فراگیری شما را نوآورتر و جذاب‌تر می‌کند

عصر تراکنش ۵۵ و ۵۶ ؛ مهدی اسماعیلی‌رخ معاون طرح و برنامه شرکت ارتباط فردا / نابرابری (Inequity) یکی از جنبه‌های همیشگی در جوامع انسانی بوده است. تمایزهای فردی و اجتماعی از قبیل رانت‌ها، توانایی‌های ذاتی، انگیزشی و تمایلات گوناگون افراد و تفاوت‌هایی مانند جنسیت، نژاد، قومیت، شیوه زندگی، فرصت‌ها و امتیازهای خاص موجب بروز نابرابری‌ می‌شوند. اگرچه در بسیاری از گفتمان‌های اجتماعی و سیاسی بر اهمیت برابری به منزله یک حق انسانی و اجتماعی تأکید می‌شود، اما این تأکیدات به دلایل نهادی یا نبود ضمانت اجرایی، کمک چندانی به کاهش نابرابری نکرده و بر خلاف آرمان‌ها و آرزوهای مکاتب و اندیشه‌های برابری‌خواه، نابرابری همواره واقعیتی آزاردهنده بوده است.

نابرابری، طیف گسترده‌ای از گروه‌ها و افراد محروم (Disadvantaged) یا حاشیه‌ای و به ‌حاشیه ‌رانده‌شده (Excluded) را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گروه‌های حاشیه‌ای به دلایل مختلف از دسترسی و استفاده از تمام یا بخشی از فرصت‌ها یا حتی نیازهای اساسی و امکانات سایر گروه‌ها و افراد محروم‌اند. زنان، اقلیت‌های قومی، رنگین‌پوستان، کودکان، نوجوانان، کهنسالان، بازنشستگان، مهاجران، مرزنشینان، اقلیت‌های مذهبی، افراد کم‌درآمد، افراد فاقد مهارت، افراد دارای محدودیت‌های جسمی یا ذهنی یا افراد دارای هر نوع محرومیتی، بنا به موقعیت مورد بحث، مثال‌هایی از گروه‌ها و افراد حاشیه‌ای هستند.

مفهوم فراگیری (Inclusion) در نقطه مقابل این محرومیت قرار دارد و شرایطی را به تصویر می‌کشد تا گروه‌ها و جوامع مختلف با پذیرش تنوع (Diversity)، در مسیر فرصت‌های برابر و برابری (Equity) گام بردارند. فراگیری اما نیاز به کنشگری دارد؛ چراکه باید وضع موجود در ایجاد و توزیع فرصت‌ها را به چالش کشید و تغییر داد. در این مسیر همه ما برای دستیابی به آرمان برابری مسئولیم و چه بهتر که از محدوده اطراف خودمان نظیر خانواده و محل کار آغاز کنیم.

شرکت مک‌کنزی، از بزرگان مشاوره مدیریت دنیا، در سال 2020 گزارشی را منتشر کرد که در آن دو شاخصه مهم فراگیری سازمانی، در بیش از 1000 شرکت از 15 کشور در قاره‌های مختلف، بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد طی سال‌های 2014 تا 2019 شرکت‌هایی که در ایجاد فرصت‌های برابر برای زنان و اقلیت‌های قومی و نژادی موفق‌تر عمل کرده‌اند، در نوآوری و سودآوری نیز گوی سبقت را ربوده‌اند. بر اساس گزارش مک‌کنزی، عملکرد و سودآوری شرکت‌هایی که بیش از 30 درصد پست‌های مدیریتی آنها در اختیار زنان بوده، به‌طور قابل توجهی بهتر از شرکت‌هایی بوده‌اند که درصد کمتری مدیر زن دارند. در مورد تنوع قومی و فرهنگی نیز یافته‌ها مشابه است. شرکت‌هایی که تنوع بالاتری در جذب و به‌کارگیری نژادها و قومیت‌های گوناگون در مشاغل کلیدی دارند، به‌وضوح نوآوری بیشتر و سودآوری بالاتری داشته‌اند.

