پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علی اکبر رمضانیان درزی / بورس ایران در سال 1401 سیاسی‌ترین سال را تجربه خواهد کرد؛ چرا که شرایط و چگونگی مسیر حرکت آن به تصمیم‌های سیاسی در سطح داخلی و بین‌المللی وابسته شده‌است.
از یک طرف موضوع برجام و مذاکرات پیرامون آن مانند رفع تحریم‌ها، موضوع حذف ارز 4200 تومانی و کسری بودجه در داخل کشور و از طرف دیگر موضوع مهم و بحرانی مانند جنگ روسیه و اوکراین، کرونا و افزایش قیمت کامودیتی‌ها از جمله مواردی هستند که به تصمیم‌های دولت‌مردان در سطح داخلی و بین‌المللی وابسته بوده و به همین دلایل، ریسک سیاسی بازار سرمایه در سال جاری شاید بیشتر از سال‌های گذشته باشد.
حذف ارز ترجیحی و تاثیر بر شرکت‌های دارویی و غذایی بورسی
از مهمترین موضو‌عاتی که دولت سیزدهم در هفته‌های پایانی سال گذشته در خصوص آن اقداماتی انجام داده، مسئله ارز ترجیحی یا همان ارز 4200 تومانی بود.
اراده دولت بر حذف کامل آن است؛ هر چند هنوز به صورت کامل در خصوص حذف آن تصمیم‌گیری نهایی صورت نگرفته و ابهاماتی در این زمینه وجود دارد، ولی با حذف این ارز، برخی از شرکت‌های وابسته به ارز 4200 تومانی شرایط متفاوتی را تجربه خواهند کرد. البته ممکن است این تصمیم نوسانات قیمتی را برای شهروندان در پی داشته باشد و هنوز در بین کارشناسان در این مورد اختلاف نظر زیاد است.
شرکت‌های دارویی و غذایی از این تصمیم بیشترین تاثیر را خواهند پذیرفت. تهیه مواد اولیه و بالا رفتن محصولات می‌تواند صورت‌های مالی این شرکت‌ها را تغییر داده و «پی‌برایی» شرکت‌ها را اصلاح کند.
برجام؛ موضوعی که دوباره همه چیز به آن گره زده شد
مهمترین موضوعی که در ماه‌های اخیر مردم ایران را در یک شرایط انتظاری خسته‌کننده‌ای قرار داده مذاکرات هسته‌ای موسوم به برجام است. بر کسی پوشیده نیست که مسئله مذاکرات برجام کل فضای سیاسی و اقتصادی ایران را تحت تاثیر خود قرار دادهاست. البته این خوش‌بینی وجود دارد که در سال جاری پرونده برجام به سود ملت ایران بسته شود و در این صورت می‌توان امیدوار بود که چرخ اقتصادی به بهترین شکل ممکن، نسبت به سال‌های گذشته بچرخد، اما در حال حاضر کل اقتصاد ایران مانند سال 1394 دوباره به برجام گره خورده و تقریبا تمام اقتصاد ایران را در شرایط انتظاری قرار دارد که طولانی شدن این مسئله ممکن است که تبعات رکودی را در پی داشته باشد.
بازار سرمایه همواره به خبرهای برجامی، واکنش مثبت نشان دادهاست. در سال 1395 با امضای برجام شاخص کل رشد هیجانی را تجربه کرد. کارشناسان معتقدند که در سال جاری نیز در صورت امضای برجام بازار سرمایه به آن واکنش مثبت نشان داده و حتی ممکن است که شاخص کل تمامی قله‌های از دست داده قبلی را پس بگیرد. در مقابل در صورت امضا نشدن برجام وشکست مذاکرات بازار با شوک منفی آنی مواجهه خواهد شد اما در بلند مدت به دلیل شرایط تورمی صعودی می‌شود.
بازارهای جهانی و بورس ایران
در فضای خارج از ایران و در سطح بین المللی دو موضوع کرونا و جنگ روسیه نیز تاثیر به سزایی بر اقتصاد ایران گذاشته است؛ چرا که قیمت کالا و مواد اولیه را شدیدا تحت تاثیر قرار داده‌اند.
