوشه‌ای (Niche Market) به چه اندازه موضوعی حساس، شکننده و دارای احتمال شکست بالا و مستلزم هزینه‌های تحقیق و توسعه است. در آن سال‌ها اما در سامان‌پرداخت، تنها گزینه ممکن برای ادامه فعالیت، بازار گوشه‌ای بود. هدف را ساده و شفاف برای بدنه کارشناسی شرکت تعریف کرده بودم، درآمد کارمزدی (یادش بخیر) از محل تراکنش‌های (منوی) «پرداخت به طرف سوم» باید از درآمد کارمزدی تراکنش‌های (منوی) خرید بیشتر شود. به بیان دیگر این عبارت یعنی یک زنجیره از نوآوری‌ها و اجرای پروژه‌های خاص برای سازمان‌ها و شرکت‌ها.

من و دیگر مدیران آن زمان شرکت های‌کارت می‌توانستیم یک دنباله‌رو ضعیف و بی‌رمق تجارت الکترونیکی پارسیان و دیگر شرکت‌ها باشیم، از نبود سرمایه و پول ناراحت شویم و تغییرات مدیریتی و بن‌بستی که در تأمین سرمایه شرکت به وجود آمده بود روحیه کاری‌مان را تخریب کند و خیلی زود انجام هر کاری را به بن‌بست بکشانیم. ولی ما نقشه‌ای داشتیم و باوری؛ وحید حجتی از جمله مؤثرترین و وفادارترین و کوشاترین افرادی بود که نقشه ما را باور کرد و به جمع همکاران ما اضافه شد. در همان نخستین برخوردی که با سامان‌پرداخت داشت، آن‌قدر کار به نظرش جذاب آمد که از صنعت فاوای نفت به جمع ما پیوست.

در بخش خدمات بر خلاف بخش صنعت، «بهترین‌بودن» یک ایده متکثر است و محل جدل؛ ولی «اولین‌بودن» یک واقعیت تاریخی است که وقتی به دست آید، تأثیری همیشگی بر جای می‌گذارد. یک زنجیره از نوآوری به راه افتاد و در مجموع بیش از 20 محصول (خدمت ـ پروژه) را برای نخستین‌بار در صنعت پرداخت الکترونیکی انجام دادیم. بعدها من از سامان‌پرداخت جدا شدم و گویی همه آن چند سال مقدمه‌ای بود بر یک نوآوری بزرگ؛ نقطه اوج کارخانه نوآوری سامان‌پرداخت، محصول «پرداخت از بستر USSD» بود و در این کار نقش وحید حجتی بسیار برجسته بود. علاوه بر درخشش و نوآوری از جنبه فناورانه، در دورانی که اپراتورهای موبایل کشور، با بلاهت، سیاست اتلاف وقت را در پیش گرفته بودند، این محصول را به لطف و درایت مستقیم وحید حجتی با اپراتور موبایل کیش عملیاتی ساختیم.

یک تیم کارشناسی توانمند و بی‌ادعا توانست با این نوآوری، همه‌چیز بازار پرداخت را دگرگون کند. سهم از بازار و رتبه شرکت‌ها، قیمت سهام شرکت‌ها، ضریب نفوذ و سرعت نفوذ پرداخت الکترونیکی در جامعه و همه و همه با این شاهکار وحید حجتی تغییر کرد. سرعت ملحق‌شدن مردم به جمع کاربران پرداخت الکترونیکی به‌صورت انفجاری رشد یافت. آنچنان که سال‌ها بعد که می‌خواستند بدان دست بزنند، از مجلس ندا برآمد که چرا آب‌ها را در آسیاب دشمن ریختید و به فکر محرومان نیستید!

وحید حجتی دیروز از شرکت پرداخت نوین آرین رفت. بیش از دو سال قبل، سمت مدیرعاملی این شرکت به وی پیشنهاد شده و او آن را بر عهده گرفته بود. اجازه بدهید قدری بیشتر این موضوع را بررسی کنیم.

یک تعداد شرکت بزرگ در صنعت پرداخت الکترونیکی حاضر هستند و یک تعداد افراد که بالقوه شایستگی احراز سمت مدیرعاملی این شرکت‌ها را دارا هستند. این شرکت‌ها از جانب حسابرس شرکت، حسابرسان مالیاتی، شاپرکبانک مرکزی و در مورد برخی، سازمان بورس تحت نظارت قرار دارند. افراد بالقوه فوق‌الذکر وقتی در معرض پیشنهاد شغلی مدیرعاملی قرار می‌گیرند، حق مسلم‌شان هست و بدیهی است که بنا را بر یک کارآمدی حداقلی و یک سلامت در امور اساسی شرکت بگذارند، چراکه نتیجه نظارت مستمر چندجانبه باید چنین باشد. در آن زمان، وضعیت پرداخت نوین سراسر شگفتی بود و بیانگر آنکه نظارت‌ها بسیار ناکاراست.

وحید حجتی مجدداً کاری شگفت انجام داد؛ او شرکتی را که از نبود نظارت مؤثر در طول سال‌های طولانی وضعیتی بسیار بغرنج یافته بود، پالایش کرد، از نو آراست و با سلامت قابل قبول به ریل صنعت پرداخت الکترونیکی بازگرداند. آن زمان شواهد نشان می‌داد که به صرف اتصال سوئیچ پرداخت نوین به یک سوئیچ دیگر، یک حاشیه امن بی‌حدوحصر قابل فراهم‌ساختن بوده است؛ چراکه توانسته بودند دامنه فعالیت‌های تجاری و غیرتجاری شرکت را به سمت‌وسوهای نامربوط و نامطلوبی بکشانند.

اکنون از سر لطف و درایت و سلامت وحید حجتی، وضعیت شرکت پرداخت نوین آرین، مطابق و همسو با مجوز فعالیتی است که دارد. در این آشفته‌بازار که طرد و نفی نفر قبلی همچون آیینی در مدیریت کشور به چشم می‌خورد و از قضا خود نیز همان راه را می‌روند، وحید حجتی به جای انتقاد، آستین همت را بالا زد و کاستی‌ها را برطرف و ساختاری با کارآمدی قابل قبول ایجاد کرد.

اگر در سطحی فراتر از شرکت‌ها و در لایه بازار یا صنعت پرداخت الکترونیکی به موضوع نگاه کنیم، زیان بزرگی حاصل شده است؛ شخصی با درخشان‌ترین کارنامه نوآوری در صنعت پرداخت را به گونه‌ای به کار گرفته‌ایم که به جای نوآوری و ایجاد تحول در صنعت پرداخت، دو سال تمام و شبانه‌روزی تلاش کرده تا زیان فعالیت افراد قبلی و وضعیت قبلی را جبران کند که همه صنعت می‌دانند چه بوده و چه می‌شده است.

به یاد داشته باشیم که سنگ بنای مفهوم حکمرانی، «انحصار در اعمال خشونت» است. فارغ از قبض و بسطی که به مفهوم و دامنه حاکمیت می‌دهند، مرز بین بودن حکمرانی و نبودن حکمرانی، وجود سیاستی است که دزدها را می‌گیرد. اگر جایی هست که باید بر صنعت پرداخت اعمال حکمرانی کند که هست؛ اگر با فساد مبارزه نکند، بودن و نبودنش آیا تفاوتی دارد؟

به سر مناره اشتر، رود و فغان برآرد 
که نهان شدستم اینجا، مکنید آشکارم
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.