با نگاهی به این روندها می‌توان مشاهده کرد که امروزه موضوع فراگیری و داشتن سازمانی پذیرای تنوع، دیگر از سطح برندسازی صرف، فراتر رفته و به یکی از شاخصه‌های موفقیت تبدیل شده است. در این مسیر سازمان‌ها بایستی اقدامات زیر را در دستور کار خود قرار دهند:

• از وجود تنوع و فرصت‌های برابر در نقش‌های کلیدی اطمینان حاصل کنید: در شرکت‌های فراگیر گروه‌های مختلف، به‌ویژه زنان و اقلیت‌ها درصد بالایی از نقش‌های مدیریت ارشد، میانی، فنی و هیئت‌مدیره را در اختیار دارند. در این شرکت‌ها به لحاظ فرهنگی، تنوع وجود دارد و این امر پذیرفته شده و هرروزه، به پذیرا بودن، فراتر از تنوع جنسیت و قومیت فکر می‌شود.

• تعهد و ظرفیت رهبران و مدیران برای پذیرش تنوع و فراگیری را ارتقا دهید: رهبران و مدیران ارشد کسب‌وکار باید به اهمیت موضوع فراگیری واقف شوند و خودشان در مرکز این تلاش‌ها قرار گیرند. رهبران سازمان باید فراگیری را در میان مدیران زیرمجموعه خود نیز تقویت کنند و با قاطعیت بیشتری از سایرین بخواهند که برای پیشرفت در شاخصه‌های فراگیری پیش‌قدم و پاسخگو باشند.

• فرصت‌های برابر را از طریق عدالت و شفافیت ایجاد کنید: بسیار مهم است که شرکت‌ها اطمینان حاصل کنند که امکان بازی برابر در پیشرفت‌ها و فرصت‌ها، به همراه شایسته‌سالاری واقعی وجود دارد. همچنین باید در موضوع ارتقا و پرداخت، فرایندهای شفاف و عادلانه‌ای را مستقر کنند. این فرایندها باید از سوگیری مبرا باشند و برای رسیدن به اهداف تنوع و فراگیری، مرتب بررسی و در صورت نیاز بازنگری شوند.

• با ریزتهاجمات مقابله کنید و پذیرا بودن را ترویج دهید: شرکت‌ها باید سیاستی سخت‌گیرانه در برابر رفتارهای تبعیض‌آمیز مانند قلدری و آزار و اذیت داشته باشند و فعالانه توانایی مدیران و کارکنان را برای شناسایی و رسیدگی به ریزتهاجمات آزاردهنده ارتقا دهند. شرکت‌ها همچنین باید هنجارهایی را برای رفتار باز، پذیرا و خوشایند رواج دهند و از رهبران و کارمندان بخواهند یکدیگر را در مورد میزان تطابق با این هنجارها ارزیابی کنند.

• تعلق را از طریق حمایت کامل از تنوع تقویت کنید: شرکت‌ها باید فرهنگی را ایجاد کنند که در آن همه کارکنان احساس کنند می‌توانند خود واقعی‌شان را در محل کار بروز دهند. مدیران باید تعهد خود به تنوع را از طریق ارتباط مؤثر و در عمل با حمایت از گروه‌های مختلف نشان دهند تا احساس تعلق شکل بگیرد. شرکت‌ها همچنین باید به‌صورت مرتب، میزان پذیرا بودن و تعلق را در نظرسنجی‌های داخلی ارزیابی کنند. با نگاهی دقیق‌تر به شرکت‌های برتر می‌توان مشاهده کرد که به‌منظور گسترش فرهنگ تنوع و فراگیری سازمانی، باید رویکردهای سیستماتیک، مبتنی بر اهداف کسب‌وکاری، جسورانه و با اقدامات برنامه‌ریزی‌شده و هماهنگ در دستور کار قرار گیرد تا با ارتقای شاخصه‌های تنوع و فراگیری، سازمانی نوآورتر در فضای کسب‌وکار و جذاب‌تر برای همکاری داشته باشیم.