روی هم رفته کرونا روزهای پایانی خود را سپری می‌کند و جهان کم کم به دنیای پساکرونایی وارد می‌شود اما موضوع جنگ روسیه در شرایط فعلی در بحرانی‌ترین شرایط خود قرار داشته و تا زمان تهیه گزارش، هیچ امیدی به صلح وجود ندارد به همین دلیل قیمت کامودیتی در اوج قرار دارند. در حقیقت جنگ روسیه آرامشی که در بازارهای جهانی و کامودیتی‌ها به دلیل امیدواری از پایان کرونا وجود داشت را بر هم زده و با افزایش قیمت جهانی کالا سبب تورم در سطح جهانی شده است.
در حال حاضر تورم 7،9 درصدی ایالات‌متحده و 6،2 درصدی انگلیس ، 5،1 درصدی آلمان، 3،7 درصدی کره جنوبی و 3،5 درصدی استرالیا نشان می‌دهد که شرایط اقتصاد جهانی خوب نبوده و تمامی کشورهای بزرگ جهانی در یک ماه گذشته شاهد رشد تورمی بودند؛ چرا که به همراه افزایش قیمت کامودیتی‌ها و انرژی در جهان، هزینه حمل و نقل نیز افزایش جهشی داشته است.
در روزهای اخیر قیمت نفت برنت به 120 دلار رسیده که رکورد 14 ساله خود را شکسته است. همچنین قیمت آلومنیوم به رقم 3605 دلار، نیکل به عدد 35490 دلار و اوره به بالای 1000 دلار رسیده است. این قیمت‌ها نسبت به ابتدای سال میلادی رشد قابل توجهی داشته و بر اقتصاد کشورها و تورم جهانی تاثیر عمیقی گذاشته و اگر این رویه افزایشی ادامه داشته باشد، شرکت‌های کامودیتی محور بازار سرمایه ایران با وضعیت صعودی مواجه خواهند شد.
در همین رابطه، علی حیدری کارشناس بازار سرمایه، معتقد است که بازار کامودیتی‌ها به دلیل شرایط ژپولیتیکی و سیاسی قطعا رشد بیشتری خواهند داشت. با توجه به اینکه بحران کرونا در حال فروکش کردن است، انتظار می‌رود که تقاضای کامودیتی‌ها افزایش پیدا کند. در حال حاضر چین و هند به عنوان بزرگترین مصرف کننده کامودیتی‌ها اقدام به افزایش سفارش‌های خود کرده‌اند اما موضوع جنگ روسیه و اکراین این وضعیت را تحت تاثیر خود قرار داده و به همین دلیل شاهد رشد هیجانی قیمت کامودیتی ها هستیم.
حیدری افزود: «درصد بالای از بورس ایران را شرکت‌های بزرگ و کوچک کامودیتی محور تشکیل می‌دهند که با افزایش قیمت جهانی بازار قطعا این شرکت‌های کامودیتی محور رشد بازدهی قابل توجهی را تجربه خواهند کرد.»
حیدری در خصوص عدم توافق احتمالی ایران در حوزه برجام اظهار کرد: «در حال حاضر با افزایش قیمت نفت و افزایش تولید ایران می‌توان گفت که می‌توان شرایط را بهتر از سال‌های گذشته دید و اگر برجام امضا نشود به دلیل افزایش قیمت دلار شاهد ریزش شدید بورس نخواهیم بود.»
او در خصوص صنایع تاثیرگذار در ماه‌های ابتدایی سال جاری گفت: «شرکت‌های خودرویی، پالایشی و بانکی تاثیرگذارترین خواهند بود. بانک‌ها به دلیل تعیین نرخ تسعیر 20 هزار تومانی برای دلار همچنین به دلیل خصوصی سازی خودرها و در نهایت قیمت نفت، شرکت‌های پالایشی این توان را دارند که بازار سرمایه را به سمت بالا هدایت کرده و احتمالا شاهد بازدهی مناسبی در ماه‌های ابتدایی سال باشیم.»
وضعیت دلار
قیمت ارزهای خارجی در ایران به شرایط برجامی پیوند خورده است. به همین دلیل سناریوی متفاوتی برای ان وجود دارد. اگر برجام امضا شود بسیاری از کارشناسان کف قیمتی دلار را 23 هزار تومان پیش‌بینی کرده‌اند چرا که معتقدند که زیر این قیمت سبب خروج سرمایه شود. علاوه بر این تحلیل گران بازار معتقدند که اگر برجامی در کار نباشد، احتمالا دلار تا نقطه 34 هزار تومان پیش خواهد رفت. چرا که انتظار تورمی شدید را در پیش خواهد داشت.
موتور محرک بازار سرمایه شرکت‌های کوچک و متوسط خواهند بود
بورس ایران شامل شرکت‌هایی با اندازه مختلفی است. از شرکت چند هزار میلیاردی تا چند صد میلیونی را شامل می‌شود اما درصد شرکت های کوچ و متوسط در بازار ایران به لحاظ تعدای بیشتر از شرکت‌های بزرگ است. به همین دلیل برخی از کارشناسان معتقدند که در صورت توافق هسته و امضای برجام، امسال می‌تواند سال شرکت‌های کوچک و متوسط باشد.
ندا سرابی کارشناس بازار سرمایه در این خصوص معتقد است: «برجام می‌تواند رگ‌های اقتصاد ایران را پر از شور و هیجان کرده و رونق اقتصادی شکل بگیرد. این رونق اقتصادی در سطح جامعه هویدا می‌شود و از انجایی که بنگاه‌های کوچک و متوسط در سال‌های اخیر رونق چندانی نداشتند این امیدواری وجود دارد که اگر رکود حاصل از شرایط سیاسی و تحریم‌ها از بین برود، شرکت‌های کوچک و متوسط هستند که بیشترین تاثیر را می‌پذیرند.»
سرابی در ادامه افزود: «در بازار سرمایه شرکت‌های کوچک و متوسط راحت تر می‌توانند تامین مالی کرده و قطعا سوداوری بهتری خواهند داشت. این موضوع را باید در نظر داشت که بیش از نیمی از شرکت‌های بازار در نیمه دوم سال 1400 نشان دادند که سود دهی خوبی خواهند داشت این حدود 400 شرکت با پی بر ایی کمتر از 7 درصدی وضعیت خوبی را در سال آتی رقم خواهند زد. بر همین اساس سال جاری می‌تواند سال شرکت‌های کوچک و متوسط باشد.»
بدبینی همچنان بر بخشی از بازار حکمفرماست
با توجه به خوش بینی‌هایی که پیرامون برجام در اقتصاد ایران بوجود امده و سطح انتظارات را بالا برده است در مقابل برخی از کارشناسان بازار سرمایه عملکرد دولت سیزدهم را امیدوارکننده ندانسته و معتقدند که با فرض بر اینکه برجام امضا شده و شرکت‌های خارجی وارد شده و صادرات و واردات رونق بگیرد، ولی تصمیمات خلق الساعه دولت می‌تواند شرایط را بدتر کند . این ایده در بین اقتصاددانان نیز مطرح شده که برجام توفیق زیادی را با وجود دولت سیزدهم در پی نخواهد داشت. اخیرا موسی غنی‌نژاد، اقتصاددان برجسته کشور نیز طی مقاله ای همین موضوع را مطرح کرد. او حتی اظهار کرد که تاثیر مثبت برجام بر اقتصاد ایران بسیار کوتاه مدت خواهد بود.
پرویز خالقی از کارشناسان بازار سرمایه در همین رابطه معتقد است که وضعیت بازار سرمایه در بلند مدت با توجه به شرایط سیاسی امیدوارکننده نیست.
خالقی ابهام در توافق برجام ، جنگ اوکراین، کسری بودجه دولت، و حضور افرادی کم تجربه در کابینه اقتصادی دولت که یکپارچگی و عملگرایی خاصی در آنها مشاهده نمی‌شود را دلیل اصلی ابهامات در اینده بازار دانسته و می‌گوید نمی‌توان در بلند مدت به بازار چشم انداز مثبتی داشت.
او معتقد است: «دولت باید منسجم بوده و هماهنگی لازم را بین ارکان خود برقرار کند. در حال حاضر شاهد به هم ریختگی در تصمیم های دولت در حوزه اقتصاد هستیم . و از همه مهمتر سبب ایجاد اعماد در بازار سرمایه شود. در واقع، اگر دولت دخالتی در بورس نکند باعث ایجاد اعتماد و اعتماد سازی در بورس می شود.»